Naczyniaki u niemowląt - jak wyglądają i czy są groźne? Sprawdź, jakie są charakterystyczne objawy naczyniaków!

Naczyniaki krwionośne stanowią grupę łagodnych nowotworów, które są wynikiem przerostów mniejszych naczyń krwionośnych. Według szacunków występują one u ok. 10-20 proc. niemowląt, częściej u dziewczynek, niż u chłopców. Co więcej, naczyniaki są najczęściej występującymi łagodnymi nowotworami wieku dziecięcego, a liczba przypadków maleje proporcjonalnie wraz z wiekiem.

Naczyniaki są zbudowane z komórek śródbłonka, które mają wysoki wskaźnik mitotyczny, a także z elementów podścieliska. Zaliczają się do nich, chociażby fibroblasty czy komórki tuczne. Bardzo charakterystyczny dla tego typu zmian jest ich gwałtowny wzrost w okresie obejmującym pierwszy rok życia dziecka, a następnie stopniowa regresja, która dobiega końca pomiędzy 7. a 10. rokiem życia. Te dwa okresy nazywamy fazą proliferacyjną oraz fazą inwolucji.

W pierwszej fazie badanie histopatologiczne wykazuje obecność mas, zbudowanych ze zbitych kapilar wysłanych komórkami śródbłonka, które szybko ulegają podziałom. W fazie drugiej natomiast poszerzeniu ulega światło naczyń, komórki śródbłonka zaczynają się spłaszczać i następuje odkładanie się tkanki włóknistej. Dzięki mikroskopowemu badaniu tkanek rezydualnych zauważyć można gęsty zrąb z utkaniem włóknisto-tłuszczowym, a także kolagenowe i siateczkowe włókna z niewielką liczbą naczyń odżywczych i drenujących.

Należy przy tym dokonać jasnego rozróżnienia pomiędzy naczyniakiem krwionośnym, a malformacją naczyniową. Pierwsza z nazw odnosi się do łagodnych guzów naczyniowych, które charakteryzują się proliferacją śródbłonka wraz z nagłym wzrostem tuż po porodzie, a następnie inwolucją. Jeśli natomiast chodzi o malformację naczyniową, w tego typu zmianach cykl komórkowy komórek śródbłonka jest właściwy i rosną one proporcjonalnie ze wzrostem dziecka.

Zmiany chorobowe, jakimi są naczyniaki, mogą powstawać w tkankach miękkich, takich jak skóra, mięśnie, czy też błona śluzowa. W większości przypadków są one umiejscowione na głowie i w okolicach szyi, a niekiedy również w obrębie kończyn dolnych i tułowia. Warto jednak podkreślić, że tego typu guzy naczyniowe mogą się utworzyć tak naprawdę w każdej ukrwionej tkance. U niektórych pacjentów zdiagnozowany może zostać zatem na przykład naczyniak wątroby, trzustki, śledziony, przewodu pokarmowe, płuca, węzłów chłonnych, pęcherza moczowego, czy nawet centralnego układu nerwowego.

Naczyniaki krwionośne można podzielić, biorąc pod uwagę ich trzy różne cechy. W związku z tym istnieje podział tego typu guzów naczyniowych ze względu na ich fazę rozwoju, lokalizację oraz strukturę.

Podział naczyniaków pod względem fazy rozwoju:

• Faza proliferacji: trwa 6–18 miesięcy, w jej trakcie znacząco rośnie masa naczyniaka, a zmiany mają zazwyczaj intensywnie czerwony kolor.
• Faza inwolucji: następuje po fazie proliferacji, w jej trakcie komórki zamierają, ich wzrost zwalnia i dochodzi do powolnego zanikania takiej zmiany.

Podział naczyniaków ze względu na ich lokalizację:
Naczyniaki krwionośne mogą występować zarówno na skórze, jak i poza nią. Dlatego w przypadku tego podziału, stosowane jest nazewnictwo ściśle powiązane z miejscem, w którym zlokalizowana jest taka zmiana. Pośród najczęściej występujących nowotworów niezłośliwych tego typu, należy wymienić naczyniak na wątrobie, który pojawia się u 2-5 proc. osób dorosłych. Pacjenci zwykle dowiadują się o jego istnieniu przypadkowo, podczas rutynowego badania USG. W większości przypadków nie wymaga on jednak podejmowania żadnego leczenia.

Podział naczyniaków ze względu na strukturę:

• Naczyniak płaski – ma płaski i nieregularny kształt, nie wystaje poza linię skóry, w większości przypadków pojawia się w obrębie twarzy i szyi.
• Naczyniak jamisty – ma formę guza, choć może także tworzyć się również pod skórką. Zmiany tego rodzaju rosną wraz z dzieckiem i zazwyczaj pojawiają się na twarzy i na owłosionej skórze głowy.
• Naczyniak gwiaździsty – ma formę niewielkich guzków zlokalizowanych wzdłuż naczyń i tworzących kształt gwiaździsty. Jest on efektem podziałów komórek pochodzących z najdrobniejszych naczyń krwionośnych. Zwykle występuje na tułowiu i twarzy.

Niestety, do tej pory nie udało się jednoznacznie określić przyczyn powstawania naczyniaków. Pośród wielu hipotez, wskazuje się m.in. na uwarunkowania genetyczne, a także na nieprawidłową strukturę białek w naczyniach krwionośnych, co skutkuje niekontrolowanym rozrostem tkanek miejscowych.

