Na czym polega leczenie tlenkiem azotu (NO)?
Tlenek azotu (NO) to gaz rozszerzający oskrzela i naczynia krwionośne, podawany m.in. pacjentom szpitalnym z niewydolnością płuc. Ze względu na wyjątkowe właściwości NO, jego wdychanie należy do najbardziej obiecujących metod leczenia infekcji koronawirusem.
O skutecznym zastosowaniu gazu u pacjentów COVID-19 naukowcy informowali już w maju, teraz natomiast wnioski te zostały poparte wynikami badań szwedzkich.
Tlenek azotu jest neuroprzekaźnikiem wytwarzanym naturalnie w organizmie i jak dotąd stanowi jedyną znaną substancję o bezpośrednim działaniu na koronawirusa.
Za pomocą tlenku azotu (powstającego z innego związku) leczono już zakażenia SARS-CoV w 2003 roku. Teraz natomiast pismo „Redox Biology” opisało działanie czystej substancji przeciw SARS-CoV-2.
Tlenek azotu nie tylko zwiększa wysycenie krwi tlenem, ale też niszczy bakterie i wirusy, skutecznie ograniczając stan zapalny w obrębie płuc. Stosowanie tego gazu jest więc sposobem leczenia objawów zakażenia, ale też działaniem na jego przyczynę.
W ramach badań klinicznych pacjenci z łagodnym i umiarkowanym nasileniem COVID-19 otrzymują tlenek azotu w ramach terapii uzupełniającej w stężeniu 140-180 ppm przez 30 minut. Zabieg jest powtarzany dwa razy dziennie przez okres 2 tygodni.
Polecamy także:
W jaki sposób tlenek azotu leczy COVID-19?
O antywirusowym działaniu tlenku azotu wiadomo już sporo. Przede wszystkim utrudnia przyłączanie się wirusa SARS-CoV-2 do receptorów ACE2 w komórkach nabłonka oddechowego i naczyń krwionośnych. Zmniejsza ładunek koronawirusa w drogach oddechowych. Pobudza ruchy obecnych tam rzęsek i stymuluje produkcję śluzu, co wspomaga oczyszczanie zainfekowanych obszarów. Ułatwia oddychanie i skraca czas korzystania z mechanicznej wentylacji płuc za pomocą respiratora.
U pacjentów z zespołem ostrej niewydolności oddechowej (ARDS) tlenek azotu zmniejsza niebezpieczne nadciśnienie płucne. Jest ponadto stosowany u noworodków i osób dorosłych z niedotleniem, niewydolnością oddechową czy wstrząsem septycznym.
Co więcej, NO zwalcza rozmaite wirusy (oprócz SARS to m.in. opryszczki, rinowirusa, hantawirusa, retrowirusa, wirusa Coxsackie czy JEV), a oprócz bakterii niszczy również pierwotniaki i pasożyty.
Ustalenia związane z działaniem NO u zakażonych koronawirusem wyjaśniają także, dlaczego szczepienia przeciwko gruźlicy (BCG) okazują się mieć efekt ochronny – wśród poddanych im dzieci wykazano ogólną śmiertelność niższą o prawie 50 procent. To zbyt duża redukcja tego wskaźnika, by wskazywała jedynie na zabezpieczenie przed prątkami gruźlicy.
Preparat BCG, który nie jest szczepionką w pełni tego słowa znaczeniu, tylko immunostymulatorem niespecyficznej odporności organizmu, jest wykorzystywany również w immunoterapii. Na przykład u leczonych nim pacjentów z rakiem pęcherza już po kilku dniach odnotowuje się zwiększoną produkcję NO w komórkach tego narządu, a u 70 proc. pacjentów choroba przechodzi dzięki temu w stan remisji.
Przeczytaj też na temat:
Znaczenie tlenku azotu dla zdrowia – jak zwiększyć jego produkcję w organizmie?
Tlenek azotu jest wytwarzany w makrofagach płucnych, czyli obecnych tam komórkach odpornościowych, jak również w tkance wyściełającej układ oddechowy. Powstaje m.in. w komórkach obecnych w nosie i zatokach przynosowych podczas oddychania przez nos, a jego wytwarzanie zmniejsza niewłaściwa technika oddychania przez usta. To m.in. dlatego zalecany sposób nabierania powietrza w dużej mierze chroni nas przed wirusami powodującymi przeziębienia i grypę!
Wyższy poziom tlenku azotu w organizmie wiąże się z łagodniejszym przebiegiem infekcji oddechowych, natomiast niskie stężenie sprzyja ich nawrotom, a także zakażeniom i chorobom rozwijającym się w związku z niedotlenieniem organizmu.
W organizmie NO powstaje z aminokwasu L-argininy, który wchodzi w skład białek. Pośrednio powstaje też z L-cytruliny, która występuje obficie w arbuzie. Szczególnie bogate w argininę są produkty takie jak orzechy i nasiona oleiste (zwłaszcza pestki dyni, sezam i orzechy włoskie), pierś indyka, soja i wodorosty.
Arginina jest ponadto stosowana jako suplement diety wspomagający wydolność organizmu oraz sprawność seksualną. Produkcję tlenku azotu zwiększają także zawierające sildenafil leki na erekcję dla mężczyzn oraz zwiększające libido u kobiet.
Wytwarzanie NO jest też możliwe dzięki innym składnikom żywności i ziół, a szczególnie ważne są azotany obecne w warzywach korzeniowych (zwłaszcza w burakach) oraz tych liściastych. Udział w tym procesie bierze korzystna mikroflora. Inne produkty zwiększające ilość tlenku azotu to czosnek, ashwagandha czy żeń-szeń – a także wiele innych. U chorych na serce stosowanym leczniczo prekursorem NO jest nitrogliceryna.
Sprawdź też:
- Nitric oxide a possible treatment for COVID-19, study finds, Science Daily
- Nitric Oxide, BCG, and COVID-19's Weakness, Medpage Today
- Could nasal nitric oxide help to mitigate the severity of COVID-19? Microbes and Infection
- International Trial Begins To Test Nitric Oxide As COVID-19 Treatment, Physicians News Digest
ZOBACZ: Szczepionka na gruźlicę w walce z koronawirusem. prof. Krzysztof J. Filipiak kardiolog, internista i farmakolog kliniczny z WUM