Czerwone plamy na ciele – przyczyny. O jakich chorobach mogą świadczyć plamy na skórze?

Czerwone plamy na ciele w postaci wyprysku przybierającego formę rumienia, grudek, pokrzywki z bąblami lub krost często powstają wskutek kontaktu z alergenem. Wyróżnia się alergeny kontaktowe (przykładowo uczulenie na proszek do prania, kosmetyki, lateks itd.), alergeny pokarmowe (np. orzechy, niektóre owoce, mleko), alergeny lekowe (np. penicylina, kwas acetylosalicylowy), alergeny wziewne (w tym pyłki roślin, roztocza kurzu domowego).

W przypadku alergii zmianom skórnym mogą towarzyszyć też inne objawy, np. wodnisty katar, łzawienie oczu. W przypadku uczulenia na leki bądź niektóre produkty żywnościowe oraz jady owadów błonkoskrzydłych może dojść do groźnych powikłań w postaci m.in. miejscowego obrzęku gardła, co uniemożliwia oddychanie, uszkodzenia niektórych narządów (po lekach), a nawet do wstrząsu anafilaktycznego.

W przypadku wystąpienia ciężkich reakcji alergicznych, które zagrażają życiu, należy postępować zgodnie z zasadami udzielenia pierwszej pomocy w przypadku anafilaksji i wezwać karetkę pogotowia. Istotne jest także wykonanie testów alergicznych, żeby, o ile to możliwe, zarówno uniknąć kontaktu z potencjalnie niebezpiecznym alergenem, jak i wiedzieć, co może wywołać alergię i jak postępować, kiedy się pojawi. Należy mieć również na uwadze, że jeśli wcześniej nie występowała alergia na poszczególne produkty żywnościowe, to może się ona pojawić w okresie późniejszego życia. Jeśli przebieg alergii jest łagodny, wystarczyć może miejscowe lub doustne stosowanie preparatów przeciwhistaminowych.

O szkarlatynie, zwanej również płonicą świadczą czerwone plamy na skórze wyglądające jak wysypka drobnoplamista. Towarzyszą im również wysoka temperatura, mocno czerwone gardło, biały nalot na migdałkach i języku, silny ból gardła i brzucha, wymioty, powiększenie i bolesność węzłów chłonnych szyi oraz pachwin. Jest ona powikłaniem anginy paciorkowcowej. Zmiany skórne rzadziej mogą przybierać postać wysypki krwotocznej.

W przypadku szkarlatyny zmiany skórne dotykają zgięcia stawowe, pachwiny, tułów, brzuch i klatkę piersiową. Charakterystyczne w przebiegu tej choroby jest to, że niemal cała twarz przybiera żywoczerwony kolor. Rumień nie obejmuje jednak skóry wokół nosa i ust, a objaw ten nazywany jest białym trójkątem lub trójkątem Fiłatowa. Po około 2-3 tygodniach dochodzi do typowego łuszczenia się skóry szczególnie na podeszwach i palcach stóp oraz palcach rąk.

Mimo że jest to przede wszystkim choroba wieku dziecięcego, może dotykać także dorosłych. Przebieg szkarlatyny u dorosłych często ma o wiele ostrzejszy przebieg. Nieleczona szkarlatyna może prowadzić nawet do zapalenia mięśnia sercowego, a w skrajnych przypadkach do ogólnoustrojowej reakcji zapalnej, jaką jest sepsa grożąca śmiercią.

Jeśli czerwonym zmianom w formie uwypuklonych grudek, plam lub przeczosów (czyli linijnych nadżerek powstałych w wyniku drapania) towarzyszy silny świąd, który nasila się po położeniu się do łóżka, oznacza to, że doszło do zakażenia świerzbem. Jest to choroba zakaźna, która wywoływana jest przez samicę pasożyta zwanego świerzbowcem. Po dostaniu się w obręb naskórka drąży w nim tak zwane linijne nory, w których następnie składa jaja. Z nich wykluwają się larwy świerzbowca, a po około 3 tygodniach przekształcają się w osobniki dorosłe. Wtedy też nasila się objaw uporczywego świądu.

