Tlenek azotu (NO) w leczeniu COVID-19 – terapia gazem rozszerzającym oskrzela i naczynia krwionośne nadzieją dla chorych z koronawirusem

blickpixel/pixabay.com

Co to jest tlenek azotu i dlaczego jest tak ważny dla zdrowia?
Tlenek azotu (NO) to gaz będący neuroprzekaźnikiem, czyli substancją sygnalizującą, który reguluje dopływ krwi do tkanek. Powoduje rozszerzanie się naczyń krwionośnych, co wpływa na lepsze zaopatrzenie komórek w tlen i składniki odżywcze, a także odbieranie dwutlenku węgla i produktów przemiany materii. NO jest wytwarzany w makrofagach płucnych, czyli obecnych tam komórkach odpornościowych, jak również w tkance wyściełającej układ oddechowy.

W organizmie NO wytwarzany jest z aminokwasu L-argininy, który wchodzi w skład białek. Pośrednio powstaje też z L-cytruliny, która występuje obficie w arbuzie. Szczególnie bogate w argininę są produkty takie jak orzechy (zwłaszcza pestki dyni, sezam i orzechy włoskie), pierś indyka, soja i wodorosty. Arginina jest ponadto stosowana jako wspomagający wydolność suplement diety dla sportowców.

Wytwarzanie NO stymulują też inne składniki żywności i ziół, szczególnie azotany obecne w warzywach korzeniowych (zwłaszcza w burakach) oraz tych liściastych. Udział w tym procesie bierze korzystna mikroflora. Inne produkty zwiększające ilość tlenku azotu to czosnek, ashwagandha czy żeń-szeń – a także wiele innych. U chorych na serce stosowanym leczniczo prekursorem NO jest nitrogliceryna.

Produkcję tlenku azotu zwiększają także zawierające sildenafil leki na erekcję dla mężczyzn oraz zwiększające libido u kobiet. Sam gaz jest natomiast stosowany u noworodków i osób dorosłych z niedotleniem, niewydolnością oddechową czy wstrząsie septycznym.

Tlenek azotu jest produkowany przez nos i zatoki przynosowe podczas oddychania przez nos, a jego wytwarzanie zmniejsza niewłaściwa technika oddychania przez usta. To m.in. dlatego zalecany sposób nabierania powierza chroni nas przed wirusami powodującymi przeziębienia i grypę. Teraz naukowcy docenili potencjał tego gazu w walce z koronawirusem SARS-CoV-2.

Tlenek azotu zmniejsza niedotlenienie tkanek i ładunek wirusa SARS-CoV-2 w drogach oddechowych
Tlenek azotu został dopuszczony w Stanach Zjednoczonych do stosowania u chorych na COVID-19. Już podczas epidemii SARS w 2003 roku dowiedziono, że poprawia on natlenienie płuc i skraca czas korzystania z oddychania wspomaganego mechanicznie.

Tlenek azotu wykazuje też bezpośrednie działanie antywirusowe, utrudniając przyłączanie się koronawirusa do receptorów ACE2 w komórkach nabłonka oddechowego i naczyń krwionośnych.

Ustalenia związane z działaniem NO u zakażonych koronawirusem wyjaśniają też, dlaczego szczepienia przeciwko gruźlicy (BCG) okazują się mieć efekt ochronny – wśród poddanych im dzieci wykazano ogólną śmiertelność niższą o prawie 50 procent. To zbyt duża redukcja tego wskaźnika, by wskazywała na jedynie zabezpieczenie przed prątkami gruźlicy.

Preparat BCG, który nie jest szczepionką w pełni tego słowa znaczeniu, tylko immunostymulatorem niespecyficznej odporności organizmu, jest wykorzystywany również w immunoterapii. Na przykład leczonych nim pacjentów z rakiem pęcherza już po kilku dniach odnotowuje się zwiększoną produkcję NO w komórkach tego narządu; u 70 proc. z nich choroba przechodzi w stan remisji.

W badaniach wykazano, że podawanie tlenku azotu przez nos rozszerza oskrzela, co ułatwia oddychanie, jak również naczynia krwionośne, zwiększając dopływ krwi do tkanek. Taka procedura stosowana zwłaszcza u pacjentów z zapaleniem płuc wykazującym zespół ostrej niewydolności oddechowej (ARDS) zmniejsza nadciśnienie płucne i zwiększa natlenienie krwi w arteriach.

Co więcej, NO działa antybiotycznie przeciwko wirusom (m.in. opryszczki, rinowirusa, hantawirusa, retrowirusa, wirusa Coxsackie, JEV czy SARS-CoV) a także bakteriom, pierwotniakom i pasożytom. Działa też ochronnie na inne sposoby, m.in. stymuluje produkcję śluzu oraz ruchy rzęsek w drogach oddechowych, co wspomaga ich oczyszczanie.

Wyższy poziom tlenku azotu w organizmie wiąże się z łagodniejszym przebiegiem infekcji oddechowych, a niski poziom sprzyja ich nawrotom, jak również różnego typu zakażeniom i chorobom rozwijającym się w związku z niedotlenieniem organizmu.

Szczegółowe zalecenia odnośnie zastosowania NO w leczeniu pacjentów COVID-19 są już przedmiotem kilku badań klinicznych. Aktualnie rozpoczyna się też próba międzynarodowa, zainicjowana po uzyskaniu pomyślnych wyników prac wstępnych przez Massachusetts General Hospital należący do Uniwersytetu Harvarda. Badanie będzie prowadzone również przez inne ośrodki w USA, jak również w Szwecji i Austrii.

Pacjenci z łagodnym i umiarkowanym nasileniem będą otrzymywać tlenek azotu w stężeniu 140-180 ppm przez 30 minut dwa razy dziennie przez okres 2 tygodni jako w ramach terapii uzupełniającej leczenie COVID-19.

Do czasu uzyskania wyników prowadzonych prac możemy natomiast skorzystać z kluczowych zaleceń ekspertów, by oddychać głównie przez nos (przede wszystkim w maseczce, co pomaga też nabierać więcej powietrza), zrezygnować z palenia i picia alkoholu (to również czynniki zmniejszające produkcję NO w ustroju!) oraz zadbać o zdrową dietę, uwzględniającą produkty bogate w azotany, argininę czy katechiny występujące w zielonej herbacie i kakao.

Źródła:
Nitric Oxide, BCG, and COVID-19's Weakness, Medpage Today
https://www.medpagetoday.com/infectiousdisease/covid19/86410

Could nasal nitric oxide help to mitigate the severity of COVID-19? Microbes and Infection
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1286457920300800

International Trial Begins To Test Nitric Oxide As COVID-19 Treatment, Physicians News Digest
https://physiciansnews.com/2020/05/08/international-trial-begins-to-test-nitric-oxide-as-covid-19-treatment

ZOBACZ: Szczepionka na gruźlicę w walce z koronawirusem. prof. Krzysztof J. Filipiak kardiolog, internista i farmakolog kliniczny z WUM

https://stronazdrowia.pl/hantawirus-znany-od-dawna-patogen-czym-jest-i-jakie-choroby-wywoluje-sprawdz-czy-ten-wirus-jest-grozny-dla-ludzi/ar/c14-14879197

https://stronazdrowia.pl/leki-na-erekcje-rodzaje-skutecznosc-wskazania-i-przeciwwskazania-jak-wybrac-dobre-tabletki-na-potencje/ar/c14-14299305

https://stronazdrowia.pl/libido-co-to-jest-czym-jest-spadek-libido-zaburzenia-libido-jak-zwiekszyc-libido/ar/c14-14204603