Mokry kaszel u dziecka – o jakich chorobach może świadczyć, kiedy iść do lekarza? Sposoby na mokry kaszel

Kaszel jest naturalnym odruchem organizmu na podrażnienie tzw. receptorów kaszlowych, czyli zakończeń nerwowych w błonie śluzowej krtani, tchawicy, oskrzelach i opłucnej. Kaszel jest istotnym mechanizmem obronnym, który pomaga oczyścić drogi oddechowe.

Istnieją różne rodzaje kaszlu. Najczęściej dzieli się go na suchy i mokry. Kaszel suchy to taki, podczas którego nie odkrztusza się wydzieliny. Nazywany jest też nieproduktywnym. Jest on bardzo meczący, a nie przynosi organizmowi żadnego pożytku. Kaszel mokry, zwany też kaszlem wilgotnym lub produktywnym, powoduje odkrztuszanie plwociny. Może ona być śluzowa – jest wtedy przezroczysta lub biaława lub może mieć charakter ropny - gęsta, o żółtawym lub zielonkawym zabarwieniu. Mokry kaszel jest zazwyczaj korzystny dla organizmu, ponieważ jego zadaniem jest usunięcie z dróg oddechowych zalegającej tam wydzieliny i nadmiaru śluzu, który stanowi pożywkę dla bakterii i szkodliwych drobnoustrojów. Zazwyczaj nie jest tak gwałtowny i nie powoduje tak męczących napadów jak kaszel suchy.

Mokry kaszel u dziecka zazwyczaj nie jest groźny. Najczęściej jest on następstwem kaszlu suchego i występuje jako kolejny etap infekcji. Często jest to poranny kaszel, który pojawia się zaraz po wstaniu z łóżka, ponieważ po nocy w drogach oddechowych znajduje się dużo śluzu. Kaszel często pojawia się przy przeziębieniach i niegroźnych infekcjach, zazwyczaj towarzyszą mu wtedy inne objawy takie jak katar, ból i podrażnienie gardła czy podwyższona temperatura. Niewielki kaszel będący pozostałością po infekcji może utrzymywać się nawet jeszcze przez 3-4 tygodnie po wyzdrowieniu, ponieważ błony śluzowe dróg oddechowych zostały podrażnione podczas choroby i potrzebują czasu na regenerację.

Mokry kaszel to odruch, który przyspiesza zdrowienie, nie należy go więc hamować. W tym przypadku leczenie polega na stosowaniu środków i metod, które pomagają w odkrztuszaniu i pozbyciu się zalegającej w drogach oddechowych flegmy. W przypadku starszych dzieci zazwyczaj proces ten przebiega dosyć sprawnie, jednak u maluchów, które nie radzą sobie jeszcze dobrze z wypluwaniem flegmy, trafia ona do żołądka, co powoduje jego podrażnienie i może nawet spowodować wymioty sprowokowane kaszlem.

Mokry kaszel u dziecka w większości przypadków związany jest z infekcją wirusową. Jednak zdarza się, że może być objawem innych mniej lub bardziej groźnych dolegliwości.

Jeśli odkrztuszana wydzielina ma charakter ropny, a dodatkowo kaszlowi towarzyszą ból i zaczerwienienie gardła, nalot na języku oraz gorączka powyżej 38,5°C możemy mieć do czynienia z infekcją bakteryjną. Zazwyczaj ma ona gwałtowniejszy przebieg niż infekcja wirusowa, a do jej wyleczenia konieczny jest przepisany przez lekarza antybiotyk.

Kaszel jest jednym z najbardziej charakterystycznych objawów zapalenia oskrzeli. Początkowo jest on suchy i meczący, po 2-3 dniach przechodzi w kaszel mokry. Na początkowym etapie można próbować domowych sposobów, jeśli jednak kaszel nasila się, konieczna będzie wizyta u lekarza.

Długotrwały kaszel mokry u dziecka może być przyczyną groźnego powikłania infekcji wirusowej jakim jest zapalenie płuc. Początkowo objawy przypominają grypę. Jednym z objawów mogących świadczyć o tej niebezpiecznej dla maluchów chorobie jest świszczący kaszel, a także duszności i ból w klatce piersiowej.

Zarówno suchy jak i duszący, mokry kaszel w nocy u dziecka, może być objawem zapalenia krtani. Chorobę tę wywołują zarówno wirusy jak i bakterie, może też mieć ona podłoże alergiczne. Ponieważ dzieci mają nieco inną budowę krtani niż dorośli, objawy są u nich silniejsze. Najczęściej kaszel związany z zapaleniem krtani atakuje nagle.

Przewlekły, mokry kaszel, a także nawracające zapalenia oskrzeli oraz płuc, to objawy, które wiążą się z mukowiscydozą – rzadką chorobą genetyczną. Organizm osoby cierpiącej na tą dolegliwość produkuje za dużo śluzu i powoduje upośledzenie wszystkich obszarów, w których znajdują się gruczoły śluzowe, m.in. dróg oddechowych.

Kaszel zarówno suchy jak i mokry u dzieci może wiązać się także z alergią lub refluksem żołądkowo-przełykowym.

