RDW CV, czyli anizocytoza czerwonych krwinek. O czym świadczy RDW CV podwyższone, a o czym obniżone?

RDW CV i RDW-SD to wskaźniki, które są określane przy wykonywaniu morfologii krwi obwodowej. Informują o zakresie rozpiętości objętości czerwonych krwinek, czyli tzw. anizocytozie. Samodzielnie nie mają dużego znaczenia diagnostycznego, dlatego badanie RDW nie bywa wykonywane oddzielnie. Do wyciągnięcia rzetelnych wniosków konieczne jest skonfrontowanie wyników z innymi dotyczącymi czerwonych krwinek. Należą do nich:

• RBC – średnia ilość czerwonych krwinek,
• HGB – poziom hemoglobiny,
• HCT – hematokryt (stosunek objętości krwinek czerwonych do objętości osocza),
• MCV – średnia objętość erytrocytu,
• MCH – średnia masa hemoglobiny w krwince czerwonej,
• MCHC – średnie stężenie hemoglobiny w krwince czerwonej
• RET – średnia ilość retykulocytów, czyli niedojrzałych erytrocytów

RDW CV przedstawia wynik w postaci współczynnika zmienności wyrażonego w wartościach procentowych, natomiast RDW-SD jako odchylenie standardowe w femtolitrach (fl). Współczynnik RDW podlega porównaniu ze średnią objętością erytrocytu (MCV). Do obliczenia wskaźnika RDW CV, konieczne jest wcześniejsze określenie RDW-SD i MCV. Następnie wykorzystywany jest następujący wzór matematyczny: RDW CV = (RDW-SD x 100 proc.) / MCV.

RDW CV i RDW SD są badaniami stanowiącymi część składową morfologii krwi, zatem przygotowanie nie odbiega od wskazań dla standardowego pobrania krwi. W dniu badania pacjent powinien udać się do przychodni na czczo (minimum 8 godzin od ostatniego posiłku), należy powstrzymać się również od palenia tytoniu. To wymóg konieczny warunkujący poprawność uzyskanego wyniku. Zaleca się, aby w dniu poprzedzającym badanie unikać dużej aktywności fizycznej (lepiej zrezygnować z treningu). Wynika to z faktu, że wysiłek doprowadza do wzrostu poziomu erytrocytów. Na kilka dni przed pobraniem krwi, należy zrezygnować ze spożywania alkoholu.

Pobranie krwi najczęściej następuje w godzinach porannych między 7.00 a 11.00, co umożliwia porównanie wyniku w cyklu dobowym. Materiał do badań (ok. 5 ml krwi żylnej) zwykle pobiera się z żyły łokciowej, choć możliwe jest też pobranie z palca lub z płatka ucha. Po pobraniu materiału pacjent powinien pozostać w placówce przez kilka minut. Ma to związek z możliwymi problemami (zawroty głowy, omdlenie), wynikającymi z utraty krwi.

RDW CV jest wskaźnikiem wyrażanym procentowo. W takim przypadku wartość zmienności zamyka się w przedziale od 11,5 do14,5 procent, natomiast zakres prawidłowych wartości dla RDW-SD to 36-47 fl (u mężczyzn norma może być nieco niższa). Należy jednak podkreślić, że przedstawione normy nie są jednolite. Zakresy mogą nieznacznie różnić się zależnie od laboratorium, w którym przeprowadzane są analizy laboratoryjne materiału biologicznego.

Krążące we krwi erytrocyty charakteryzują się podobną wielkością, choć nie są identyczne. Średnią objętość prawidłowych erytrocytów określa parametr MCV. Prawidłowa objętość krwinki mieści się w przedziale od 82 do 92 fl u osób dorosłych, a u dzieci między 78 a 98 fl. W normalnych warunkach różnice wielkości erytrocytów nie przekraczają granicy normy. Parametry RDW CV i RDW-SD informują, czy większość erytrocytów ma:

• prawidłową objętość (normocyty),
• większą objętość (makrocyty),
• mniejszą objętość (mikrocyty),
• zróżnicowaną objętość, a więc obecne są wszystkie typy wyżej wymienione (anizoyctoza).

Na podstawie wyniku RDW CV i RDW SD możliwe jest pośrednie określenie wysycenia erytrocytów żelazem, witaminą B12 oraz kwasem foliowym, pod kątem niedostatecznej podaży lub prawidłowej wymienionych składników. Ich przewlekły niedobór powoduje niedokrwistość, a wygląd i budowa erytrocytów odzwierciedlają, którego ze składników może brakować.

RDW CV podwyższone (powyżej 15 proc.) oznacza, że erytrocyty są duże tzw. makrocyty. Stan ten wskazuje na niedostateczne spożycie witaminy B12 i kwasu foliowego wraz z dietą i w konsekwencji rozwój niedokrwistości megaloblastycznej. RDV CV niskie informuje o obecności we krwi niedużych erytrocytów, czyli przewagę mikrocytów. Ten stan wynika z niedostatecznej podaży żelaza wraz z dietą, konsekwencję zaburzeń wchłaniania żelaza w jelicie cienkim lub nasilonego krwawienia i wskazuje na niedokrwistość z niedoboru żelaza. RDW CV podwyższone w ciąży, czemu towarzyszy obniżone MCV najczęściej wskazuje na anemię z niedoboru żelaza. Taka sama jest najczęstsza przyczyna podwyższonego RDW-SD i RDW CV u dzieci.

Wskazaniem do określenia RDW jest podejrzenie wystąpienia niedokrwistości (anemii) i różnicowanie jej przyczyny. Dla stwierdzenia jednoznacznego determinanta rozwoju niedokrwistości, zaleca się dodatkowo oznaczenie we krwi stężenia żelaza, ferrytyny, witaminy B12 i kwasu foliowego.

Anizocytoza RDW to przydatny parametr w diagnostyce i różnicowaniu różnych typów niedokrwistości. Anemia jest chorobą częściej dotykającą kobiety, sportowców i młode dziewczynki, które zaczynają miesiączkować. Objawia się pod postacią symptomów wynikających z niedotlenienia tkanek:

• częste bóle i zawroty głowy,
• senność mimo odpowiedniej ilości snu,
• zmęczenie i obniżona tolerancja wysiłku,
• blada cera i błony śluzowe,
• duszności,
• zaburzone libido.

W zależności od przyczyny wyróżnia się trzy typy niedokrwistości:

1. Niedokrwistość wywołana utratą krwi, spowodowaną krwotokiem, operacją lub bardzo obfitymi miesiączkami.

2. Niedokrwistości będące skutkiem zaburzeń w wytwarzaniu erytrocytów:

   • z powodu niedoboru: żelaza (mikrocytarna, RDW CV obniżone), witaminy B12 (makrocytarna, RDW CV podwyższone), kwasu foliowego (makrocytarna, RDW CV podwyższone) lub miedzi,
   • aplastyczne wynikające z zaburzeń wytwarzania erytrocytów w szpiku kostnym,
   • hipoplastyczne będące wynikiem obniżonej produkcji erytrocytów np. z powodu chorób nerek, gdzie produkowana jest erytropoetyna stymulująca szpik do syntezy erytrocytów,
   • dysplastyczne związane ze zmianami w obrębie przewodu pokarmowego.

3. Niedokrwistości związane ze skróconym czasem życia erytrocytów – erytrocyty są niszczone w śledzionie wcześniej, niż wynika to ze średniego czasu ich życia (120 dni). We krwi obecne są duże ilości retikulocytów.