Spis treści
Czym jest badanie krwi i na czym polega?
Badanie krwi to jedno z najbardziej podstawowych i najczęściej wykonywanych badań diagnostycznych, które pozwala na ocenę ogólnego stanu zdrowia organizmu oraz wykrycie wielu chorób i nieprawidłowości, często jeszcze zanim pojawią się jakiekolwiek objawy.
Badanie krwi polega na pobraniu niewielkiej próbki krwi, zazwyczaj z żyły w zgięciu łokciowym. Pobrana krew jest następnie wysyłana do laboratorium, gdzie poddawana jest szczegółowej analizie.
W zależności od rodzaju badania, analizuje się różne składniki krwi, takie jak:
elementy morfotyczne (komórki krwi) – czerwone krwinki (erytrocyty), białe krwinki (leukocyty) – różne ich typy, oraz płytki krwi (trombocyty),
osocze krwi –płynny składnik krwi, w którym rozpuszczone są liczne substancje, takie jak białka, enzymy, hormony, glukoza, elektrolity, witaminy, produkty przemiany materii.
Podstawowym badaniem krwi, które jest najczęściej wykonywane jest morfologia krwi, która ocenia ilość i jakość komórek krwi. Za pomocą tego badania można wykryć m.in.:
anemię (niedokrwistość) – zbyt mała liczba czerwonych krwinek lub niska hemoglobina,
stany zapalne i infekcje (bakteryjne, wirusowe, grzybicze) – zmiany w liczbie i proporcjach białych krwinek,
choroby układu odpornościowego: np. zaburzenia odporności, niektóre choroby autoimmunologiczne,
choroby krwi – np. białaczki (szpikowe, limfatyczne), skazy krwotoczne (problemy z krzepliwością krwi – ocena płytek krwi),
odwodnienie – podwyższony hematokryt,
nieprawidłowości w pracy szpiku kostnego.
Jak długo ważne jest skierowanie na badanie krwi?
W Polsce skierowanie na badanie krwi nie ma formalnie określonego terminu ważności. Zgodnie z rozporządzeniem Ministerstwa Zdrowia, jest ono ważne tak długo, jak długo istnieją przesłanki medyczne do wykonania badań. Inaczej mówiąc, zachowuje ważność do czasu jego realizacji.
– Skierowanie na badania laboratoryjne, czyli z krwi i analiza moczu wystawione przez lekarza NFZ nie mają terminu ważności. Skierowanie jest tak długo ważne, dopóki pacjent potrzebuje badań ze wskazań medycznych. W prywatnych placówkach zazwyczaj skierowania na badania są ważne 6 miesięcy. Skierowania do szpitala, na zabiegi rehabilitacyjne, leczenie sanatoryjne, mają swój termin ważności, ale zazwyczaj widnieją one na skierowaniach – podkreśla dr n. med. Diana Stettner-Leonkiewicz, internista enel-med.
Jednak w praktyce wiele laboratoriów i placówek medycznych zaleca wykonanie badań w ciągu 30 dni od daty wystawienia skierowania, a najlepiej jak najszybciej. Dzieje się tak, ponieważ po dłuższym czasie wyniki mogą nie odzwierciedlać aktualnego stanu zdrowia pacjenta, a lekarzowi zależy na jak najbardziej aktualnych danych.
Jeśli minęło więcej niż 30 dni od wystawienia skierowania, niektóre placówki mogą poprosić o nowe skierowanie lub skonsultowanie się ponownie z lekarzem, aby potwierdzić zasadność wykonania badań.
Choć nie ma sztywnych ram czasowych, najlepiej jednak wykonać badanie krwi jak najszybciej po otrzymaniu skierowania, najlepiej w ciągu miesiąca.
Jak dostać skierowanie na badanie krwi za darmo?
Aby wykonać badania krwi bezpłatnie, w ramach ubezpieczenia zdrowotnego NFZ, zawsze potrzebne jest skierowanie od lekarza, które wystawia lekarz rodzinny (internisty lub lekarza medycyny rodzinnej) pracujący w ramach POZ – Podstawowej Opieki Zdrowotnej.
Lekarz przeprowadzi wywiad, oceni Twój stan zdrowia i na podstawie wskazań medycznych (np. niepokojące objawy, profilaktyka, monitorowanie choroby przewlekłej) wystawi skierowanie na odpowiednie badania krwi. Może cię on skierować na takie badania jak morfologia, OB, glukoza, lipidogram, próby wątrobowe, kreatynina, mocznik, TSH i wiele innych.
Skierowanie na badanie krwi możesz uzyskać też od lekarza specjalisty (np. kardiologa, endokrynologa, ginekologa). On również może wystawić skierowanie na badania krwi związane z Twoją chorobą czy stanem zdrowia, do którego jest uprawniony w ramach swojej specjalizacji.
Jeśli nie masz skierowania od lekarza lub chcesz wykonać badania, które nie są refundowane przez NFZ, możesz zrobić je prywatnie w dowolnym laboratorium. Większość laboratoriów medycznych oferuje możliwość wykonania badań krwi bez skierowania. Wystarczy, że zgłosisz się do punktu pobrań, wybierzesz badania, jakie chcesz wykonać i masz pobieraną krew. Pamiętaj jednak, że w takim przypadku samodzielnie ponosisz koszty badań.
To dobra opcja, jeśli chcesz szybko sprawdzić konkretne parametry lub wykonać badania, których lekarz nie uznał za konieczne (lub nie może ich zlecić w ramach NFZ). Wiele laboratoriów oferuje również pakiety badań (np. pakiet podstawowy, pakiet tarczycowy), które są zazwyczaj tańsze niż pojedyncze badania.
