Bolesne miesiączki: jakie są przyczyny bólu brzucha podczas okresu, jak sobie z nim poradzić i jak złagodzić ból domowymi sposobami?

Bolesne miesiączki dotyczą co czwartej kobiety. Ból o różnym stopniu natężenia pojawia się w dolnych partiach brzucha, a gdy osiąga apogeum, może promieniować do kręgosłupa i pachwin. Bóle miesiączkowe pociągają za sobą wiele innych, często równie przykrych dolegliwości, nierzadko uniemożliwiając w ten sposób normalne funkcjonowanie.

Jeżeli ból miesiączkowy występuje od pół roku do roku po pierwszej menstruacji, należy uznać to zjawisko za powszechne i niestanowiące powodu do niepokoju. Według danych statystycznych, ból miesiączkowy najczęściej (w 80 proc.) dotyczy właśnie nastolatek.

Ból może charakteryzować się różnym natężeniem i miejscem występowania, ale jego rozwój najczęściej opiera się o jeden schemat – zaczyna pojawiać się na kilka godzin przed menstruacją (czasami tuż po wystąpieniu krwawienia). Największe natężenie uzyskuje w ciągu pierwszej doby i trwa przez kolejne 2-3 dni, stopniowo słabnąc.

U niektórych kobiet jest na tyle nieznaczny, że bardziej przypomina uczucie ciężkości w podbrzuszu. U innych, co zdarza się często, jest na tyle silny, że normalne funkcjonowanie staje się niemal niemożliwe, tym bardziej, że wraz z bólem mogą pojawić się także inne dolegliwości.

Bolesne miesiączki, w większości przypadków, mają podłoże hormonalne. Badacze zaobserwowali, że kobiety, które odczuwają ból brzucha podczas okresu, mają zwiększony poziom prostaglandyn, względem wykazanego u kobiet, które miesiączkę przechodzą bezboleśnie.

Prostaglandyny to hormony odpowiedzialne m.in. za regulację czynności skurczowych mięśni macicy. Skurcze nasilają się (stają się nieprawidłowe) wraz ze wzrostem poziomu hormonów, wydzielanych w obrębie endometrium.

Ból jest efektem niedokrwienia i w konsekwencji – niedotlenienia macicy.

Wymienione dolegliwości towarzyszące też są wynikiem zbyt wysokiego stężenia prostaglandyn – za pośrednictwem układu krwionośnego, hormony przedostają się do innych narządów, zakłócając ich prawidłowe funkcjonowanie. Nieprzyjemnym odczuciom sprzyja fakt, że prostaglandyny zwiększają wrażliwość na bodźce bólowe.

Bolesne miesiączki możemy podzielić na pierwotne i wtórne.

O bolesnych miesiączkach pierwotnych mówimy wówczas, gdy pojawiają się najwyżej po trzech latach od dnia wystąpienia pierwszej menstruacji; w chwili, gdy krwawienie miesiączkowe osiągnie regularny poziom. W tej sytuacji ból jest efektem zmian hormonalnych i nadprodukcji prostaglandyn. Zaczyna być odczuwalny między 15 a 20 rokiem życia, a najwyższy poziom osiąga w wieku mniej więcej 25 lat.

O bolesnych miesiączkach wtórnych należy mówić, gdy ból pojawia się u kobiety, która wcześniej miesiączkowała bezboleśnie. W tym przypadku ból może być wynikiem przewlekłego stanu zapalnego, który doprowadza do powstania nieprawidłowych zrostów między narządami miednicy mniejszej.

Ból może być rezultatem endometriozy, czyli przemieszczenia błony śluzowej macicy do jamy brzusznej. Mogą go równiez powodować łagodne guzki macicy, zwane mięśniakami.

