Syrop na kaszel – jakie skuteczne substancje powinien zawierać? Wskazania do zastosowania syropu przeciwkaszlowego

Syrop na kaszel stosowany jest w celu pozbycia się uporczywego objawu, towarzyszącego przeziębieniu lub grypie, czyli infekcji górnych dróg oddechowych. Odruch kaszlu nie powinien być tłumiony w żadnej sytuacji, ponieważ kaszel pomaga oczyścić drogi oddechowe z zalegającej w nich wydzieliny. W praktyce proces ten pozwala szybciej zwalczyć infekcję, gdyż wraz z wydzieliną usuwane są drobnoustroje chorobotwórcze. Zdarzają się jednak sytuacje, w których kaszel jest wyjątkowo uporczywy, zakłóca sen chorego lub powoduje ból. W takim przypadku, złagodzenie odruchu przynosi istotną ulgę. Aby móc sięgnąć po właściwy lek, trzeba odróżnić kaszel suchy od mokrego.

Syrop na kaszel może zawierać substancje, które hamują odruch kaszlowy lub pomagają pozbyć się nagromadzonej wydzieliny w drogach oddechowych. Każdy rodzaj syropu przeciwkaszlowego jest przeznaczony do leczenia innej formy tej dolegliwości. Na rynku farmaceutycznym pojawiają się również preparaty dwuskładnikowe, w postaci syropu na kaszel suchy i mokry, które można stosować nie mając świadomości, jaki rodzaj kaszlu występuje.

Kaszel suchy jest tzw. kaszlem bezproduktywnym, gdyż nie powoduje odkrztuszania wydzieliny śluzowej. Kaszel suchy jest duszący, napadowy i często trudny do opanowania również w nocy. Towarzyszy mu ciągła chęć do kasłania, łaskotanie i drapanie w gardle. Najczęściej pojawia się w początkowej fazie infekcji, zdarza się też, że towarzyszy chorym jeszcze po przebytej chorobie. Tego typu kaszel jest uporczywy na tyle, że chorzy często uskarżają się na problemy z zasypianiem. Od syropu na kaszel suchy wymaga się, aby hamował odruch kaszlowy oraz łagodził drapanie i łaskotanie gardła.

Kaszel mokry pojawia się w momencie, gdy w drogach oddechowych zgromadzi się wydzielina śluzowa. Ten rodzaj kaszlu jest związany z odkrztuszaniem lepiej, gęstej wydzieliny, która gromadzi się na tylnej części gardła. Wraz z postępem przeziębienia lub grypy, wydzielina staje się bardziej gęsta i trudna do pozbycia się z dróg oddechowych. W konsekwencji kaszel staje się bardziej uporczywy, mogąc powodować również ból gardła. Od syropu na kaszel mokry wymaga się ułatwienia odkrztuszania wydzieliny.

Syrop na kaszel suchy powinien hamować odruch kaszlowy, łagodzić swędzenie, drapanie i łaskotanie w gardle. Tego typu preparaty zawierają substancje:

• działające na oskrzela lub ośrodki w kaszlowe w mózgu m.in. kodeina lub dihydrokodeinę, folkodyna,okseladyna, butamirat, lewodropropizynę, dekstrometorfan,
• powlekające błony śluzowe górnych dróg oddechowych m.in. prawoślaz lekarski, podbiał pospolity, babka lancetowata, dziewanna wielkokwiatowa.

Syrop na kaszel suchy może działać narkotycznie i powodować uzależnienie, co wynika z zastosowanych substancji oddziałujących na receptory zlokalizowane w mózgu. Dekstrometorfan wykazuje działanie narkotyczne stosowany wyłącznie w dużych dawkach, jednak nie uzależnia w tak dużym stopniu, jak kodeina. Folkodyna i okseladyna nie wykazują działania uzależniającego.

Syropy z kodeiną nie powinny być stosowane przez osoby cierpiące na zaparcia, ponieważ substancja ta wykazuje też działanie przeciwbiegunkowe, oraz przez chorych na astmę.

Ze względu na możliwą interakcję z substancjami zawartymi w środkach uspokajających i nasennych, syropu z kodeiną nie powinny przyjmować też osoby stosujące leki z benzodiazepinem i z pochodnymi kwasu barbiturowego. W leczeniu suchego kaszlu skuteczny jest też syrop sosnowy, którego główny składnik zawiera niewielkie ilości fosforanu kodeiny. Także w tym przypadku nie zaleca się przekraczania zalecanych dawek.