Wygląd naczyniaków zależy przede wszystkim od ich umiejscowienia. W większości przypadków przybierają one postać czerwonych punktów o zróżnicowanej wielkości (od kilku do kilkunastu minimetrów). Zaraz po narodzinach, naczyniak u dziecka często wygląda jak bardzo małe znamię. Z dnia na dzień zaczyna ono jednak szybko rosnąć. W przypadkach, gdy naczyniak krwionośny rozwija się podskórnie, może objawiać się to miejscowym zasinieniem skóry.

U większości pacjentów, naczyniaki krwionośne na skórze nie dają żadnych szczególnych objawów. Sytuacja zmienia się jednak diametralnie, gdy taki guz naczyniowy tworzy się w miejscu, które jest narażone na urazy mechaniczne. Wówczas, naczyniaki mogą pękać oraz krwawić, co może prowadzić do odczuwania przez pacjenta bólu i powstawania blizn, ale także do zakażenia naczyniaka. Warto także mieć świadomość tego, że zmiany takiego typu, które zanikają samoistnie, w wielu przypadkach pozostawiają po sobie ślady, w postaci blizn i pajączków naczyniowych.

W sytuacji, gdy guz naczyniowy jest zlokalizowany w bardzo wrażliwym obszarze ciała, pacjent może mieć problemy ze wzrokiem, słuchem i oddychaniem. Są to jednak rzadkie przypadki. Niekiedy guzy naczyniowe być objawem chorób genetycznych, w tym m.in. zespołu von Hippla i Lindaua.

Diagnostyka naczyniaków krwionośnych na skórze w znaczącej większości przypadków nie przysparza wielu trudności. W 95 proc. przypadków wystarczający jest wywiad i badanie fizykalne. W sytuacji, gdy lekarz podejrzewa, iż u konkretnego pacjenta występuje naczyniak wątroby, dróg oddechowych lub przewodu pokarmowego, może zlecić wykonanie testów laboratoryjnych (badanie krwi pełnej, czynności wątroby, a także krwi utajonej w kale). Co ważne, w przypadku rozległych naczyniaków krwionośnych u niemowląt często zleca się dodatkowo badania przesiewowe tarczycy. Pomocne w diagnozowaniu naczyniaków jest również badanie Dopplera, rezonans magnetyczny i tomografia komputerowa.

W przypadku naczyniaków krwionośnych istotna jest diagnostyka różnicowa. Podczas oceny pacjentów z takimi zmianami, pod uwagę należy brać również inne stany chorobowe, takie jak:

• Malformacje naczyniowe: plamy typu czerwonego wina oraz takie guzy naczyniowe jak, chociażby naczyniaki wrodzone.
• Ziarniniaki ropotwórcze: zrazikowe naczyniaki włosowate.
• Guz Dąbskiej (endovascular papillary angioendothelioma).
• Kaposiform haemangioendothelioma.
• Tufted angioma.
• Unaczynione guzy tkanek miękkich: miofibromatoza, lipoblastoma, fibrosarcoma, rhabdomyosarcoma.

U większości pacjentów, naczyniaki krwionośne są zlokalizowane w obszarach neutralnych anatomicznie i zanikają one samoistnie, bez konieczności podejmowania specjalistycznego leczenia. Interwencja specjalisty jest konieczna w sytuacji, gdy może dojść do powikłań stanowiących zagrożenie dla zdrowia lub życia pacjenta.

Wskazaniem do wdrożenia postępowania leczniczego są naczyniaki umiejscowione na twarzy, drogach oddechowych i w okolicach uszu.

Naczyniaki skórne można leczyć za pomocą środków farmakologicznych. Jednym z nich jest, chociażby tymolol, który jest substancją blokującą receptory beta-adrenergiczne. Lek ten ma postać żelu, który nakładany jest na zmianę naczyniową u chorego. U niektórych pacjentów stosowany jest także propranolol, który przyjmowany jest doustnie. W związku z tym, że jest on w pełni bezpieczny, w tej chwili jest pierwszą linią leczenia naczyniaków. Warto podkreślić, że działanie tego rodzaju preparatów nie jest jeszcze w pełni zbadane. Specjaliści uważają jednak, iż leki te obkurczają naczynia krwionośne, co prowadzi do zmniejszania się zmiany chorobowej.

W leczeniu naczyniaków stosowane są również kortykosteroidy. Preparaty te podawane są pacjentom doustnie albo też w formie zastrzyków. ]Wykazują one szczególnie dużą skuteczność w fazie wzrostu naczyniaka, powodując znaczące ograniczenie jego rozwoju. W tym przypadku konieczna jest jednak długotrwała kuracja, którą często należy także powtórzyć kilka razy.

Innym sposobem leczenia naczyniaków krwionośnych jest laseroterapia. W przypadku powierzchownych postaci takich zmian oraz tych rezydualnych, skuteczny może okazać się laser FPDL. Na terapię składają się krótkie impulsy światła o długości fali 585 nm, które trwają 0,45 ms. W związku z tym, że laser ma ograniczoną głębokość penetracji, nie jest on wykorzystywany w przypadku pacjentów z głębokimi naczyniakami krwionośnymi. U tych osób lepiej sprawdza się zastosowanie terapii przy użyciu lasera Nd:YAG.

W sytuacji, gdy naczyniaki skórne są zlokalizowane w bardzo wrażliwych obszarach ciała pacjenta, takich jak narządy wewnętrzne, często niezbędna jest interwencja chirurgiczna. Wskazaniem do podjęcia takich kroków są zmiany, którym towarzyszą dolegliwości bólowe, związane z uciskaniem narządów wewnętrznych.

Jak masować niemowlę?