Nabłonki płaskie w moczu - osad moczu, analiza i interpretacja wyników pomiaru ilości nabłonków w moczu

Nabłonki płaskie w moczu w niewielkiej ilości stanowią zjawisko fizjologiczne. Nabłonek płaski jest tkanką wyścielającą cewkę moczową i inne części układu moczowego. Cały czas ulega złuszczaniu. Złuszczone komórki nabłonka wydalane są z moczem, który zabiera je po drodze z pęcherza moczowego. Naturalnym zjawiskiem są dość liczne nabłonki płaskie w moczu w ciąży (w I trymestrze), a także tuż przed miesiączką. Pomiar ich liczebności wykonuje się podczas rutynowego, profilaktycznego badania moczu, które każdy powinien zrobić co najmniej raz do roku. Ten parametr wchodzi w skład analizy osadu moczu. Oprócz nabłonków na osad moczu składają się także inne obecne w nim ciała stałe - kryształy, leukocyty, erytrocyty, śluz, bakterie. Nabłonki są analizowane pod kątem obecności, liczności, a następnie kształtu. Różne kształty nabłonka mogą pochodzić z różnych części układu moczowego.

Główny typ nabłonków w moczu to nabłonki płaskie lub nabłonki wielokątne, które również wyścielają dolne drogi moczowe. Czasem jednak badanie moczu może wykazać obecność innego typu komórek. Nabłonki okrągłe w moczu mogą świadczyć o infekcjach i uszkodzeniu kanalików nerkowych. To właśnie tam naturalnie występują, pełniąc funkcje wydzielnicze i wspomagając transport jonu w nerkach. Obecność nabłonków okrągłych w moczu jest bardziej niepokojąca, niż ujawnienie nabłonków płaskich, choć nie zawsze musi świadczyć o poważnej chorobie nerek. Oprócz tego wyróżnia się nabłonki atypowe.

Analiza osadu moczu może dostarczyć wielu informacji na temat stanu zdrowia pacjenta i poprzedzić diagnozę licznych schorzeń. Istnieją też specjalne wskazania do wykonania takich badań poza kalendarzem badań profilaktycznych.

Nabłonki płaskie w moczu najczęściej wykrywa się podczas badań rutynowych. Wskazaniem do dodatkowego wykonania badania są także:

• Objawy ogólnoustrojowej infekcji (podwyższona temperatura, osłabienie, zawroty głowy).
• Objawy zapalenia dróg moczowych (częstomocz, uczucie ciągłego parcia na pęcherz, ból przy oddawaniu moczu).
• Bóle w okolicach nerek.
• Diagnostyka nadciśnienia, cukrzycy.
• Diagnostyka i kontrola postępów leczenia chorób układowych (np. tocznia rumieniowatego).
• Kontrolnie u osób stale przyjmujących różne leki.

Nabłonki płaskie w moczu to parametr mało wrażliwy na zafałszowanie. Niemniej warto wiedzieć, jak pobrać próbkę prawidłowo, by pokazała rzeczywiste wyniki. Przede wszystkim, należy pobierać ją do kupionego w aptece, jałowego pojemniczka na mocz, który rozpakowuje się tuż przed pobraniem po dokładnym umyciu rąk.

Do analizy nadaje się próbka pierwszego moczu (oddanego tuż po wstaniu), pobrana ze środkowego strumienia. Najlepiej pobrać mocz pod prysznicem, przedtem podmywając dokładnie okolice intymne czystą wodą. Żeby złapać do pojemnika mocz ze środkowego strumienia, trzeba oddać trochę moczu, wstrzymać go, podstawić pojemniczek, napełnić go moczem do połowy, a następnie zakręcić, odstawić i oddać resztę moczu. Należy bardzo uważać, by w próbce nie znalazła się woda.

Pobrany mocz nie może być długo przechowywany - najlepiej od razu zanieść go do laboratorium, które ma warunki, by przechowywać go poprawnie, zanim zostanie zbadany. Osad moczu to jedna z analiz, które zostaną wykonane. Na wyniki oczekuje się zazwyczaj nie dłużej niż jeden dzień. Jeśli to badanie profilaktyczne, warto od razu wykonać podstawową morfologię krwi obwodowej.

Nabłonki płaskie w moczu występują niemal zawsze. Trudno jest zliczyć ich całkowitą liczbę, dlatego określa się ją jako liczbę w polu widzenia. Prawidłowy wynik nie powinien przekraczać 2 - 5 nabłonków. Liczne nabłonki płaskie w moczu są podstawą do dalszej diagnostyki i podejrzewania chorób. Pośrednimi wartościami są „brak", „nieliczne" oraz „dość liczne" (za takowe uznaje się nabłonki, których liczba przekracza 6 sztuk w polu widzenia mikroskopu).

Najczęstszą przyczyną zwiększenia liczby nabłonków płaskich i wielokątnych w moczu są:

• Stany zapalne cewki moczowej.
• Stan zapalny pochwy lub waginy.
• Zapalenie pęcherza moczowego.

Licznym nabłonkom w moczu często towarzyszy też obecność bakterii w moczu (bakteriuria). Stany zapalne dróg moczowych mogą przebiegać bezobjawowo.

Z kolei duża ilość nabłonków okrągłych wiąże się zwykle z chorobami nerek, choć mogą też oznaczać infekcje wirusowe:

• Kłębuszkowe zapalenie nerek.
• Martwica kanalików nerkowych.
• Uszkodzenie nerek przez toksyny lub leki.
• Odra.
• Cytomegalia.
• Wirusowe zapalenie wątroby.

Liczne nabłonki okrągłe w próbce moczu są rzadsze, niż nabłonki płaskie, ponieważ budują górne rogi moczowe, skąd trudniej jest komórkom nabłonka przedostać się do moczu.

Niepokojącym wynikiem są nabłonki atypowe, o kształcie nieodpowiadającym zdrowym komórkom nabłonka układu moczowego. Taki wynik wymaga szybkiej i dokładnej diagnozy, ponieważ może oznaczać nowotwór pęcherza moczowego. Konieczne jest badanie cytologiczne. Czasem nabłonkom atypowym towarzyszy też krew w moczu.

Nabłonki płaskie występują licznie podczas pierwszych tygodni ciąży. W II oraz III trymestrze oznaczają najczęściej zapalenie dróg moczowych, które wymaga pilnego leczenia. Dość liczny lub liczny nabłonek płaski w moczu jest też częstym wynikiem u dzieci. Zwykle świadczy o zapaleniu cewki moczowej, choć może też wiązać się z nieprawidłowym pobraniem próbki. Dlatego trzeba pamiętać o podmyciu okolic intymnych przed pobraniem moczu do badań, także u dziecka.

Probiotyki – jakie mają właściwości lecznicze?