Półpasiec – przyczyny, objawy, rodzaje, leczenie i powikłania. Sprawdź, czy półpasiec jest zaraźliwy!

Półpasiec, w nomenklaturze medycznej nazywany również zosterem, jest chorobą wywoływaną przez reaktywację wirusa opsy wietrznej. Jedną z przyczyn półpaśca jest dysfunkcja układu immunologicznego, dlatego też choroba ta dotyczy głównie osób w podeszłym wieku. Pierwotne zakażenie varicella zoster virus (VZV) występuje zazwyczaj w wieku dziecięcym i wywołuje ospę wietrzną. Po przebyciu tej choroby wirus pozostaje w organizmie w stanie latencji, co w praktyce oznacza, że znajduje się w: zwojach czuciowych nerwów czaszkowych i w zwojach korzeni grzbietowych rdzenia kręgowego. Bezpośrednią przyczyną półpaśca jest immunosupresja, która skutkuje spadkiem poziomu odporności komórkowej na wirusa półpaśca-ospy wietrznej. Półpasiec pojawia się w głównej mierze u osób dorosłych i w podeszłym wieku (półpasiec u dzieci należy do rzadkości). Kilka lat temu przeprowadzono badanie w Olmsted County w stanie Minnesota, które wykazało, że półpasiec występuje u 3,6 osób na 1000 osób zakażonych VZV.

Sprawdź: To nie są choroby tylko dziecięce. Jak półpasiec i RSV zagrażają dorosłym?

Postacie kliniczne półpaśca:

• Półpasiec uszny, który rozpoznawany jest wówczas, gdy wysypka towarzysząca chorobie obejmuje obszar małżowiny usznej, przewodu bębenkowego i przewodu słuchowego. Skutkiem półpaśca usznego mogą być szumy uszne i przytępienie słuchu.
• Półpasiec oczny, który obejmuje czoło, powiek i gałkę oczną. W bardziej zaawansowanych przypadkach chorobowych zmiany dotyczą spojówki i rogówki. W takim przypadku konieczne jest natychmiastowe wdrożenie specjalistycznego postępowania leczniczego, gdyż w przeciwnym razie może się to skończyć porażeniem nerwu ocznego, a nawet utratą wzroku.
• Półpasiec rozsiany, który pojawia się w głównej mierze u osób zmagających się z chłoniakiem – nowotworem złośliwym układu immunologicznego. Półpaścowi rozsianemu często towarzyszy zapalenie płuc i zapalenie wątroby.
• Półpasiec nawracający, jest stosunkowo rzadką postacią kliniczną zakażenia wtórnego VZV. Zwykle wskazuje on na poważne problemy z układem immunologicznym w tym m.in. choroby nowotworowe.

Sprawdź: Szczepionka na półpasiec z refundacją od 1.01.24

Półpasiec jest chorobą zakaźną, która charakteryzuje się kilkufazowym przebiegiem. Okres wylęgania się choroby zwiastuje ból w obrębie obszaru zaopatrywanego przez pojedynczy nerw rdzeniowy. Dolegliwości bólowe mogą przyjmować różną postać w tym m.in. kłującą, piekącą, pulsującą – mogą być one również stałe lub ciągłe. Zwykle towarzyszy im także podwyższona temperatura ciała i ogólne osłabienie organizmu. Po 3-4 dniach pojawiają się zmiany skórne w postaci wykwitów skórnych.

Czytaj również: Szczepionka na półpasiec jest już dostępna w Polsce. Skorzystaj, aby uchronić się przed tą groźną chorobą. Kto i jak może się zaszczepić?

Charakterystyczne objawy półpaśca to:

• Świąd.
• Zaburzenia czucia.
• Podwyższona temperatura ciała.
• Ból w klatce piersiowej.
• Ogólne osłabienie organizmu.
• Wysypka o zgrupowanych pęcherzykach surowiczych o charakterze rumieniowym, które zazwyczaj zlokalizowane są jednostronnie. Z czasem zmiany skórne przekształcają się w krosty i strupy.
• Niedowład mięśnia twarzowego (rzadko).
• Zaburzenia smaku i wzroku (rzadko).

Sprawdź też: Jakie są pierwsze objawy półpaśca?

Leczenie półpaśca zależy przede wszystkim od stopnia zaawansowania choroby i towarzyszących jej objawów. Zwykle chorym zaleca się na czas choroby pozostanie w domu (głównie ze względu na to, że półpasiec jest zaraźliwy), a także stosowanie leków zmniejszających uciążliwość objawów półpaśca. W zaawansowanych stanach chorobowych konieczne jest przyjmowanie leków przeciwwirusowych, kortykosteroidów i leków przeciwbólowych.

• Leki przeciwwirusowe na półpasiec to głównie: acyklowir, famcyklowir i walcyklowir, które są stosunkowo bezpieczne i dobrze tolerowane przez większość ludzi. Ich stosowanie skraca czas choroby, a także zmniejsza ryzyko wystąpienia ewentualnych powikłań w tym przede wszystkim nerwobólu popółpaścowego.
• Kortykosteroidy, które w połączeniu z lekami przeciwwirusowymi, znacznie zmniejszają uciążliwość objawów towarzyszących półpaścowi, a także skracają czas trwania choroby. Ich stosowaniu mogą towarzyszyć liczne działania niepożądane.
• Leki przeciwbólowe to głównie niesteroidowe leki przeciwzapalne. W przypadku, gdy są one nieskuteczne to stosuje się leki z grupy opiodów, które są silnie uzależniające.

Sprawdź też: Półpasiec zwiększa ryzyko rozwoju udaru mózgu u osób po 50. roku życia

Powikłania po półpaścu występują bardzo rzadko, zazwyczaj u osób z poważną dysfunkcją układu immunologicznego. W przeważającej większości przypadków są to powikłania miejscowe i neurologiczne, w tym:

• Blizny i przebarwienia skóry po wysypce pęcherzykowatej.
• Zapalenie spojówek, rogówki, błony naczyniowej oka i porażenie nerwu ocznego (przy półpaścu ocznym).
• Świąt popółpaścowy który może utrzymywać się nawet przez miesiąc po pojawieniu się pierwszych objawów choroby.
• Nerwoból popółpaścowy, który pojawia się nawet u 50% osób chorujących na półpaśca. Utrzymuje się on ponad miesiąc od pojawienia się pierwszych objawów choroby. Jest on na tyle uciążliwy, że konieczne jest przyjmowanie silnych leków przeciwbólowych.
• Zapalenie rdzenia kręgowego, które pojawia się przede wszystkim u osób ze znacznym stopniem upośledzenia systemu immunologicznego.
• Przewlekłe zapalenie mózgu, które jest częste u osób chorych na AIDS (zespół nabytego braku odporności)

Oprócz wykwitów skórnych jednym z objawów półpaśca może być podwyższona temperatura ciała lub gorączka.

Źródło:

1. Sampathkumar P., Drage A.L., Martin D.P., Półpasiec i nerwoból popółpaścowy. Medycyna po Dyplomie. 2009;12.