Spis treści
O "L4" coraz łatwiej
Jak wskazują eksperci Conperio, łatwość w otrzymaniu zwolnienia lekarskiego jest dziś niepokojąco wysoka. Popularne teleporady, wpisanie kilku fraz w przeglądarkę internetową i stosunkowo niewielka opłata, daje ludziom możliwość otrzymania zwolnienia lekarskiego nawet w przeciągu kilkunastu minut.
– Internet daje ludziom ogromne możliwości. Wystarczy wybrać lekarza, napisać co nam dolega, zapłacić i już jesteśmy na „L4”. Taka perspektywa jest niepokojąca, szczególnie dla pracodawców, którzy ponoszą wymierne straty, kiedy ich pracownik jest nieobecny. Być może, aby teleporady nie były aż tak atrakcyjne dla osób wykorzystujących "L4" w sposób niewłaściwy, to zwolnienie powinno być wystawiane z oznaczeniem "1", co oznacza, że chory musi leżeć. Wtedy też łatwiej byłoby wyciągać ewentualne konsekwencje z kontroli lawirujących pracowników, których np. nie zastano w trakcie trwania zwolnienia w domu – mówi Mikołaj Zając, prezes Conperio.
Brak chorego pod wskazanym adresem
Wskaźnik nieobecności kontrolowanych pracowników w lipcu i sierpniu utrzymywał się na granicy 32 proc. Gdzie w tym czasie przebywały osoby, w przypadku których została zlecona kontrola? Jedni byli w dorywczej pracy, aby w sezonie dorobić sobie do pensji, pracując np. przy zbiorach owoców. Inni spędzali ten czas, traktując go jako beztroski urlop.
– Nasi kontrolerzy, szczególnie w okresie wakacyjnym, spotykają się z sytuacjami, kiedy pracownika nie ma pod wskazanym adresem, a ktoś z domowników pogrąża go, mówiąc na przykład, że pojechał na zbiory borówek lub innych sezonowych owoców. Pobieranie „L4”, aby dorobić sobie do pensji to częsty powód naruszeń, a zbiory owoców to dobre i „szybkie” pieniądze – wskazuje ekspert.
– Innym przykładem jest przypadek, kiedy jeden z pracowników dostał „L4” i poleciał na Majorkę, tłumacząc się później, że odpoczynek był zaleceniem lekarza. Jeszcze inny pracownik został przyłapany na „gorącym uczynku”, gdy podczas zwolnienia lekarskiego wieszał antenę satelitarną na dachu swojego domu – wymienia
Czy chory prawidłowo korzysta ze zwolnienia?
Jak czytamy w komunikacie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, o "nieprawidłowym korzystaniu ze zwolnienia lekarskiego mówimy, gdy chory w jego trakcie pracuje lub wykonuje inne działania, które mogą wydłużyć powrót do zdrowia".
– Wtedy musi liczyć się z tym, że straci prawo do świadczenia chorobowego – podkreślono.
Warto pamiętać, że oprócz ZUS kontrolę prawidłowości wykorzystywania zwolnień prowadzą również samodzielnie pracodawcy, którzy zatrudniają powyżej 20 osób.
Podstawa prawna przeprowadzenia kontroli
– Podstawą prawną przeprowadzania kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy jest art. 17 i 68 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2022 r. poz. 1732) oraz rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 27 lipca 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu przeprowadzania kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy oraz formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich (Dz. U. Nr 65, poz. 743), zwane dalej „rozporządzeniem z dnia 27 lipca 1999 r.” – czytamy na stronach ZUS.
– Szef firmy nie musi czekać, aż my zajmiemy się skontrolowaniem tego, co pracownik robi w czasie swojego zwolnienia, może to zrobić sam lub zlecić ją pracownikowi kadr – wyjaśnia Iwona Kowalska-Matis regionalny rzecznik prasowy ZUS na Dolnym Śląsku. – Ważne jest jednak to, żeby osoba kontrolująca znała przepisy określające zasady postępowania przy przeprowadzaniu kontroli wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy, a także przepisy o ochronie danych osobowych, powinna to być także osoba ciesząca się dobrą opinią i budząca zaufanie – dodaje.
Kogo pracodawca może skontrolować?
Pracodawca może skontrolować pracownika, któremu wypłaca:
- Wynagrodzenie za okres niezdolności do pracy z powodu choroby
- Zasiłek chorobowy z ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego,
- Zasiłek opiekuńczy,
- Świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego.
Kontrola może być wykonana bez względu na wskazania lekarskie, tj. zarówno, gdy na zwolnieniu jest adnotacja „chory powinien leżeć", jak i w przypadku adnotacji „chory może chodzić". Kontrola może dotyczyć zarówno pracownika, jak i osoby wykonującej pracę na podstawie umowy zlecenia.
– Pracodawcy najczęściej kontrolują tych pracowników, którzy często korzystają ze zwolnień lekarskiej oraz tych, których podejrzewają o to, że wykorzystują swoje e-ZLA niezgodnie z jego przeznaczeniem, czyli np. pracują dla innej firmy lub wyjeżdżają na dodatkowe wakacje – wyjaśnia rzeczniczka.
Kowalska-Matis wyjaśnia, że pracodawca może skontrolować pracownika zarówno w miejscu zamieszkania jak i miejscu czasowego pobytu oraz w miejscu pracy lub w miejscu prowadzenia działalności pozarolniczej, jeżeli posiada informacje, że jego pracownik jest również zatrudniony u innego pracodawcy, wykonuje pracę na podstawie umowy zlecenia na rzecz innego podmiotu albo równocześnie prowadzi działalność pozarolniczą.
Nieprawidłowe wykorzystywanie „L4”. Jakie konsekwencje?
Pracownik, który w czasie niezdolności do pracy orzeczonej zwolnieniem lekarskim wykonuje pracę zarobkową albo wykorzystuje to zwolnienie niezgodnie z jego celem, traci prawo do wynagrodzenia za okres niezdolności do pracy z powodu choroby, zasiłku chorobowego, zasiłku opiekuńczego – za cały okres objęty zwolnieniem lekarskim.