Mokry kaszel u dziecka często niepokoi rodziców, ponieważ towarzyszący mu odgłos odrywanej flegmy może brzmieć groźnie. Z reguły świadczy on jednak o oczyszczaniu się dróg oddechowych, co przyspiesza powrót do zdrowia. Kaszel sam w sobie nie jest chorobą, tylko objawem. W przypadku starszego dziecka powyżej trzeciego roku życia, jeśli nie jest nasilony, nie towarzyszy mu gorączka ani inne niepokojące objawy, nie wymaga pilnej wizyty u lekarza. Kaszel z flegmą, który był poprzedzony kaszlem suchym, zazwyczaj świadczy o kończącej się infekcji. Jednak jeśli objaw ten nie mija po kilku dniach, pojawia się wysoka gorączka, osłabienie lub inne objawy, porada specjalisty staje się konieczna. Jednym z podstawowych sposobów na zdiagnozowanie przyczyny kaszlu jest osłuchanie klatki piersiowej za pomocą stetoskopu, co może zrobić jedynie lekarz.

Bezwzględnie trzeba udać się do lekarza, jeśli w odkrztuszanej wydzielinie pojawi się krew. Również towarzyszące kaszlowi duszności wymagają pilnej interwencji lekarskiej. W przypadku niemowląt nawet jeśli nie ma innych objawów, a kaszel nie jest nasilony, zalecana jest szybka wizyta u pediatry, bowiem tak małe dzieci są w dużo większym stopniu narażone na powikłania, a z pozoru niegroźna infekcja bardzo szybko może przerodzić się u nich w znacznie poważniejszą chorobę, która będzie wymagała hospitalizacji.

Leki wykrztuśne to najlepsze rozwiązanie na kaszel mokry. Te przeznaczone dla dzieci najczęściej mają postać syropów. Zazwyczaj zawierają takie składniki jak acetylocysteina, ambroksol, bromheksyna, gwajafenezyna czy karbocysteina. Ich działanie polega na rozrzedzaniu wydzieliny oraz zmniejszaniu jej gęstości i lepkości. Dodatkowo mają one działanie mukolityczne, czyli ułatwiające przemieszczanie się wydzieliny w czasie kaszlu oraz sekretolityczne polegające na zwiększaniu wydzielania upłynnionego śluzu w oskrzelach.

Syropy na mokry kaszel o charakterze infekcyjnym często zawierają wyciągi roślinne np. z babki lancetowatej, bluszczu pospolitego czy pierwiosnka lekarskiego.

Podczas stosowania syropów wykrztuśnych (dotyczy to również domowego syropu z cebuli), bardzo ważne jest, aby nie stosować ich po godzinie 17:00, ponieważ wywołując odruch kaszlu, będą utrudniać dziecku przespanie nocy.

Zakupione bez recepty syropy powinno się stosować tak długo, jak długo odkrztuszanie jest utrudnione, jednak w przypadku dzieci nie powinno się ich podawać na własna rękę dłużej niż trzy dni. Po tym czasie jeśli objawy nie ustępują, należy zasięgnąć porady lekarza. Szczególnie trzeba uważać na środki mające w swoim składzie ambroksol i jego pochodne, które rozrzedzają wydzielinę, ale równocześnie zwiększają jej objętość. Biorąc pod uwagę, że małe dzieci nie zawsze są w stanie efektywnie usunąć odkrztuszoną flegmę, jej zwiększona ilość może stać się dodatkowa pożywką dla bakterii i spowodować groźne powikłania.

Mokry kaszel pomogą zwalczyć również inhalacje. Mają one działanie rozszerzające drogi oddechowe, a także pomagają rozrzedzić wydzielinę i działają nawilżająco. Mogą też być pomocne w oczyszczaniu zatok. Uporczywy mokry kaszel u dziecka może wymagać zastosowania wziewnych leków mukolitycznych, przepisanych przez lekarza. Jednak zazwyczaj wystarczy zwykły roztwór soli fizjologicznej. Inhalacje z jej użyciem można stosować nawet kilka razy dziennie już u bardzo małych dzieci. Jeśli nie ma się w domu inhalatora, można wykonać inhalacje w postaci tzw. parówki. W przypadku starszych dzieci do wrzątku można dodać olejki eteryczne o intensywnym zapachu, np. eukaliptusowy, miętowy. Należy nachylić się nad gorącą wodą i wdychać opary, dobrze jest dodatkowo przykryć głowę ręcznikiem.

Mokry kaszel u dziecka można leczyć za pomocą naturalnych, domowych sposobów, które nie tylko łagodzą jego objawy i przynoszą ulgę, a także pozwalają szybciej się go pozbyć. Jednym z najczęściej stosowanych jest syrop z cebuli. Jego dobroczynne działanie znane jest od pokoleń, a co ważniejsze potwierdzane również przez lekarzy. Choć smak syropu z cebuli nie należy do najprzyjemniejszych, jest on doskonałym źródłem minerałów takich jak siarka, magnez, krzem czy cynk, które wzmacniają odporność. Zawiera także bardzo dużo witaminy C oraz substancje bakteriobójcze, które są w stanie pokonać nawet bakterie oporne na antybiotyki. Można go stosować u dzieci powyżej pierwszego roku życia. Pokrojoną cebulę należy włożyć do słoika i zasypać cukrem. Zazwyczaj stosuje się proporcje „na oko”, nie ma dokładnych wytycznych, ważne jest aby cebula puściła sok. W tym celu przykryty słoik należy odstawić na parę godzin w ciepłe miejsce. Do powstałego syropu można dodać miód oraz sok z cytryny. Gotowy syrop należy podawać dziecku po jednej łyżeczce od 2 do 5 razy dziennie – im starsze dziecko tym większą dawkę można zastosować.