Wpływają one na zmianę kurczliwości tych miejsc, w których się pojawiły, stąd może brać się odczuwanie bólu. Winna może być też niedoczynność tarczycy i powiązana z tą dolegliwością nadaktywność przysadki. W przypadku kobiet po 45 roku życia, ból podczas okresu może wskazywać na początek klimakterium, zwłaszcza jeżeli miesiączki są także nieregularne.

Bolesne miesiączki można znacząco złagodzić, stosując ogólnodostępne leki przeciwbólowe (niesterydowe leki przeciwzapalne). Ich właściwości sprzyjają zatrzymaniu syntezy prostaglandyn w macicy, dzięki czemu dolegliwości są znacznie mniejsze. Ważne – leki należy zażyć już w początkowej fazie bólu. W przeciwnym razie silny ból będzie nam doskwierał do czasu zadziałania leku.

Zatem jak złagodzić ból miesiączkowy? Skuteczny jest ibuprofen, ketoprofen, nimesulid, kwas mefenamowy i naproksen. Przydatny jest też paracetamol, zwłaszcza dla kobiet, które ze względu na chorobę wrzodową żołądka, nie mogą przyjmować ibuprofenu.

Skórcze są dolegliwością, która bardzo często pojawia się wraz z bólem. W takim przypadku można też sięgnąć po leki z drotaweryną, która wykazuje działanie rozkurczające. Można je przyjmować równolegle ze środkami przeciwbólowymi. Należy jednak pamiętać, że przekraczanie zalecanej dawki leków nie jest wskazane.

W niektórych przypadkach dobrze sprawdzają się też hormony zawarte w tabletkach antykoncepcyjnych, ze względu na to, że doprowadzają do obniżenia produkcji prostaglandyn. Lekarz może przepisać je nawet nastolatce, która nie planuje jeszcze rozpoczęcia życia seksualnego.

Jeżeli ból brzucha podczas okresu dotyczy kobiety palącej, bardzo ważne jest, żeby rozstała się ona z nałogiem. Szkodliwość palenia jest oczywista, jednak nie każdy wie, że nikotyna działa obkurczająco na naczynia krwionośne. Sprzyja to odczuwaniu bólu podczas okresu.

Bolesne miesiączki można w dużym stopniu pokonać lekami przeciwbólowymi i rozkurczowymi, warto jednak pamiętać, że dodatkową ulgę mogą przynieść proste domowe sposoby.

Ważne jest, żeby w tym krótkim czasie unikać niepotrzebnego stresu i przemęczania. Każdą wolną chwilę warto poświęcić na relaks i odpoczynek. Wskazana jest lekka aktywność fizyczna. Krótki spacer bądź joga w domowym zaciszu to bardzo dobry sposób na rozluźnienie.

Jeżeli krwawienie nie jest jeszcze zbyt obfite, ulgę może przynieść ciepła kąpiel. Ważne jest natomiast, żeby woda nie była gorąca, gdyż może to doprowadzić do zwiększenia obfitości miesiączki.

Dobrym pomysłem jest też ciepły okład na brzuch. Także w tym przypadku nie można jednak przesadzić z temperaturą.

Oczekiwaną ulgę mogą przynieść zioła. Bardzo dobre działanie wykazuje napar z rumianku, liści malin lub mięty. Krwawnik, jeżeli będzie pity trzy razy dziennie na tydzień przed spodziewaną miesiączką (aż do jej końca), również złagodzi dolegliwości bólowe. Z kolei pokrzywa pomoże pozbyć się uczucia napięcia i rozdrażnienia.

Skuteczne działanie rozkurczowe wykazuje olejek lawendowy. Warto dolewać go do kąpieli na kilka dni przed okresem. W trakcie okresu, sporą ulgę może przynieść delikatny masaż rozluźniający z wykorzystaniem tego olejku.

Jeżeli niesterydowe leki przeciwzapalne i metody domowe nie przynoszą rezultatu, należy udać się do ginekologa. Może się okazać, że jedyną szansą na ulgę w bolesnych miesiączkach jest antykoncepcja hormonalna.