Czy można brać przeterminowane leki? Czy zawsze trzeba je wyrzucić? Podpowiadamy, jak najlepiej pozbyć się starych lekarstw

Przyjmowanie leku po terminie jego ważności to zagrożenie dla zdrowia, a nawet dla życia, dlatego nie należy tego robić.

Bezpieczeństwo i skuteczność stosowania leku są gwarantowane przez producenta tylko w okresie jego ważności. Po upływie tego terminu produkt może nie być tak skuteczny, możliwe są także zmiany prowadzące do powstania w nim szkodliwych związków. Dotyczy to również leków, które wyglądają, jakby były prosto z apteki. Jeśli opakowania są zniszczone i uszkodzone, zawartość zmieniła swój wygląd czy zapach, sprawa jest oczywista.

Choć w badaniach wykazano, że przydatność leków może być dłuższa niż podano na opakowaniu w przypadku prawidłowego przechowywania, lepiej nie ryzykować. Wyjątkiem jest jednak sytuacja, gdy korzyści przewyższają ryzyko, np. produkt leczniczy jest przeterminowany o kilka miesięcy, a brak jego przyjęcia zagraża zdrowiu i życiu.

Zobacz: Jak kupić darmowe leki dla seniora albo dziecka?

Termin przydatności podany jest zwykle na opakowaniu: spodzie kartonu z lekiem, etykiecie butelki czy z boku blistra (oznaczenie: exp, expiration/expiry date, znak klepsydry).

Data przydatności może być podana jako miesiąc i rok (zapis w formacie „MM/RRRR”). Oznacza to, że lek jest ważny do ostatniego dnia podanego miesiąca we wskazanym roku, np. 10/23 oznacza, że traci ważność po 31 października 2023 r.

A co robić, jeśli data przydatności jest np. nieczytelna? To, czy lek jest ważny, czy przeterminowany (jak i jego ulotkę), można sprawdzić w aplikacji mojeIKP. Do tego celu służy kod QR (kwadratowy kod graficzny z białych i czarnych pikseli).

Wystarczy zalogować się i w zakładce e-zdrowie otworzyć skaner QR (znajduje się na liście poniżej przypomnienia o lekach). Funkcja pokaże także, ile dni pozostało do terminu ważności, jeśli jest on bliski.

Leki to produkty niebezpieczne dla środowiska – niezależnie od tego, czy są przeterminowane, czy nie. Nie można wyrzucić ich do kosza na śmieci czy pojemnika z odpadami zmieszanymi. Wszelkie niepotrzebne leki wymagają selektywnej zbiórki.

Stare leki należy umieścić w specjalnie przeznaczonych do tego celu pojemnikach, skąd zostaną zabrane do utylizacji. Co ważne, powinny być one bez opakowań zewnętrznych. Kartoniki i ulotki należy wyrzucić normalnie do pojemnika na odpady papierowe, by mogły trafić do recyklingu.

Przeterminowane leki można wyrzucić do specjalnie oznakowanego kosza w aptece. Można znaleźć go w wielu placówkach, ew. zapytać farmaceutę – często można oddać mu leki, jeśli np. pojemnik znajduje się na zapleczu.

Zbiórkę leków może prowadzić każda apteka. Wymaga to zgłoszenia do urzędu danej gminy, który zgodnie z ustawą o odpadach zorganizuje ich wywóz i utylizację leków. Podaje on także adresy takich placówek na swojej stronie internetowej.

Według informacji Ministerstwa Zdrowia punkty selektywnego zbioru leków znajdują się też w niektórych urzędach, przychodniach i szpitalach.

Leki należy przechowywać w oryginalnych opakowaniach, a więc z kompletem niezbędnych informacji, w warunkach zapewniających jego stabilność chemiczną.

Sprawdź: Bierzesz leki bez recepty? Tego nie rób, bo możesz sobie zaszkodzić

Najważniejsze, by chronić farmaceutyki przed działaniem promieni słonecznych – i światła w ogóle, wysokiej temperatury (zwykle 15-25 stopni lub określonej na opakowaniu), jak i tej niskiej, a ponadto wilgoci.

Miejscem przechowywania leków powinna być osobna szafka lub oddzielne miejsce w lodówce, jeśli lek wymaga przechowywania w chłodzie. Należy zabezpieczyć je przed niepożądanym użyciem, np. przez dzieci.