Zapalenie przydatków – objawy, przyczyny i leczenie zapalenia jajników, jajowodów i otrzewnej macicy

Stan zapalny przydatków czyli jajników i jajowodów oraz otaczających je tkanek wywoływany jest przez bakterie, a nieleczony może prowadzić nawet do niepłodności. Zapalenie przydatków to w skrócie zespół kobiecych chorób zapalnych.
Określenie uwzględnia schorzenia takie jak:

• zapalenie jajników i jajowodów,
• zapalenie błony śluzowej macicy,
• zapalenie otrzewnej miednicy,
• ropień jajowodowo-jajnikowy.

Stan zapalny kobiecych narządów bardzo łatwo przenosi się z jednego organu na drugi. Dlatego nie wyodrębnia się zapalenia jajników i zapalenia jajowodów jako dwóch oddzielnych jednostek chorobowych. Choć nie jest to do końca precyzyjne określenie, schorzenia tego typu są nazywane właśnie zapaleniem przydatków.

Zapalenie przydatków jest schorzeniem wywoływanym przez drobnoustroje, a dokładniej przez bakterie, zarówno te beztlenowe, jak i tlenowe. Stan zapalny jajników i jajowodów dotyczy najczęściej kobiet młodych i aktywnych seksualnie. Przyczyną może być na przykład nieprawidłowa higiena intymna lub kontakt seksualny z zakażonym partnerem.

Przyczyną infekcji mogą być między innymi takie bakterie, jak:

• gronkowce,
• paciorkowce,
• dwoinki rzeżączki,
• chlamydia.

W większości przypadków, bo aż u 90 procent pacjentek, bakterie wywołujące zapalenie przydatków dostają się do nich drogą wstępującą. Oznacza to, iż trafiają do organizmu przez pochwę oraz szyjkę i jamę macicy.

Do zakażenia dochodzi najczęściej w sytuacji, gdy szyjka macicy jest rozwarta, czyli m.in.:

• podczas menstruacji,
• po porodzie,
• po poronieniu,
• po łyżeczkowaniu macicy,
• po wszelkiego typu zabiegach ginekologicznych,
• po założeniu wewnątrzmacicznej wkładki antykoncepcyjnej.

W pozostałych 10 proc. przypadków do zakażenia drobnoustrojami dochodzi drogą zstępującą. Oznacza to, że bakterie dostają się do przydatków wraz z krwią lub chłonką, które wędrują po organizmie z innych ognisk zapalnych. Infekcja przenosi się na inne tkanki i narządy, prowadząc do powstawanie ognisk zapalnych np. w migdałkach, wyrostku robaczkowym czy zębach.

Zapalenie przydatków może rozwinąć się po kilku dniach do około tygodnia od momentu zakażenia, w zależności od tego, jaka bakteria jest przyczyną infekcji.

Do najczęstszych objawów zapalenia jajnika i jajowodów można zaliczyć:

• nagły skurczowy ból w podbrzuszu – może nasilać się w trakcie stosunku seksualnego, a także promieniować do pachwin i ud,
• ogólne osłabienie,
• stan podgorączkowy lub gorączka,
• nudności,
• wymioty,
• biegunka.

Objawy zapalenia przydatków mogą początkowo wskazywać na zaburzenia gastryczne. Dlatego warto jak najszybciej skonsultować się z lekarzem, który postawi prawidłową diagnozę i wdroży odpowiednie leczenie.

Zapalenie przydatków może mieć charakter ostry bądź przewlekły. Przy ostrej postaci schorzenia dolegliwości są gwałtowne i w niektórych przypadkach pacjentka może wymagać nawet hospitalizacji. Natomiast gdy choroba ma postać przewlekłą, objawy nie są tak dotkliwe, ale utrzymują się przez dłuższy czas i powodują duży dyskomfort, nasilając się podczas miesiączki.

Zapalenie przydatków leczy się przede wszystkim poprzez podanie pacjentce antybiotyku o szerokim spektrum działania. W niektórych przypadkach ginekolog decyduje o zastosowaniu terapii skojarzonej, w ramach której podaje się kilka typów leków doustnych i dopochwowych.

Zalecone przez lekarza preparaty stosuje się zazwyczaj przez 7-10 dni. Pacjentki przyjmują również niesteroidowe leki przeciwzapalne, które mają działanie przeciwbólowe.

