Angina: objawy, przebieg, rozpoznanie, leczenie, powikłania i zapobieganie. Sprawdź, czy angina jest zaraźliwa!

Angina to zapalenie błony śluzowej gardła i migdałków podniebiennych, wywoływane przez paciorkowce – bakterie tlenowe. Jest ona powszechną chorobą u dzieci, a zarazem jedną z częstszych przyczyn wizyt u pediatry. Przy czym większość przypadków zapalenia gardła ma podłoże wirusowe i towarzyszy przeziębieniom. Angina ropna rozwija się w wyniku bezpośredniego kontaktu z osobą zarażoną – do transmisji bakterii dochodzi drogą kropelkową.
Charakterystyczne objawy anginy ropnej to:

• Wysoka temperatura ciała (powyżej 38 stopni Celsjusza).
• Wymioty (pojawiają się wyłącznie u małych dzieci).
• Ogólne osłabienie organizmu.
• Bóle mięśniowo-stawowe.
• Silny ból gardła, nasilający się przy przełykaniu, a niekiedy nawet utrudniający mówienie.
• Zaczerwienienie gardła.
• Śluzowo-ropny nalot na migdałkach.

Czytaj: To nie grypa ani angina. Szkarlatyna powoduje ból gardła, ale później widać typowe objawy infekcji paciorkowcem

Przebieg anginy znacznie różni się od grypy czy przeziębienia. Zwykle choroba ta rozpoczyna się od silnego bólu gardła, który nasila się przy przełykaniu. Oprócz tego w przebiegu anginy pojawia się wysoka gorączka (powyżej 38 stopni Celsjusza), której towarzyszą dreszcze, bóle mięśniowo-stawowe i ogólne osłabienie organizmu. Z czasem na migdałkach pojawia się śluzowo-ropny nalot, który jest specyficznym objawem anginy, znacznie ułatwiającym postawienie diagnozy. W przebiegu anginy migdałka gardłowego dodatkowo może pojawić się: kaszel i nieżyt nosa.

Angina Plauta-Vincenta jest specyficznym typem zapalenia gardła i migdałków podniebiennych, ponieważ występuje niemal wyłącznie u mężczyzn. Podobnie jak angina ropna ma ona podłoże bakteryjne. Angina Plauta-Vincenta dotyka głównie młodych mężczyzn, którzy zaniedbują higienę jamy ustnej. Objawia się ona:

• Ogólnym osłabieniem organizmu.
• Złym samopoczuciem.
• Stanami podgorączkowymi.
• Halitozą – nieprzyjemnym zapachem z ust.
• Powiększeniem węzłów chłonnych.

Kluczową kwestią przy rozpoznaniu anginy u dzieci i osób dorosłych jest prawidłowe ustalenie czynnika wywołującego chorobę. Jest to istotne, ponieważ od tego zależy postępowanie lecznicze. Podstawą jest wywiad lekarski i badanie przedmiotowe, które powinny zostać uzupełnione o bardziej szczegółowe badania diagnostyczne. Mowa tu głównie o pobraniu posiewu wymazu z gardła lub z migdałków podniebiennych. Warto przy tym zaznaczyć, że większość przypadków zapalenia gardła (ok. 70-80%) ma podłoże wirusowe i nie wymaga ono zastosowania antybiotykoterapii. Wynik z wymazu gardła dostępny jest zazwyczaj już po 48 h. Dodatkowo lekarze podstawowej opieki zdrowotnej przy różnicowaniu anginy z zakażeniami górnych dróg oddechowych często posługują się skalą punktową oceny prawdopodobieństwa zakażenia paciorkowcem stworzoną przez Centora i McIsaaca.

• Gorączka powyżej 38 stopni Celsjusza – 1 pkt.
• Niewystępowanie kaszlu – 1 pkt.
• Powiększone węzły chłonne szyjne – 1 pkt.
• Nalot włóknikowy i obrzęk migdałków – 1 pkt.
• Wiek 3-14 lat – 1 pkt.
• Wiek 15-44 lat – 0 pkt.
• Wiek powyżej 45 lat – -1 pkt.

Leczenie anginy polega w główniej mierze na antybiotykoterapii, której celem jest skrócenie czasu trwania choroby i zminimalizowanie ryzyka ewentualnych powikłań. Antybiotykiem pierwszego rzutu w przypadku anginy paciorkowcowej jest penicylina. Wrażliwość paciorkowców na ten antybiotyk jest niemal 100-procentowa. Co istotne, leczenie anginy penicyliną powinno trwać 10 dni – mimo stosunkowo szybkiej poprawy ogólnego stanu zdrowia i częściowemu ustąpieniu objawów klinicznych. Zaletą penicyliny jest jej szerokie spectrum działania, wysoki profil bezpieczeństwa i stosunkowo niska cena. W przypadku nadwrażliwości na ten antybiotyk stosuje się cefadroksyl, który wiąże się z pewnym ryzykiem wystąpienia bakterioodporności na szczep wywołujący anginę. Przy anginie należy unikać niektórych antybiotyków w tym głównie: amoksycyliny, amoksycyliny z kwasem klawulanowym i aksetylu cefuroksymu. Wątpliwości budzi także stosowanie tonsillektomii, którą zaleca się przyjmować wyłącznie podczas nawracającego zapalenia gardła i migdałków podniebiennych o podłożu bakteryjnym.

Angina wymaga leczenia antybiotykami:

W przypadku anginy zbyt późne leczenie lub jego całkowity brak wiąże się z wysokim ryzykiem wystąpienia powikłań, wśród których można wymienić:

• Gorączkę reumatyczną, która jest stanem ogólnoustrojowym, mającym podłoże autoimmunologiczne. Występuje ona po upływie ok. 3 tygodni po anginie i charakteryzuje się: stanami zapalnymi w obrębie stawów, zapaleniem serca i guzkami podskórnymi. Występuje ona u ok. 3% osób chorych na anginę.
• Zapalenie kłębuszków nerkowych, które charakteryzuje się krwiomoczem i białkomoczem. Jest ono niebezpieczne, ponieważ może prowadzić nawet do niewydolności nerek.
• Zapalenie zatok przynosowych, które objawia się bólem w obrębie czoła i podwyższoną temperaturą ciała.
• Zapalenie ucha środkowego, któremu towarzyszy: uciążliwy ból ucha, gorączka powyżej 40 stopni Celsjusza, złe samopoczucie, wymioty i ropny wysięk z ucha.
• Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, które charakteryzuje się: wysoką gorączką, bólami głowy, wymiotami, zaburzeniami świadomości. Oprócz tego towarzyszą mu także objawy oponowe, w tym głównie sztywność karku.
• Zapalenie płuc, które objawia się: kaszlem, wysoką gorączką, dreszczami i bólami mięśniowo-stawowymi.
• Zapalenie wsierdzia o podłożu infekcyjnym, któremu towarzyszy: gorączka, dreszcze, złe samopoczucie, szmery serca, powiększone OB, krwinkomocz i białkomocz.

Źródła:

• Dziekiewicz M., Radzikowski A., Angina paciorkowcowa – zasady diagnostyki i leczenia. Pediatria i Medycyna Rodzinna. 2016; 12: 141-149.