Czym jest migotanie przedsionków?
Migotanie przedsionków to jeden z rodzajów arytmii serca. Podczas normalnego cyklu pracy serca skurcz komór rozpoczyna pompowanie krwi, która swobodnie napłynęła do narządu będącego w stanie rozkurczu. Następnie rozpoczyna się skurcz komór, z których krew jest rozprowadzania po organizmie. Migotanie przedsionków to zaburzenie nadkomorowe rytmu serca, które charakteryzuje przede wszystkim zdezorganizowany, szybki (350–700/min) rytm aktywacji przedsionków.
Zobacz także: Udar i choroby serca przez krwawiące dziąsła? Chcesz mieć zdrowe serce? Wylecz zęby
Kiedy przedsionki przestają się regularnie, miarowo kurczyć, dochodzi do zalegania wypełniającej je krwi. To z kolei może skutkować zakrzepami i zatorami, które zagrażają życiu pacjenta (przede wszystkim przez zwiększenie ryzyka udaru mózgu). Najczęściej ogniskiem, w którym tworzą się impulsy prowadzące do nieprawidłowej pracy przedsionków, są żyły płucne, okolica zatoki wieńcowej, żyła główna górna. W tych okolicach zaczynają samoistnie powstawać impulsy pobudzające przedsionki do nadprogramowych skurczów, co wprawia je w drżenie i zakłóca ich pracę.
Warto przeczytać również:
Migotanie przedsionków jest bardzo częstym schorzeniem. W krajach rozwiniętych występuje nawet u 2 proc. populacji i stanowi przyczynę aż jednej trzeciej wszystkich hospitalizacji związanych z zaburzeniami rytmu serca.
Schorzenie dotyka głównie osób w starszym wieku, choć może rozwinąć się także u pacjentów w wieku średnim. Migotanie serca znacząco zwiększa ryzyko zgonu (dwukrotnie u mężczyzn, w nieco mniejszym stopniu u kobiet) względem osób z tej samej grupy wiekowej, które nie cierpią na zaburzenia rytmu serca. W praktyce klinicznej wyróżnia się trzy odmienne typy migotania przedsionków:
- Napadowe migotanie przedsionków.
- Przetrwałe migotanie przedsionków.
- Utrwalone migotanie przedsionków.
W przypadku rozpoznanego po raz pierwszy migotania, nigdy nie ma pewności co do tego, jak długo trwa epizod i do której kategorii należy go zaliczyć. Kwestię diagnozy utrudnia fakt, że objawy migotania przedsionków nie zawsze są wyraźne i odczuwalne przez pacjenta. Czasem przy okazji całkiem innych badań stwierdza się tak zwane "nieme migotanie przedsionków".
- Napadowe migotanie przedsionków
Epizod objawów związanych z arytmią trwa do 7 dni i samoistnie ustępuje. Napadowe migotanie przedsionków może też być nawracające i powtarzać się co pewien czas.
- Przetrwałe migotanie przedsionków
Epizody trwają dłużej, niż 7 dni i nie ustępują samoistnie, wymagają interwencji kardiologa. W postaci długotrwającej czas występowania objawów przed konsultacją z lekarzem może wynieść nawet około roku.
- Utrwalone migotanie przedsionków
Taka diagnoza pada w przypadku długo trwającego migotania, które występuje niemal stale. Podjęte zostały już pewne metody leczenia, ale niekoniecznie przyniosły spodziewane rezultaty lub po ich wprowadzeniu migotanie nawróciło w ciągu 24 godzin.
Migotanie może współwystępować z innymi chorobami i często tak właśnie się dzieje. Może też przyjąć postać samoistnego, czyli izolowanego migotania, o podłożu niezwiązanym z innymi chorobami. Istnieje szereg czynników ryzyka i przyczyn, które mogą być odpowiedzialne za wystąpienie tego schorzenia.
Przyczyny migotania przedsionków i czynniki ryzyka wystąpienia tego schorzenia
Migotanie przedsionków to schorzenie, przy którym niemal nigdy nie udaje się wskazać jednej, konkretnej przyczyny. Objawy choroby mogą się za to pojawić u pacjentów, którzy znajdują się w jednej z grup ryzyka. Im więcej czynników ryzyka dotyczy danego pacjenta, tym większe prawdopodobieństwo rozwinięcia się schorzenia. Aż do 45 proc. przypadków migotania przedsionków ma przyczyny idiopatyczne – oznacza to, że nie da się ustalić powodu, dla którego wystąpiła choroba. Wśród czynników ryzyka wymienia się:
- wiek (wraz z wiekiem wzrasta ryzyko),
- wady i choroby serca wpływające na wzrost ciśnienia w przedsionkach (np. wady zastawek trójdzielnej, mitralnej, aortalnej i płucnej, zatorowość płucna, choroby mięśnia sercowego, choroba niedokrwienna serca),
- wady wrodzone serca (np. ubytki w przegrodzie międzyprzedsionkowej),
- zapalenie osierdzia,
- zwłóknienie przedsionków,
- nadciśnienie tętnicze,
- cukrzycę,
- nadczynność tarczycy,
- niewydolność nerek,
- choroby płuc,
- tryb życia (palenie papierosów, nadużywanie alkoholu, nadmierne spożywanie kawy, przyjmowanie kokainy i innych stymulantów),
- przebyte operacje serca.