Jeśli zapalenie przydatków ma charakter ostry i ze względu na nasilony stan zapalny i uciążliwe objawy konieczna jest hospitalizacja, lekarz może zdecydować o dożylnym podaniu wszystkich lub części preparatów.

W trakcie trwania terapii zaleca się też, aby pacjentka leżała przez kilka dniu w łóżku, wygrzewając się. Powinna również unikać wysiłku fizycznego i zachować wstrzemięźliwość seksualną co najmniej do zakończenia kuracji, a najlepiej aż do pojawienia się następnej miesiączki.

Warto także umówić się na wizytę kontrolną u ginekologa, który po zakończeniu terapii będzie mógł stwierdzić, czy zapalenie przydatków zostało w pełni wyleczone.

Zapalenie przydatków w każdym przypadku musi zostać wyleczone do końca, by nie zagrażało groźnymi powikłaniami. W głównej mierze dotyczą one jajowodów, gdzie mogą utworzyć się niebezpieczne zrosty i wodniaki. Często dochodzi również do uszkodzenia rzęsek transportujących komórki jajowe i zarodek do macicy.

Powikłania zapalenia przydatków skutkują niedrożnością jajowodów, a w sytuacji, gdy nie uda się jej przywrócić, może dojść do rozwinięcia się ciąży pozamacicznej lub do niepłodności. Wówczas kobieta ma szansę zajść w ciążę wyłącznie w wyniku zapłodnienia pozaustrojowego.

Zapalenie przydatków może wpływać także na kondycję jajników, na których w wyniku stanu zapalnego powstają między innymi ropne torbiele. Zmiany tego typu muszą zostać usunięte wraz z fragmentem samego jajnika. Efektem przeprowadzenia takiego zabiegu może być zatem ograniczona zdolność do wytwarzania komórek jajowych lub jej całkowita utrata, co również zmniejsza prawdopodobieństwo zajścia w ciążę.

Zapalenie przydatków wymaga pełnego doleczenia, ale niestety zdarzają się przypadki, gdy tak się nie dzieje. Przerwana lub źle dobrana kuracja, a także brak wstrzemięźliwości seksualnej przez czas jej trwania, mogą skutkować tym przejściem choroby w postać przewlekłą. Jej objawami są wówczas przede wszystkim dolegliwości bólowe podczas uprawiania seksu i zaburzenia menstruacji.

W sytuacji, gdy stan zapalny nie zostanie doleczony, każdy okres obniżenia odporności, na przykład na skutek zwykłego przeziębienia, skutkuje nawrotem ostrej postaci zapalenia przydatków. W takim przypadku konieczne jest wykonanie posiewu wymazu z szyjki macicy. Dzięki temu lekarz wie dokładnie, jakie bakterie powodują chorobę i dobiera odpowiednią do nich kurację.

Leczenie musi objąć również partnera seksualnego pacjentki, gdy stan zapalny jest wywoływany przez chlamydię lub dwoinki rzeżączki.

Zapalenie przydatków jest dość uciążliwą chorobą, której można uniknąć. Wystarczy przestrzegać najważniejszych zasad profilaktyki tego schorzenia.

Aby zmniejszyć ryzyko rozwoju zapalenia przydatków, warto:

• stosować prezerwatywy w przypadku częstej zmiany partnerów seksualnych,
• udać się na wizytę kontrolną po porodzie w celu oceny prawidłowego zamknięcia się szyjki macicy,
• zachować wstrzemięźliwość seksualną i zrezygnować z wizyt na basenie przez 4 tygodnie po zabiegach ginekologicznych lub poronieniu,
• powstrzymywać się od seksu w czasie miesiączki,
• dbać o codzienną higienę miejsc intymnych,
• dbać o utrzymanie prawidłowej flory bakteryjnej pochwy,
• leczyć wszystkie stany zapalne w organizmie,
• przy skłonności do zapalenia przydatków stosować antykoncepcję hormonalną, gdyż powoduje ona zagęszczenie śluzu szyjkowego, który stanowi barierę dla bakterii.

ZOBACZ: Jak pomóc sobie przy bolesnych miesiączkach? Ekspert: Katarzyna Skórzewska, ginekolog i endokrynolog