Myślisz, że masz cholesterol i trójglicerydy w normie? Uwaga! Wytyczne zostały zaostrzone

Nowe wytyczne dotyczące poziomu cholesterolu i trójglicerydów we krwi opracowane przez Polskie Towarzystwo Diagnostyki Laboratoryjnej i Polskie Towarzystwo Lipidologiczne zostały zaostrzone. Od kwietnia 2024 roku obowiązują nowe wytyczne dotyczące diagnostyki laboratoryjnej zaburzeń lipidowych. Z kolei w sierpniu 2025 roku zostały opublikowały zaktualizowane wytyczne dotyczące leczenia dyslipidemii Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC) i Europejskiego Towarzystwa ds. Miażdżycy (EAS).

Eksperci wprowadzili kluczowe zmiany, które mają na celu lepszą ochronę pacjentów przed chorobami układu krążenia.

– Zaburzenia lipidowe są najczęstszym (stwierdzanym nawet u 70 proc. populacji) i najgorzej monitorowanym czynnikiem ryzyka sercowo-naczyniowego (jedynie 1/4 pacjentów w Polsce i w krajach Europy Środkowo-Wschodniej osiąga docelowy poziom cholesterolu w lipoproteinach o niskiej gęstości [LDL-C]). W celu poprawy tej sytuacji, konieczne jest wprowadzenie jasnych i prostych kryteriów diagnostycznych dla wszystkich składowych profilu lipidowego – podkreślają specjaliści.

Zobacz też: Codzienny nawyk może pomóc obniżyć poziom cholesterolu. Dodaj go do diety, a zadbasz o serce i schudniesz. Uważaj jednak na skutki uboczne

Profil lipidowy, inaczej lipidogram to badanie sprawdzające poziom tłuszczów we krwi. Jest ono wykonywane w celu oceny ryzyka sercowo-naczyniowego. Pozwala więc sprawdzić, czy nie grozi ci miażdżyca, choroba wieńcowa, zawał serca lub udar mózgu. Eksperci podkreślają, że największe znaczenie w diagnostyce ma stężenie LDL-C.

Na profil lipidowy składają się badania:

• cholesterolu całkowitego (TC),

• cholesterolu lipoprotein o dużej gęstości (HDL-C),

• cholesterolu lipoprotein o małej gęstości (LDL-C),

• triglicerydów (TG),

• cholesterolu nie-HDL (nie-HDL-C).

Najważniejsza zmiana dotyczy norm poziomu trójglicerydów, inaczej określanych jako triglicerydy. Obie te nazwy są poprawne i używa się ich zamiennie, szczególnie w kontekście medycznym i potocznym.

Sprawdź także: Te 4 problemy ze zdrowiem mogą prowadzić do zawału i udaru. Niszczą serce wiele lat wcześniej

Trójglicerydy to nazwa bardziej potoczna, która jest szeroko stosowana w języku polskim, zwłaszcza w materiałach dla pacjentów i w laboratoriach diagnostycznych. Wynika ona z dosłownego tłumaczenia, które podkreśla, że cząsteczka składa się z trzech kwasów tłuszczowych.

Triglicerydy to z kolei termin bardziej specjalistyczny i zgodny z nomenklaturą chemiczną (z ang. triglycerides). Można go częściej spotkać w literaturze naukowej. Zarówno triglicerydy, jak i trójglicerydy odnoszą się do rodzaju tłuszczu, który jest magazynem energii w organizmie.

Do tej pory prawidłowa wartość trójglicerydów wynosiła na czczo < 150 mg/dl (1,7mmol/l). Obecnie zakres normy został znacząco obniżony i wynosi < 100 mg/dl (< 1,1 mmol/I).

Triglicerydy nowe, zaostrzone normy:

• Wynik w normie (na czczo): <100 mg/dl (<1,1 mmol/l)

• Wynik w normie (nie na czczo): <125 mg/dl (<1,4 mmol/l)

• Hipertrójglicerydemia graniczna: 100-150 mg/dl (1,1-1,7 mmol/I)

• Hipertrójglicerydemia umiarkowana: 150-500 mg/dl (1,7-5,7 mmol/l)

• Hipertrójglicerydemia ciężka: 500-880 mg/dl (5,7-10,0 mmol/l)

• Hipertrójglicerydemia bardzo ciężka: >880 mg/dl (>10,0 mmol/l).

Polscy eksperci zaostrzyli normy poziomu trójglicerydów, podczas gdy normy poziomu cholesterolu zostały takie jak dotychczas:

• norma poziomu cholesterolu całkowitego dla zdrowych osób: <190 mg/dl (<4,9 mmol/l)

• norma cholesterolu HDL u kobiet: >45 mg/dl (>1,2 mmol/l)

• norma cholesterolu HDL u mężczyzn: >40 mg/dl (> 1,0 mmol/l).

W sierpniu 2025 roku opublikowane zostały europejskie zaktualizowane wytyczne dotyczące leczenia dyslipidemii, zachowujące wytyczne utrzymujące agresywne cele obniżenia poziomu cholesterolu LDL u osób z grupy ryzyka:

• ryzyko niskie: <115 mg/dl (< 3,0 mmol/l)

• ryzyko umiarkowane: <100 mg/dl (< 2,6 mmol/l)

• ryzyko wysokie: <70 mg/dl (< 1,8 mmol/l) (lub obniżenie stężenia min. 50 proc.)

• ryzyko bardzo wysokie: <55 mg/dl (< 1,4 mmol/l) (lub obniżenie stężenia min. 50 proc.)

• Ryzyko ekstremalne (u pacjentów po 2 przebytych zawałach lub innych incydentach sercowo-naczyniowych): <40 mg/dl (< 1,0 mmol/l)

Interpretacja wyników badania cholesterolu LDL jest zależna od indywidualnego ryzyka sercowo-naczyniowego pacjenta. Lekarz ocenia wynik w kontekście takich czynników jak wiek, płeć, występowanie chorób współistniejących (np. cukrzyca, nadciśnienie) oraz historia chorób serca w rodzinie.

Podobnie interpretowane są przez lekarza wyniki poziomu cholesterolu nie-HDL. Normy dla tego parametru wynoszą:

• ryzyko niskie lub umiarkowane: <130 mg/dl (<3,4 mmol/l)

• ryzyko wysokie: <100 mg/dl (<2,6 mmol/l)

• ryzyko bardzo wysokie: <85 mg/dl (<2,2 mmol/l)

• ryzyko ekstremalne: <70 mg/dl (<1,8 mmol/l)

Źródła:

• Wytyczne Polskiego Towarzystwa Diagnostyki Laboratoryjnej i Polskiego Towarzystwa Lipidologicznego dotyczące diagnostyki laboratoryjnej zaburzeń gospodarki lipidowej. 2024 Polskie Towarzystwo Diagnostyki Laboratoryjnej

• 2025 Focused Update of the 2019 ESC/EAS Guidelines for the management of dyslipidaemias ESC