Nie chcesz zachorować na raka? Zacznij to robić. Oto 5 zasad, które mogą uchronić mężczyznę przed nowotworami

Na występowanie nowotworów mają wpływ różne czynniki. Na niektóre z nich, np. genetyczne, nie mamy wpływu, ale od naszego sposobu życia zależy więcej, niż sądzimy. Walka z rakiem rozpoczyna się na etapie tego, co jemy i pijemy oraz od codziennej dawki ruchu. Dane pokazują jasno, że za palenie papierosów odpowiada za powstanie 1/3 nowotworów, a zła dieta za kolejnych 30 proc. zachorowań.

Rzucenie palenia to pierwszy krok w walce o swoje zdrowie. Palenie papierosów nie tylko przyczynia się do powstawania nowotworów, ale także naraża palaczy na powrót choroby i zwiększa ryzyko ich zgonu. Szacuje się, że w Polsce palenie papierosów przyczynia się do śmierci 85 tys. osób rocznie. Średnia długość życia palących jest od 13 do 15 lat krótsza w stosunku do osób nieuzależnionych od nikotyny.

Nikotynizm jest przyczyną ponad 80 proc. zachorowań na raka krtani i płuca, co drugiego nowotworu gardła i dolnych dróg moczowych, a także szeregu innych nowotworów. Także bierne palenie, na które narażone jest otoczenie palaczy, przyczynia się w dużym stopniu do występowania chorób nowotworowych.

Czytaj także: W Polsce nastąpił wzrost śmiertelności z powodu raka prostaty. Nowotwór jest zbyt późno rozpoznawany. Będą zmiany w leczeniu

Jedyną słuszną decyzją, jaką może podjąć palacz, jest rzucenie palenia. Jest ono korzystne dla osób w każdym wieku, ponieważ z roku na rok organizm oczyszcza się i powraca jego odporność na różne choroby. Już po 5 latach zmniejsza się ryzyko zachorowania na raka jamy ustnej, przełyku i krtani oraz płuc, po 10 latach niepalenia śmiertelność z powodu raka płuc jest o około połowę mniejsza niż wśród palaczy, a po 15 latach ryzyko zachorowania na raka płuca jest podobne, jak u osoby nigdy niepalącej.

Nie jest zalecana zamiana palenia tradycyjnych papierosów na elektroniczne. Wpływ e-papierosów na ludzki organizm nie został jeszcze wystarczająco zbadany. Zawartość substancji toksycznych np. formaldehydu czy akroleiny, jest w nich o wiele niższa niż w tradycyjnych papierosach, ale nadal wnikają one do organizmu palaczy i mogą przyczyniać się do rozwoju różnych schorzeń.

Zdrowa dieta i utrzymanie prawidłowej masy ciała to proste i skuteczne narzędzie w zapobieganiu nowotworom. Błędy popełniane w odżywianiu oraz – idąca za tym – otyłość, zwiększają ryzyko zachorowania na raka. Badania pokazują, że spożycie poszczególnych produktów m.in. przetworzonego mięsa, ma związek ze wzrostem zachorowań na raka.

Pojawia się też coraz więcej dowodów na to, że nadmierne otłuszczenie ciała, może zwiększać ryzyko wystąpienia raka prostaty oraz nowotworów jamy ustnej, gardła i krtani.

Czytaj również: Movember – wąsy mają prowokować do dyskusji o zdrowiu intymnym mężczyzn. Zbadaj się, aby uniknąć rozwoju raka prostaty i jąder

Według najnowszych wytycznych American Cancer Society prawidłowy jadłospis, ograniczający ryzyko zachorowania na raka, powinien obejmować posiłki bogate w składniki odżywcze w ilościach, które pomagają osiągnąć i utrzymać prawidłową masę ciała. W zdrowym menu powinny się znaleźć:

• różnorodne kolorowe warzywa,
• warzywa bogate w błonnik (rośliny strączkowe np. fasola i groch),
• różnorodne owoce,
• produkty pełnoziarniste.

Zdrowy wzorzec odżywiania ogranicza lub wyklucza jedzenie: czerwonego i przetworzonego mięsa, a także zaleca ograniczenie lub zupełną rezygnację z napojów słodzonych cukrem, wysoko przetworzonej żywności i rafinowanych produktów zbożowych.

