Angina: objawy, przebieg, rozpoznanie, leczenie, powikłania i zapobieganie. Sprawdź, czy angina jest zaraźliwa!

Angina to zapalenie błony śluzowej gardła i migdałków podniebiennych, wywoływane przez paciorkowce – bakterie tlenowe. Jest ona powszechną chorobą u dzieci, a zarazem jedną z częstszych przyczyn wizyt u pediatry. Przy czym większość przypadków zapalenia gardła ma podłoże wirusowe i towarzyszy przeziębieniom. Angina ropna rozwija się w wyniku bezpośredniego kontaktu z osobą zarażoną – do transmisji bakterii dochodzi drogą kropelkową.
Charakterystyczne objawy anginy ropnej to:

• Wysoka temperatura ciała (powyżej 38 stopni Celsjusza).
• Wymioty (pojawiają się wyłącznie u małych dzieci).
• Ogólne osłabienie organizmu.
• Bóle mięśniowo-stawowe.
• Silny ból gardła, nasilający się przy przełykaniu, a niekiedy nawet utrudniający mówienie.
• Zaczerwienienie gardła.
• Śluzowo-ropny nalot na migdałkach.

Przebieg anginy znacznie różni się od grypy czy przeziębienia. Zwykle choroba ta rozpoczyna się od silnego bólu gardła, który nasila się przy przełykaniu. Oprócz tego w przebiegu anginy pojawia się wysoka gorączka (powyżej 38 stopni Celsjusza), której towarzyszą dreszcze, bóle mięśniowo-stawowe i ogólne osłabienie organizmu. Z czasem na migdałkach pojawia się śluzowo-ropny nalot, który jest specyficznym objawem anginy, znacznie ułatwiającym postawienie diagnozy. W przebiegu anginy migdałka gardłowego dodatkowo może pojawić się: kaszel i nieżyt nosa.

Angina Plauta-Vincenta jest specyficznym typem zapalenia gardła i migdałków podniebiennych, ponieważ występuje niemal wyłącznie u mężczyzn. Podobnie jak angina ropna ma ona podłoże bakteryjne. Angina Plauta-Vincenta dotyka głównie młodych mężczyzn, którzy zaniedbują higienę jamy ustnej. Objawia się ona:

• Ogólnym osłabieniem organizmu.
• Złym samopoczuciem.
• Stanami podgorączkowymi.
• Halitozą – nieprzyjemnym zapachem z ust.
• Powiększeniem węzłów chłonnych.

Kluczową kwestią przy rozpoznaniu anginy u dzieci i osób dorosłych jest prawidłowe ustalenie czynnika wywołującego chorobę. Jest to istotne, ponieważ od tego zależy postępowanie lecznicze. Podstawą jest wywiad lekarski i badanie przedmiotowe, które powinny zostać uzupełnione o bardziej szczegółowe badania diagnostyczne. Mowa tu głównie o pobraniu posiewu wymazu z gardła lub z migdałków podniebiennych. Warto przy tym zaznaczyć, że większość przypadków zapalenia gardła (ok. 70-80%) ma podłoże wirusowe i nie wymaga ono zastosowania antybiotykoterapii. Wynik z wymazu gardła dostępny jest zazwyczaj już po 48 h. Dodatkowo lekarze podstawowej opieki zdrowotnej przy różnicowaniu anginy z zakażeniami górnych dróg oddechowych często posługują się skalą punktową oceny prawdopodobieństwa zakażenia paciorkowcem stworzoną przez Centora i McIsaaca.

• Gorączka powyżej 38 stopni Celsjusza – 1 pkt.
• Niewystępowanie kaszlu – 1 pkt.
• Powiększone węzły chłonne szyjne – 1 pkt.
• Nalot włóknikowy i obrzęk migdałków – 1 pkt.
• Wiek 3-14 lat – 1 pkt.
• Wiek 15-44 lat – 0 pkt.
• Wiek powyżej 45 lat – -1 pkt.

Leczenie anginy polega w główniej mierze na antybiotykoterapii, której celem jest skrócenie czasu trwania choroby i zminimalizowanie ryzyka ewentualnych powikłań. Antybiotykiem pierwszego rzutu w przypadku anginy paciorkowcowej jest penicylina. Wrażliwość paciorkowców na ten antybiotyk jest niemal 100-procentowa. Co istotne, leczenie anginy penicyliną powinno trwać 10 dni – mimo stosunkowo szybkiej poprawy ogólnego stanu zdrowia i częściowemu ustąpieniu objawów klinicznych. Zaletą penicyliny jest jej szerokie spectrum działania, wysoki profil bezpieczeństwa i stosunkowo niska cena. W przypadku nadwrażliwości na ten antybiotyk stosuje się cefadroksyl, który wiąże się z pewnym ryzykiem wystąpienia bakterioodporności na szczep wywołujący anginę. Przy anginie należy unikać niektórych antybiotyków w tym głównie: amoksycyliny, amoksycyliny z kwasem klawulanowym i aksetylu cefuroksymu. Wątpliwości budzi także stosowanie tonsillektomii, którą zaleca się przyjmować wyłącznie podczas nawracającego zapalenia gardła i migdałków podniebiennych o podłożu bakteryjnym.

Angina wymaga leczenia antybiotykami:

W przypadku anginy zbyt późne leczenie lub jego całkowity brak wiąże się z wysokim ryzykiem wystąpienia powikłań, wśród których można wymienić:

• Gorączkę reumatyczną, która jest stanem ogólnoustrojowym, mającym podłoże autoimmunologiczne. Występuje ona po upływie ok. 3 tygodni po anginie i charakteryzuje się: stanami zapalnymi w obrębie stawów, zapaleniem serca i guzkami podskórnymi. Występuje ona u ok. 3% osób chorych na anginę.
• Zapalenie kłębuszków nerkowych, które charakteryzuje się krwiomoczem i białkomoczem. Jest ono niebezpieczne, ponieważ może prowadzić nawet do niewydolności nerek.
• Zapalenie zatok przynosowych, które objawia się bólem w obrębie czoła i podwyższoną temperaturą ciała.
• Zapalenie ucha środkowego, któremu towarzyszy: uciążliwy ból ucha, gorączka powyżej 40 stopni Celsjusza, złe samopoczucie, wymioty i ropny wysięk z ucha.
• Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, które charakteryzuje się: wysoką gorączką, bólami głowy, wymiotami, zaburzeniami świadomości. Oprócz tego towarzyszą mu także objawy oponowe, w tym głównie sztywność karku.
• Zapalenie płuc, które objawia się: kaszlem, wysoką gorączką, dreszczami i bólami mięśniowo-stawowymi.
• Zapalenie wsierdzia o podłożu infekcyjnym, któremu towarzyszy: gorączka, dreszcze, złe samopoczucie, szmery serca, powiększone OB, krwinkomocz i białkomocz.

Źródła:

• Dziekiewicz M., Radzikowski A., Angina paciorkowcowa – zasady diagnostyki i leczenia. Pediatria i Medycyna Rodzinna. 2016; 12: 141-149.