Wiosną tradycyjnie rozpoczyna się nabór pracowników sezonowych. Poszukiwane są dodatkowe osoby do pracy w rolnictwie, zwłaszcza przy zbiorach owoców miękkich i warzy zielonych. Niestety w tym roku plany wielu rolników pokrzyżowała epidemia COVID-19. W szczególnie kłopotliwej sytuacji znaleźli się pracodawcy, którzy zatrudniali osoby zza wschodniej granicy, np. Ukraińców. Jak co roku potrzebują oni dodatkowych rąk do pracy.
Zatrudnienie pracownika sezonowego do zbiorów
Aby zatrudnić cudzoziemca przy zbiorach, trzeba złożyć odpłatny wniosek do powiatowego urzędu pracy o wydanie pozwolenia na prace sezonowe. Koszt pojedynczego wniosku nie jest wysoki, ale opłata staje się odczuwalna w przypadku zatrudnienia większej liczby osób. Teraz rolnicy muszą ponosić dodatkowe opłaty związane z zakupem środków ochrony osobistej, robieniem testów na obecność wirusa SARC-CoV-02 czy zapewnieniem cudzoziemcom warunków do odbycia 14-dniowej kwarantanny.
12 maja Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi podało wytyczne dotyczące zatrudniania pracowników sezonowych, którzy przyjeżdżają do Polski z zagranicy. Nowe zalecenia mają ułatwić przyjmowanie do pracy w rolnictwie i przetwórstwie osoby z zagranicy, np. Ukraińców czy Białorusinów. Zasady zostały opracowane we współpracy z Głównym Inspektoratem Sanitarnym.
Już wcześniej przepisy zawarte w tarczy antykryzysowej uprościły procedurę legalizacji pobytu cudzoziemca w Polsce. Zgodnie ze zmianami w prawie pracownik z zagranicy może pozostać w Polsce i wykonywać pracę zarobkową na czas pandemii oraz do 30 dni po jej zakończeniu, nawet jeżeli jego wiza straciła ważność.
Tarcza antykryzysowa nie rozwiązała jednak kwestii tych osób, które chciałyby zatrudnić się w Polsce, ale w czasie pandemii mieszkają za granicą. Aby zminimalizować ryzyko rozprzestrzeniania się COVID-19 w gospodarstwach rolnych i ułatwić rolnikom zatrudnianie cudzoziemców, rząd postanowił wprowadzić specjalne procedury bezpieczeństwa.
W dokumencie dotyczącym pracowników sezonowych z zagranicy określono zasady przemieszczania się cudzoziemców w celu podjęcia zatrudnienia w Polsce, warunki kwarantanny i pracy w czasach pandemii.
- Cudzoziemiec po przekroczeniu granicy z Polską musi obowiązkowo mieć zmierzoną temperaturę.
- Pracownik powinien odbyć 14-dniową kwarantannę na terenie gospodarstwa, które go zatrudnia.
- Cudzoziemiec powinien otrzymać na piśmie, w języku polskim i ojczystym, informację o swoich obowiązkach, zasadach kwarantanny i regułach postępowania w przypadku zachorowania na COVID-19.
- Dane pracownika trafią do systemu EWP w związku z koniecznością odbycia kwarantanny.
- W ciągu 24 godzin od przekroczenia granicy cudzoziemiec musi trafić do gospodarstwa, w którym docelowego będzie pracować.
- Od pracownika trzeba pobrać wymaz do testu PCR. Za koszty i organizację poboru odpowiada rolnik.
- Pracownik powinien udać się do gospodarstwa transportem zorganizowanym, np. busem lub środkiem lokomocji zapewnionym przez rolnika.
- W przypadku odbioru osobistego przez gospodarza cudzoziemiec powinien umyć i zdezynfekować ręce przed wejściem do pojazdu, a także zasłonić nos i usta na czas podróży.
- Po przybyciu cudzoziemca pracodawca powinien przekazać PPIS (powiatowej stacji sanitarno-epidemiologicznej) listę cudzoziemców zobowiązanych do odbycia kwarantanny w jego gospodarstwie.
- Cudzoziemcy odbywają kwarantannę na terenie gospodarstwa i przylegających do niego działek.
- Jeżeli w gospodarstwie pracuje więcej osób, pracownicy odbywający kwarantannę powinni zostać podzieleni na grupy do 10 osób.
- Każdej grupie należy przydzielić kwaterę z oddzielnym wejściem.
- W trakcie kwarantanny członkowie poszczególnych grup nie powinni mieć ze sobą styczności ani w pracy, ani podczas spożywania posiłków, w transporcie czy w pomieszczeniach socjalnych.
