Jak bezpiecznie przyjmować leki bez recepty? Działanie leków OTC – oto najważniejsze zasady

Leki bez recepty to ogólnodostępne środki lecznicze, które można kupić bez przepisu lekarza. Środki nazywane też lekami OTC (ang. over the counter, czyli „na ladzie”), muszą spełnić wszystkie wymogi bezpieczeństwa i być proste w użyciu. Przeznaczone są do leczenia schorzeń, których terapia jest zazwyczaj łatwa i krótka. Leki bez recepty stosowane są również pomocniczo razem z lekami dostępnymi na receptę przy wymagającym i długotrwałym leczeniu.

Polska jest jedynym krajem w Europie, gdzie wartość rynku OTC (leków bez recepty wraz z suplementami diety) przewyższa wartość rynku leków na receptę. Leki dostępne bez przepisu lekarza aktualnie można kupić prawie wszędzie, począwszy od kiosku prasowego, aż po stacje benzynowe. Reklamowanie leków w telewizji, radiu oraz prasie powoduje, że odbiorcy uważają je za całkowicie bezpieczne.

Czytaj także: Nie łykaj ich jak lekarstwo na wszelkie dolegliwości. Suplement diety to nie lek. Jak je od siebie odróżnić i kiedy po nie sięgać?

Niestety, prawie 24 proc. Polaków w przypadku złego samopoczucia sięga po leki OTC bez konsultacji z lekarzem. Ich nieprawidłowe stosowanie może jednak prowadzić do ich interakcji z produktami żywnościowymi oraz innymi lekami, a w konsekwencji prowadzić do wystąpienia skutków ubocznych. Kupujący leki ma prawo poprosić farmaceutę o pomoc w doborze odpowiedniego farmaceutyku, dostosowanego do konkretnych dolegliwości.

Polacy nadużywają leków dostępnych bez recepty. Według dostępnych danych, jakich dostarczył raport NFZ z 2018 r., w ciągu jednego miesiąca prawie 2 miliony Polaków kupiło więcej niż 5 leków, a najczęściej były to substancje czynne działające hipotensyjnie (obniżające ciśnienie tętnicze krwi) oraz przeciwzapalnie.

Szczególnie narażeni na nadmierne spożycie farmaceutyków są seniorzy. Osoby starsze zazwyczaj mają kilka chorób współistniejących wymagających stosowania wielu leków. 10-20 proc. hospitalizacji w tej grupie wiekowej spowodowane jest właśnie przez nadużywanie substancji czynnych.

Niepokojący jest fakt, że ponad 30 proc., osób powyżej 65. roku życia nadużywa medykamentów, przyjmując przynajmniej 5 tabletek dziennie. Szokujące jest również to, że niektórzy seniorzy spożywają nawet 20 farmaceutyków każdego dnia! Zjawisko polegające na stosowaniu 5 i więcej substancji czynnych dziennie nazywane jest polipragmazją, czyli wielolekowością.

Leki bez recepty najczęściej stosowane przez Polaków (wg badań przeprowadzonych przez Federację Konsumentów) to:

• środki przeciwbólowe na ból głowy,
• leki przeciwgorączkowe,
• preparaty obniżające gorączkę,
• leki na ból i zapalenie gardła.

Wraz ze wzrostem liczby przyjmowanych leków zwiększa się jednak prawdopodobieństwo wystąpienia działań niepożądanych. Skutki uboczne obserwuje się u 4 proc. pacjentów przyjmujących 5 leków, 10 proc. pacjentów przyjmujących 6-10 leków i 54 proc. chorych przyjmujących ponad 15 różnych farmaceutyków dziennie.

Czytaj: To weź ze sobą, idąc do lekarza. Formularz z listą przyjmowanych leków może uratować ci zdrowie, a nawet życie

W przypadku nadużywania leków przeciwbólowych oraz nasennych organizm uodparnia się na zawarte w nich substancje czynne. W konsekwencji dla uzyskania tego samego efektu, potrzebne jest zażycie większych dawek niż zalecane, co może prowadzić do uzależnienia od nich. Ważne jest zatem zastosowanie się do zaleceń zawartych w ulotce załączonej do opakowania. W razie wystąpienia działań niepożądanych, które nie zostały zawarte w ulotce, można zgłosić je do Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Leczniczych i Produktów Biobójczych.

Weź udział w sondzie dotyczącej częstotliwości spożywania leków OTC