Masz coś takiego na powiekach? Może ci grozić miażdżyca! Skąd się biorą kępki żółte powiek i jak je usunąć?

Kępki żółte, inaczej żółtaki (łac. xanthoma) to żółtawe grudki o różnej wielkości zlokalizowane w okolicy oczu, najczęściej w ich kącikach oraz na dolnych i górnych powiekach. Mogą one jednak występować również w innych częściach ciała np. na kończynach, plecach czy pośladkach. Ich pojawienie się na skórze związane jest z odkładaniem się nadmiaru cholesterolu i powinno być niezwłocznie skonsultowane z lekarzem, ponieważ żółtaki mogą zwiastować problemy z układem krążenia.

Mimo, że kępki żółte nie dają objawów bólowych i nie są same w sobie niebezpieczne dla zdrowia, to jednak są ważnym sygnałem, pozwalającym na rozpoznanie choroby. Zwykle występują one w przebiegu hiperlipoproteinemii, zwanej również hiperlipidemią, czyli stanu podwyższonego stężenia tłuszczów (lipidów) takich jak cholesterol, trójglicerydy, fosfolipidy we krwi. Najczęściej pojawiają się więc w przebiegu chorób takich jak miażdżyca, cukrzyca, choroby nerek, niedrożność przewodu pokarmowego lub choroby wątroby oraz niektóre nowotwory.

Kępki żółte mogą wystąpić u osób w każdym wieku, ale najczęściej pojawiają się w ok. 40.-50. roku życia oraz dotyczą większej ilości kobiet niż mężczyzn. Mogą powstawać nie tylko w wyniku chorób, ale też np. pod wpływem stosowania leków takich jak kortykosteroidy, tiazydowe leki moczopędne lub niektóre betablokery.

Jak sama ich nazwa wskazuje kępki żółte to zwykle niewielkie (choć niekiedy mogą osiągać nawet 7 cm) wykwity skórne w postaci grudek w kolorze żółtym lub jasnopomarańczowym. Są one lekko wypukłe i najczęściej zlokalizowane w okolicy oczu, symetrycznie w wewnętrznych kącikach oka oraz na dolnej lub górnej powiece. Występują również w innych częściach ciała, a wyróżnia się m.in. kępki żółte ścięgien np. żółtaki ścięgna Achillesa, czy żółtaki guzowate (xanthoma tuberosum), umiejscowione na wyprostnych powierzchniach stawów kolanowych lub łokciowych. Mogą pojawiać się także na dłoniach tworząc tzw. kępki żółte linijne dłoni.

Grudki zwykle są miękkie, chociaż z czasem mogą ulegać zwapnieniu i stawać się twarde. Rosną powoli, ale mogą się ze sobą zlewać tworząc większe wykwity. Są to zmiany łagodne, nie ulegające zezłośliwieniu. Jednak w przypadku ich pojawienia się konieczne jest przeprowadzenie niezbędnych badań w celu znalezienia ich przyczyny i podjęcia właściwego leczenia.

Diagnostyka polega głównie na obejrzeniu zmian przez lekarza oraz wykonaniu lipidogramu (profilu lipidowego), czyli badania krwi określającego stężenie lipidów we krwi: trójglicerydów, cholesterolu całkowitego, lipoprotein o niskiej i wysokiej gęstości (frakcji cholesterolu zawierających LDL i HDL). W przypadku wątpliwości lekarz może zlecić badanie histopatologiczne, czyli pobranie wycinka zmiany i zbadanie go pod mikroskopem.

Samo usunięcie żółtaków nie rozwiązuje problemu, ponieważ mogą one nawrócić. Dopiero podjęcie leczenia schorzenia (np. cukrzycy, chorób wątroby, itp.), które wywołało pojawienie się grudek skutecznie je wyeliminuje. Może ono doprowadzić do cofnięcia się zmian skórnych oraz zapobiegać pojawianiu się kolejnych.

Najważniejsze w leczeniu jest uregulowanie gospodarki lipidowej, poprzez kontrowanie stężenia cholesterolu i trójglicerydów we krwi. Podstawą jest więc dieta, w której powinno się ograniczyć spożycie czerwonego mięsa, jedzenia typu fast food, masła, białego pieczywa oraz alkoholu (oprócz czerwonego wytrawnego wina). Dieta powinna składać się z dużej ilości świeżych warzyw i owoców, ryb oraz zdrowych tłuszczów takich jak oliwa z oliwek.

Jeśli sama dieta nie jest wystarczająco skuteczna stosowane są również środki farmaceutyczne w zależności od postaci hiperlipoproteinemii w postaci leków obniżających stężenie cholesterolu i triglicerydów takie jak statyny i/lub fibraty. Obecne zmiany, które nie ustępują po wprowadzeniu leczenia można usunąć chirurgicznie lub za pomocą lasera.

ZOBACZ: Dieta na wysoki cholesterol