- Zatrudnianej osobie należy przekazać ważne numery telefonów, np. na pogotowie, do powiatowej stacji sanitarno-epidemiologicznej i na infolinię NFZ.
- Należy zadbać o to, aby pracownicy byli w stanie przestrzegać odpowiednich zasad higieny. Gospodarz jest zobowiązany zapewnić im: bieżący dostęp do wody, mydła i środków do dezynfekcji rąk, papier toaletowy (chusteczki higieniczne, ręcznik papierowy), a także kosze na odpady higieniczne wyłożone jednorazowymi workami.
Pracownik sezonowy może pracować podczas kwarantanny
Już w trakcie kwarantanny pracownik sezonowy może podjąć pracę. Nie powinien jednak dni opuszczać gospodarstwa przez 14. Resort rolnictwa zaleca też, aby ograniczyć do minimum kontakt z gospodarzami i innymi osobami mieszkającymi na terenie gospodarstwa.
Okres kwarantanny można skrócić, jeżeli nie wcześniej niż w 7. dniu kwarantanny ponownie zostanie wykonany test PCR. Również w tym przypadku koszty badania powinien pokryć rolnik. Za przerwanie kwarantanny grozi grzywna do 30 tys. zł (ok. 7100 USD, 6 600 EUR, 190 840 UAH). Policja może przeprowadzać kontrole dotyczące przestrzegania kwarantanny.
Kiedy pracownik sezonowy powinien pracować w maseczce i rękawiczkach?
Dodatkowo resort zaleca, aby osoby pracujące przy zbiorach owoców miękkich i warzyw jedzonych na surowo zasłaniały nos i usta, a także nosiły rękawiczki jednorazowe. Zasady te powinny obowiązywać w przypadku zbiorów takich owoców i warzyw, jak: maliny, truskawki, jagody, sałata, rukola czy szpinak. Zasady bezpieczeństwa powinny być także przestrzegane w trakcie obróbki żywności, np. jej obierania, krojenia czy dzielenia na porcje.
W miarę możliwości rękawiczki powinny być często zmieniane. Ponadto zaleca się wykonywanie prac w małych grupach oraz ograniczenie kontaktu z innymi. Ma to umożliwić ustalenie, z kim miała kontakt dana osoba w przypadku ewentualnego zakażenia.
Czy pracownik sezonowy musi mierzyć temperaturę?
Pracodawca powinien zapewnić pracownikom środki ochrony osobistej i higieny, np. do mycia i dezynfekcji rąk. Ponadto pracownicy muszą mierzyć temperaturę przynajmniej 1 raz dziennie, najlepiej przed rozpoczęciem pracy. (Termometr zapewnia gospodarz.) Po każdym pomiarze należy zdezynfekować termometr.
Osoba z temperaturą powyżej 37 stopni nie powinna zostać dopuszczona do pracy. Musi pozostać w kwaterze i kontynuować częste pomiary temperatury. Pracownik sezonowy, u którego wystąpi podejrzenie zachorowania na COVID-19, powinien zostać jak najszybciej odizolowany od reszty pracowników i opuścić gospodarstwo. „Każdy dodatni przypadek powinien jak najszybciej opuścić gospodarstwo i zostać odizolowany w ramach izolacji instytucjonalnej” – można przeczytać na rządowej stronie.
Co z pracownikami transgranicznymi?
13 maja Kancelaria Premiera poinformowała, że kontrola graniczna została przedłużona o następne 30 dni, tj. do 12 czerwca br. Oznacza to, że został podtrzymany zakaz swobodnego poruszania się na terytorium Unii Europejskiej. Rozporządzenie w tej sprawie podpisał minister Mariusz Kamiński, szef MSWiA. Kontrola graniczna obejmuje 42 wybrane miejsca na lądzie, w których można przekraczać granice z Niemcami, Litwą, Czechami i Słowacją, 4 porty morskie i 17 lotnisk. Kontrola graniczna na granicy z UE obowiązuje w Polsce od 15 marca br. na mocy art. 25 ust. 1 kodeksu granicznego Schengen.
Granice nadal pozostają zamknięte, ale od 4 maja mogą je przekraczać pracownicy transgraniczni, czyli osoby, które mieszkają w jednym kraju, a pracują w drugim. Przyjęcie do pracy pracownika sezonowego, któremu oferuje się zatrudnienie wraz z zakwaterowaniem, wiąże się z koniecznością przestrzegania dodatkowych, opisanych powyżej zasad bezpieczeństwa.