Spis treści
Kluczowa dekada dla twojego zdrowia. Kiedy jest za późno na zmianę?
Palenie papierosów, picie alkoholu i brak ruchu – jeżeli te trzy nawyki utrzymają się w twoim życiu do 40., ich skutki bardzo trudno będzie potem odwrócić. Naukowcy z Finlandii przeanalizowali dane zbierane przez ponad 50 lat (w latach 1968-2021) i doszli do wniosku, że kluczowym momentem w życiu dla zdrowia jest okres między 36. a 46. rokiem życia. Po tym czasie zmiana stylu życia może być już nie tyle trudna, ile zbyt późna, by całkowicie zniwelować szkody.
Z badania opublikowanego w czasopiśmie Annals of Medicine wynika, że każdy dodatkowy rok trwania w niezdrowym stylu życia pogarsza stan organizmu – zarówno pod względem fizycznym, jak i psychicznym. Co więcej, im wcześniej zaczynamy palić, pić czy unikać ruchu, tym większe jest ryzyko wystąpienia depresji, nadciśnienia, otyłości czy cukrzycy. Osoby, które zaczęły palić i pić w wieku 20-30 lat, były nawet dwukrotnie bardziej narażone na problemy psychiczne niż ci, którzy te same nawyki nabyli dopiero po 40.
Zdrowie się kumuluje – złe nawyki również
W badaniu analizowano trzy kluczowe ryzykowne zachowania:
picie alkoholu,
brak aktywności fizycznej.
Uczestnicy byli oceniani w kilku punktach życia: w wieku 27, 36, 42, 50 i 61 lat. Każdy z tych momentów pozwalał określić, jak długo ktoś trwał w złym nawyku – i jak się to odbiło na zdrowiu.
Osoby, które utrzymywały te nawyki przez dekady, miały znacznie więcej objawów depresji, obniżone samopoczucie, gorsze wyniki badań metabolicznych i dużo gorszą samoocenę zdrowia.
– Nawet pojedyncze ryzykowne zachowanie zwiększa ryzyko przedwczesnej śmierci i chorób, ale w połączeniu z innymi zachowaniami zdrowotnymi wpływ ten kumuluje się – podsumowali naukowcy.
Kluczowe wnioski naukowców:
Styl życia po czterdziestce staje się przewlekły i trudny do zmiany.
Wcześniejsze rzucenie palenia, ograniczenie alkoholu i rozpoczęcie regularnej aktywności fizycznej znacznie poprawiają stan zdrowia psychicznego i fizycznego.
Czas trwania szkodliwych nawyków ma większe znaczenie niż sam ich charakter.
Jak być zdrowym całe życie? Naukowcy mówią, co jest kluczowe
Autorzy badania podkreślają, że profilaktyka i zmiany stylu życia powinny zaczynać się jak najwcześniej – najlepiej przed 30. rokiem życia. I choć zawsze warto próbować, to po 46. roku życia skutki niezdrowego życia z lat wcześniejszych zaczynają być już biologicznie „wpisane” w nasz organizm.
Zdrowie
Warto podkreślić, że badanie dotyczyło fińskiej populacji – osób urodzonych w 1959 roku – i opierało się na samoocenie uczestników. Nie uwzględniało też innych czynników, takich jak dieta, sen czy stres. Jednak długość obserwacji (ponad 30 lat) i szeroki zakres wskaźników zdrowotnych dają bardzo mocny obraz wpływu stylu życia na nasze ciało i umysł.
Życie w cieniu chorób przewlekłych
Choroby przewlekłe są powodem śmierci ponad 40 milionów ludzi rocznie – podaje Światowa Organizacja Zdrowia (WHO). Są to choroby związane ze stylem życia, w tym m.in.:
cukrzyca,
otyłość,
nowotwory,
choroby serca,
udary,
przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP).
W Polsce przewlekle choruje aż połowa Polaków. Badania takie jak fińskich naukowców przypominają, że problemy ze zdrowiem mają swoje źródło często znacznie wcześniej – a klucz do ich ograniczenia leży w stylu życia.
Źródła:
Cumulative associations between health behaviours, mental well-being, and health over 30 years Annals of Medicine
Noncommunicable diseases Światowa Organizacja Zdrowia (WHO)
Raport: Sytuacja zdrowotna ludności Polski i jej uwarunkowania Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH - PIB