Do zarażenia świerzbem dochodzi w wyniku kontaktu z osobą chorą, bądź nieco rzadziej z jej zanieczyszczoną odzieżą lub pościelą. Zmiany chorobowe zajmują najczęściej skórę nadgarstków, powierzchnie boczne palców, pośladki, okolice pępka i narządów płciowych, a także brodawki sutkowe. Leczenie świerzbu powinno być przeprowadzone u wszystkich domowników mieszkających z osobą chorą, nawet jeśli nie wystąpiły u nich opisane symptomy.

W przebiegu ospy wietrznej na ciele (początkowo na głowie) pojawia się swędząca wysypka o charakterze małych czerwonych plamek, które następnie stają się pęcherzami wypełnionymi surowicą, a później ropą. Towarzyszy jej gorączka, osłabienie, bóle głowy i mięśni oraz osłabienie wraz ze złym samopoczuciem. Kiedy wytworzą się strupy i dojdzie do ich odpadnięcia, na skórze pozostają płaskie blizny. W cięższych przypadkach może prowadzić do powikłań takich jak wtórne infekcje powstałych wykwitów (martwicze zapalenie powięzi, sepsa – nie wolno drapać skóry!), zapalenie płuc bądź niektóre powikłania neurologiczne jak np. zapalenie mózgu. Ospa wietrzna wylęga się od 2 do 3 tygodni, a od osoby chorej można się nią zarazić, jeśli jeszcze nie odpadły z jej skóry strupy.

Półpaścem mogą zarazić się osoby dorosłe, które w dzieciństwie chorowały na ospę wietrzną. Za jego wywołanie odpowiada ten sam wirus, który wywołuje ospę, czyli herpes virus varicella. Zmiany skórne w półpaścu mają postać bolesnych pęcherzy i swędzącej wysypki, a skóra zajęta przez zmiany często jest zaczerwieniona. Umiejscowione są wzdłuż przebiegu nerwów, w szczególności na twarzy, ale również na klatce piersiowej, brzuchu oraz plecach. Podobnie jak w przypadku ospy, po upływie około tygodnia tworzą się krosty, a następnie odpadające z nich strupy.

Czas trwania półpaśca wynosi około 4 tygodni. Jego przebieg jest wyjątkowo przykry, ponieważ oprócz bólu zmianom towarzyszyć mogą także mrowienie i pieczenie, a neuralgia półpaścowa ma tendencję do wielomiesięcznego utrzymywania się po zakończeniu choroby w przypadku osób starszych. Do powikłań półpaśca zalicza się m.in. porażenie piątego nerwu trójdzielnego, siódmego nerwu twarzowego lub ósmego nerwu słuchowego, co skutkuje częściową utratą słuchu. Choroba ta może występować w czterech odmianach: krwotocznej, ocznej, rozsianej lub uogólnionej i zgorzelinowej.

Alarmującym objawem jest wystąpienie na ciele czerwonych plam w postaci zmian krwotocznych. Rozpoznać je można przez uciskanie, ponieważ wybroczyny po nim nie bledną. Jeśli krwawienia podskórne pojawiają się u dzieci, wskazują zazwyczaj na nabyte lub wrodzone skazy krwotoczne związane z krzepliwością krwi, czyli takie jak hemofilia, na którą cierpią chłopcy. Krwawiączce towarzyszą m.in. krwawienie z błon śluzowych nosa i jamy ustnej oraz krwiomocz.

Wybroczyny umiejscowione przede wszystkim na skórze kończyn dolnych mogą świadczyć także o chorobie autoimmunologicznej, jaką jest zapalenie naczyń związane z IgA znane dawniej jako choroba Schönleina-Henocha. Oprócz plamicy u chorych występuje bóle i obrzęki stawów i bóle brzucha.