Dobrym sposobem jest również jedzenie czosnku, który nazywany jest naturalnym antybiotykiem i ma właściwości porównywane do penicyliny. Zawarte w nim substancje allicyna i tiosulfinat skutecznie osłabiają wirusy przeziębienia i grypy. Czosnek działa też bakteriobójczo i wspomaga usuwanie z organizmu chorobotwórczych drobnoustrojów. Trzeba jednak pamiętać, że poddany obróbce termicznej traci wiele ze swoich zdrowotnych właściwości, dlatego też najlepiej go jeść na surowo. Jeden ząbek dziennie w zupełności wystarczy. W przypadku niemowląt rozgnieciony ząbek czosnku owinięty w gazę można zawiesić przy łóżeczku.

Inną polecaną metodą jest nacieranie klatki piersiowej i pleców maściami zawierającymi olejki eteryczne takie jak miętowy, eukaliptusowy czy kamforowy. Ich mocny aromat pomaga w oczyszczaniu dróg oddechowych. Jednak w przypadku niemowląt i najmłodszych dzieci trzeba zachować ostrożność w stosowaniu intensywnych zapachów. Lepiej postawić na specjalną maść z apteki dostosowaną do wieku dziecka lub zastosować aromatyczne plasterki naklejane na piżamę.

Wspomagająco w kaszlu mogą działać napary z lipy, szałwii czy rumianku. Nie wpływają one wprawdzie bezpośrednio na kaszel, ale mają działanie przeciwzapalne i oczyszczające, więc przyczyniają się do złagodzenia infekcji. Na zalegająca wydzielinę pomaga również tymianek oraz dziewanna. Zioła te tworzą w drogach oddechowych ochronna warstwę, która ułatwia lepszy przepływ zalegającej wydzieliny.

Leki wykrztuśne najskuteczniej pomagają zwalczyć mokry kaszel, ale istnieje również kilka innych rzeczy, które są istotne i pomogą szybciej uporać się z tą męczącą dolegliwością. Przede wszystkim warto zadbać o odpowiednie nawodnienie organizmu. Podawanie dużej ilości płynów pomaga w rozrzedzaniu wydzieliny, a tym samym ułatwia jej odkrztuszanie. Najlepiej sprawdzą się ciepłe napoje, które mają działanie łagodzące na błony śluzowe dróg oddechowych jak np. herbata z dodatkiem miodu, cytryny czy soku malinowego.

Pozycja leżąca powoduje spływanie wydzieliny, dlatego warto zadbać o to, aby podczas snu głowa dziecka była wyżej niż reszta ciała. W przypadku starszego dziecka może to być wysoka poduszka (albo nawet dwie), maluchowi można podłożyć zwinięty koc pod materac lub użyć tzw. poduszki klin.

Kiedy dziecko ma kaszel, wielu rodziców obawia się wychodzenia z nim z domu. Niesłusznie, ponieważ świeże powietrze, nawet to chłodniejsze, może przyspieszyć powrót do zdrowia. O ile tylko dziecko dobrze się czuje i nie ma gorączki, wskazane są spacery i częste wietrzenie pomieszczeń.

Jednym z polecanych sposobów na pozbycie się mokrego kaszlu jest oklepywanie, które pomaga w usunięciu zalegającej wydzieliny. Jak oklepywać dziecko? U starszaka można zrobić to w pozycji siedzącej, niemowlaki i małe dzieci najlepiej ułożyć na brzuchu np. na własnych kolanach, tak aby główka znajdowała się nieco niżej niż reszta ciała. Należy delikatnie opukiwać plecy dłonią zwiniętą w łódeczkę, wzdłuż kręgosłupa, począwszy od miejsca gdzie kończą się żebra w kierunku barków. Taki zabieg najlepiej wykonać po przeprowadzonej wcześniej inhalacji, ponieważ wtedy wydzielina jest rozrzedzona i łatwiej o jej skuteczne usunięcie.

Można również pomóc dziecku rozbawiając je lub łaskocząc. Śmiech pobudza odruch kaszlu, a tym samym przyczynia się do szybszego usunięcia wydzieliny.

Dobrze jest również zadbać o odpowiednią wilgotność powietrza w pomieszczeniu, w którym przebywa kaszlące dziecko. Można w tym celu użyć specjalnego nawilżacza lub po prostu rozwiesić na grzejnikach mokre ręczniki.

Inhalacja lekarstwem na przeziębienie, katar i kaszel. Dlaczego warto inhalować dziecko?