Spis treści
Syndrom APSIK, czyli zespół ACHOO. Czym jest fotyczny odruch kichania?
Kichanie na słońce (lub inne jasne światło) bez względu na porę roku to przesadna reakcja nerwu trójdzielnego na jasne światło. Zespół ACHOO, czyli autosomalny dominujący zespół wybuchu helio-oftalmicznego (autosomal dominant compelling helio-ophthalmic outburst syndrome) to odruch kichania niemal za każdym razem, gdy widzi się słońce – czasami nawet kilka razy z rzędu. Polska wersja to syndrom ASPIK – Autosomalny Posłoneczny Syndrom Intensywnego Kichania.
Inne nazwy tego zjawiska to:
- kichanie słoneczne,
- fotyczny odruch kichania,
- fotoptarmoza.
– Kichanie jest reakcją nosowo-wydechową. Kichanie jest dla nosa tym, czym kaszel dla płuc – powiedział Cleveland Clinic alergolog dr David Lang.
Jednak kichanie na słońce to coś innego.
– Kichanie słoneczne to przesadna reakcja, która pojawia się po ekspozycji na jasne światło – mówi dr Lang.
Kichanie na słońce – jak to działa?
Istnieje kilka teorii na temat kichania na słońce. Cleveland Clinic podaje, że odruch ten pojawia się zazwyczaj, kiedy dochodzi do pierwszej ekspozycji na słońce lub bardzo jasne światło. Może to być np. podczas przejścia z ciemnego do jasnego pomieszczenia lub na zewnątrz. Reakcja kichania może wystąpić też podczas robienia zdjęć z lampą błyskową. Syndrom APSIK może być niebezpieczny np. wtedy, kiedy prowadzimy samochód i wyjeżdżamy z ciemnego tunelu na nasłonecznioną drogę.
Jedna z teorii wiąże kichanie na słońce z nerwem wzrokowym, który jest stymulowany zmianą natężenia światła. Wywołuje to takie samo uczucie, jak w przypadku kontaktu z substancją drażniącą w nosie i może powodować kichanie.
Inna teoria głosi, że ekspozycja na światło powoduje łzawienie oczu. Łzy na krótko spływają do nosa, podrażniając go i doprowadzając do kichania.
Warto dodać, że osoby z syndromem APSIK mogą być też wrażliwe na inne bodźce, jak np. zakrapianie oczu czy pikantne potrawy.
Czy syndrom APSIK jest dziedziczny?
Syndrom APSIK (czy też zespół ACHOO) ma podłoże genetyczne, choć naukowcy nie zidentyfikowali jeszcze odpowiedzialnego za niego genu. Warto jednak podkreślić, że kichanie to powszechne zjawisko i syndrom APSIK można też nabyć.
Nie ma też zgodności co do powszechności występowania odruchu fotycznego kichania – wciąż przeprowadzonych zostało zbyt mało badań w tym zakresie. Jednak badania te sugerują, że od 15 do 30 proc. z nas kicha na słońce. Zespół ACHOO jest cechą dominującą, co oznacza, że istnieje 50 proc. szans na odziedziczenie odruchu fotycznego kichania, jeśli jedno z biologicznych rodziców kicha na słońce.
Jak NIE kichać na słońcu?
Czy w ogóle da się nie kichać na słońce przy syndromie APSIK? Choć nie ma konkretnej metody leczenia kichania, które jest spowodowane światłem słonecznym, to można zrobić kilka rzeczy, które mogą nam pomóc:
- noszenie okularów przeciwsłonecznych i innych akcesoriów, które zmniejszają nagłą ekspozycję na światło słoneczne (np. kapelusz z dużym rondem),
- leczenie nieżytu nosa,
- „technika poprzecznego ucisku palce”, czyli wywieranie nacisku na obszar między nosem a ustami (jak uciskanie palcem wąsów).
Warto też zgłosić lekarzowi, że ma się taki odruch – szczególnie u okulisty, dentysty czy przed operacją lub innym zabiegiem.
Źródła:
Why Do You Sneeze When You Look at the Sun? Cleveland Clinic
ACHOO Syndrome Medical Genetics Summaries
ACHOO SYNDROME Johns Hopkins University