Na migotanie przedsionków wpływają też predyspozycje genetyczne, choć nie jest to główna przyczyna choroby. Jeśli zdiagnozowano ją u wielu członków rodziny pacjenta, należy zwrócić baczną uwagę na profilaktykę i badania kontrolne.
Zobacz też:
Objawy migotania przedsionków
Migotanie przedsionków może nie powodować żadnych wyczuwalnych objawów. W wielu przypadkach powoduje jednak niepokój pacjenta. Charakterystyczne dla migotania przedsionków objawy to:
- zmęczenie i osłabienie,
- częste uczucie duszności,
- wyraźnie nieregularne bicie serca,
- kołatania serca (mocne bicie),
- zawroty głowy,
- dzwonienie w uszach,
- omdlenia i zasłabnięcia.
Jeśli migotaniu przedsionków towarzyszy ból w klatce piersiowej, należy szybko skonsultować się z lekarzem. Brak odczuwalnych objawów dotyczy często pacjentów z utrwalonym migotaniem, ponieważ przyzwyczajają się oni do nietypowej pracy serca.
Bardzo często z migotaniem przedsionków mylone jest trzepotanie przedsionków. Ten typ arytmii cechuje szybki, ale uporządkowany rytm pracy przedsionków.
Migotanie przedsionków – możliwe powikłania
Migotanie przedsionków, choć bywa bezobjawowe, nie może pozostawać nieleczone. Prowadzi do wielu groźnych powikłań, które mogą istotnie zagrozić życiu i zdrowiu pacjenta. Do najistotniejszych należą powikłania zakrzepowo-zatorowe. Skrzepy zalegającej w przedsionkach (głównie w uszku lewego przedsionka) krwi odrywają się i płyną naczyniami, a następnie zatykają węższe z nich, prowadząc nawet do udaru niedokrwiennego mózgu i zgonu. Udar może też dotknąć innych narządów wewnętrznych, gdy zatkane zostaną doprowadzające do nich krew naczynia.
W wyniku utrzymującego się migotania przedsionków może też dojść do niewydolności serca, dlatego nie należy ignorować objawów arytmii. Wizyta u kardiologa oraz wykonanie niezbędnych badań diagnostycznych pozwalają wdrożyć leczenie zanim rozwiną się powikłania.
Diagnostyka migotania przedsionków
Migotanie przedsionków zostało po raz pierwszy zarejestrowane na odczycie z EKG. Do dziś to badanie jest wiodącą metodą diagnostyczną w przypadku arytmii. Oprócz elektroencefalografii stosuje się także inne metody rozpoznawania choroby.
- Migotanie przedsionków – EKG
Na odczycie EKG stwierdza się brak załamków P oraz niemiarowość zupełną. Częstotliwość akcji serca mieści się w przedziale 100-150/min. Lekarz stwierdza też obecność fali f, czyli tak zwanej fali migotania. To proste badanie wystarczy zazwyczaj, by zdiagnozować migotanie przedsionków serca.
- Migotanie przedsionków – inne badania
W razie wątpliwości co do danej diagnozy lub przed wdrożeniem konkretnych leków kardiolog może zlecić wykonanie EKG metodą Holtera (obserwacja pracy serca przez minimum dobę, nawet do 7 dób), próbę wysiłkową (by stwierdzić ewentualne niedokrwienie mięśnia sercowego) lub echokardiografię (w celu wykrycia skrzepliny w lewym przedsionku). Czasami konieczne okazują się biochemiczne badania krwi, które pozwalają wykryć cukrzycę czy zaburzenia w pracy tarczycy.
Zobacz też:
Leczenie migotania przedsionków: zalecenia, leki, metody przywracania rytmu serca
Migotanie przedsionków jest zazwyczaj poddawane leczeniu farmakologicznemu. Dzięki odpowiednio dobranym lekom, można nie tylko regulować aktywność serca, ale także zapobiegać powstawaniu skrzeplin.
- Ogólne zalecenia
Przede wszystkim, w każdej postaci migotania przedsionków należy zadbać o wyeliminowanie przyczyn zaostrzenia stanu (papierosy, alkohol, nikotyna). Wskazane jest także wykonanie badań diagnostycznych w kierunku ewentualnych schorzeń wywołujących arytmię (badania tarczycy, poziomu cukru) i wdrożenie leczenia.
- Leki
Leki antyarytmiczne mają na celu przywrócenie i utrzymanie prawidłowego rytmu serca. Do substancji użytecznych w tym przypadku należą między innymi propafenon czy sotalol. Czasem konieczne jest włączenie beta-blokerów (gdy pojawia się także migotanie komór i trzeba kontrolować rytm ich kurczenia). Wśród doustnych koagulantów (leków przeciwzakrzepowych) szczególnie często stosuje się warfarynę oraz acenokumarol, a także leki nowszej generacji (dabigatran).
- Metody przywracania rytmu serca
Inwazyjne leczenie migotania przedsionków polega najczęściej na przeprowadzeniu kardiowersji (krótkiego działania na serce impulsem elektrycznym, pod miejscowym znieczuleniem). W niektórych przypadkach wykonuje się także ablację przezskórną, chirurgiczną bądź połączoną z wszczepieniem rozrusznika. Zabieg polega na niszczeniu drogą elektrokoagulacji (wypalania) tkanki serca, w której rodzą się nadprogramowe impulsy.
Eksperci radzą, jak zapobiegać chorobom układu krążenia
Zakaz smartfonów w szkołach? 67% Polaków mówi "tak"!
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?