Badania jasno pokazują, że brak ruchu jest jednym z największych problemów w walce z nowotworami. U osób prowadzących siedzący tryb życia, ryzyko zgonu z powodu raka wzrasta o 82 proc. w stosunku do osób prowadzących aktywny tryb życia.

W 2019 roku eksperci z American College of Sports Medicine, American Cancer Society i 15 innych instytucji naukowych przygotowali wytyczne dotyczące aktywności fizycznej w profilaktyce nowotworowej. Zalecają oni uprawianie 3 razy po 30 minut umiarkowanej aktywności aerobowej w tygodniu oraz 2-3 razy w tygodniu wykonywanie treningu siłowego.

Badania potwierdziły, że ćwiczenia fizyczne wpływają na:

• zmniejszenie stanu zapalnego w organizmie,
• regulację poziomu cukru we krwi,
• regulację poziomu hormonów płciowych,
• poprawę metabolizmu,
• poprawę funkcji odpornościowych.

Kilka niezależnych badań naukowych i klinicznych wykazało związek między przewlekłym spożywaniem alkoholu a występowaniem raka. Bezpośredni mechanizm wpływu napojów alkoholowych na powstawanie nowotworów nie został do końca wyjaśniony. Naukowcy dopatrują się go w procesie rozkładania alkoholu przez wątrobę na aldehyd octowy – związek rakotwórczy.

Mówi się także o wpływie alkoholu na gospodarkę hormonalną oraz utrudnianiu wchłaniania niektórych składników odżywczych m.in. kwasu foliowego. Istotny jest też fakt, że spożywanie alkoholu często sprzyja niebezpiecznemu wzrostowi masy ciała.

Należy unikać spożywania alkoholu, a jeśli już się po niego sięga, to pić go w kontrolowany sposób. Jednocześnie należy mieć świadomość, że ma on potencjalny wpływ na rozwój nowotworów. Umiarkowane spożycie alkoholu definiowane jest jako jedna (lub mniej) porcji napojów alkoholowych dla kobiet i dwie (lub mniej) dla mężczyzny. Za porcję alkoholu uważana jest puszka piwa (360 ml), kieliszek wina (150 ml) lub kieliszek wódki (45 ml).

Badania przesiewowe i samobadanie to kolejne filary w walce z nowotworami. Pierwszym krokiem jest obserwacja własnego ciała. Mężczyźni, niezależnie od wieku, powinni kontrolować stan swoich jąder i zwracać uwagę na ewentualne zmiany pojawiające się w okolicy genitaliów.

Po 40. roku życia mężczyźni powinni raz do roku wykonywać prześwietlenie klatki piersiowej oraz oznaczyć stężenie PSA (antygenu gruczołu krokowego) w surowicy krwi. Podwyższony poziom PSA nie musi oznaczać pojawienia się nowotworu, ale wskazywać na inne choroby gruczołu krokowego, m.in. zapalenie stercza czy uraz mechaniczny.

Po ukończeniu 50. roku życia mężczyźni powinni wykonywać regularnie powyższe badania oraz kolonoskopię, a także przynajmniej raz na dwa lata mieć przeprowadzone badanie prostaty per rectum – palcem przez odbytnicę. Z wiekiem częstotliwość tego badania powinna być zdecydowanie częstsza.

Czytaj także: Badanie krwi wykryje różne rodzaje raka? Testy MCED mogą zrewolucjonizować diagnostykę i leczenie nowotworów. Zobacz, jak działają

Źródła:

• Exercise is medicine in oncology Ćwiczenia to medycyna w onkologii
• American Cancer Society guideline for diet and physical activity for cancer prevention Wytyczne American Cancer Society dotyczące diety i aktywności fizycznej w profilaktyce raka
• Alcohol and Cancer: Mechanisms and Therapies Alkohol i rak: mechanizmy i terapie
• Drinking Alcohol Can Increase Your Risk of Breast Cancer Picie alkoholu może zwiększyć ryzyko raka piersi
• Profilaktyka nowotworowa Krajowy Rejestr Nowotworów
• Profilaktyka raka – na czym polega Zwrotnik Raka
• Dlaczego warto rzucić palenie Serwis Ministerstwa Zdrowia i Narodowego Funduszu Zdrowia