Inną grupą leków na suchy kaszel są syropy o działaniu obwodowym. Ich działanie polega na znieczuleniu zakończeń nerwów czuciowych oskrzeli, co w rezultacie łagodzi odruch kaszlu. Wśród substancji, które działają obwodowo, należy wymienić benzonatat i prenoksdiazynę. Dużą skuteczność wykazuje też fenspiryd działający rozkurczająco na oskrzela (ze względu na działanie przeciwzapalne, jest stosowany przede wszystkim w stanach zapalnych płuc i oskrzeli). Syrop na kaszel dla dzieci o działaniu obwodowym zawiera lewodropropizynę, która hamuje skurcz oskrzeli.

Korzystnymi składnikami syropu na kaszel są substancje hamujące drapanie i swędzenie w gardle oraz o działaniu łagodzącym. Przyspieszają regenerację śluzówki i niwelują jej podrażnienia wywołane kaszle, tworzą warstwę osłonową, przez co również łagodzą odruch kaszlu. Wyciągi roślinne pomagają w zwalczaniu bakterii i stymulują produkcję śluzu w oskrzelach, dzięki czemu kaszel suchy szybciej przeistacza się w mokry. Syrop na kaszel suchy powinien być stosowany, gdy objaw jest wyjątkowo uporczywy i gdy powoduje ból.

Syrop na kaszel mokry może działać leczniczo, odruchowo lub upłynniająco. W pierwszym przypadku, zawarte w syropie substancje doprowadzają do zwiększenia objętości i płynności wydzieliny śluzowej, co sprawia, że chory może łatwiej odksztuszać. Do tego typu substancji należy sulfogwajakol i gwajafenezyna. Niektóre syropy zawierają zioła (najczęściej tymianek) lub sole (wodorowęglan sodu lub chlorek amonu), które wykazują analogiczne działanie.

Syrop na kaszel mokry działający odruchowo doprowadza do podrażnienia błony śluzowej żołądka, co powoduje pobudzenie wydzielania śluzu w oskrzelach. Tego typu syropy zawierają wyciągi roślinne, obfitujące w saponiny – z babki lancetowatej, pierwiosnka, bluszczu pospolitego czy dziewanny.

Leki upłynniające zmieniają konsystencję wydzieliny na poziomie składu chemicznego, poprzez wchodzenie w reakcję z mukopolisacharydami, które występują w wytwarzanej przez oskrzela wydzielinie. Substancje zawarte w syropach upłynniających to:

• bromheksyna,
• ambroksol,
• karbocysteina,
  [8]acetylocysteina (rzadko występuje w postaci syropu)

Syrop na kaszel powinien być odpowiednio dobrany, problem w tym, że w niektórych przypadkach trudno jest ustalić występujący rodzaj kaszlu. Dotyczy to przede wszystkim sytuacji, w których infekcja dotknęła dziecko. Z tego względu, niektórzy producenci oferują syropy przeciwkaszlowe, mające działać w każdej sytuacji.

Syrop na kaszel suchy i mokry zawiera dwa rodzaje substancji czynnych – hamujące odruch kaszlu i ułatwiające ewakuację wydzieliny. Wielu specjalistów uważa, że łączenie tego typu preparatów nie jest wskazane – lepszym rozwiązaniem jest stosowanie dwóch odrębnych leków. Niektóre syropy przeciwkaszlowe, które według deklaracji producenta mają działać na kaszel suchy i mokry, zawierają wyłącznie wyciągi roślinne.

Syrop na kaszel może mieć słodki, przyjemny smak, jednak nie oznacza to, że może być stosowany bez ograniczeń. Chory nie powinien zapominać, że ma do czynienia z lekiem, a zawarte w nim substancje czynne mogą przynieść istotną ulgę, jednak pod warunkiem, że preparat będzie stosowany zgodnie z zaleceniami. W przypadku przyjmowania zbyt dużych dawek, syropy na kaszel mogą działać szkodliwie.

Stosując syrop na kaszel mokry i suchy, nie należy zapominać o obfitym nawadnianiu organizmu. W pierwszym przypadku pomaga to w wyzwoleniu odruchu kaszlu i w konsekwencji – w odkrztuszaniu wydzieliny śluzowej. Syropy tłumiące kaszel doprowadzają natomiast do wysuszenia błony śluzowej gardła.

Osoby z cukrzycą muszą zwracać uwagę na skład syropu przeciwkaszlowego, ponieważ często te preparaty zawierają sporą ilość cukru, który ma poprawić smak. Obecnie coraz częściej dostępne są syropy na kaszel w wyszczególnioną informacją o ilości wymienników węglowodanowych, jakie zapewnia jedna dawka leku. Dostępne są również leki słodzone substancjami intensywnie słodzącymi np. aspartamem, sukralozą i innymi.