To przeziębienie, migrena, a może chore zatoki? Choruje co siódmy Polak. Lecz, ale niekoniecznie antybiotykiem

Co 7. Polak miał w ostatnim roku problem z zatokami – tak wynika z badania „Jak Polacy chorują na zapalenie zatok?” przeprowadzonego przez Centrum Medyczne MML, Medicover i MediDieta, w którym wzięło udział 1136 osób. Potwierdza to, że problemy z zatokami w naszym kraju są bardzo częste. Nie zawsze jednak są prawidłowo diagnozowane i leczone. Z ankiety wynika, że ponad 50 proc. osób chorujących na zatoki przyjmowała antybiotyk z tego powodu, podczas gdy szacuje się, że zaledwie 2 proc. z nich potrzebuje antybiotykoterapii.

– Ostre stany zatokowe, tak samo jak inne ostre infekcje górnych dróg oddechowych możemy leczyć bez antybiotyków. Nadużywanie antybiotyków jest niestety powszechnym problemem nie tylko w Polsce. Ponad 90 proc. antybiotyków jest używanych w lecznictwie ambulatoryjnym. Od 2004 r. działa w Polsce Narodowy Program Ochrony Antybiotyków, w ramach którego eksperci wydają rekomendacje dotyczące leczenia infekcji. Zdecydowana większość wszystkich infekcji oddechowych to są infekcje wirusowe, w przypadku zapalenia zatok do 2 proc. pacjentów wymaga podania antybiotyku – podkreśliła lek. Agnieszka Motyl, epidemiolog, specjalistka medycyny rodzinnej, Dyrektorka Działu Jakości i Standardów Medycznych w Medicover.

Wśród objawów zapalenia zatok najczęściej wymieniane było odczuwanie spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła, wymuszające odkasływanie. Taki objaw miało 56 proc. badanych. Natomiast u 55 proc. chorych często lub bardzo często występuje niedrożność nosa prowadząca do trudności ze swobodnym oddychaniem przez nos.

Z kolei pulsujący i przeszywający ból głowy, nasilający się podczas wykonywania różnych czynności, a szczególnie przy pochylaniu się odczuwało 43 proc. badanych. U wielu osób leczonych z powodu migreny ból głowy wywoływany jest właśnie przez zapalenie zatok.

– Wyniki badania potwierdzają, że zapalenie zatok występuje powszechnie. Sądzimy nawet, że problem jest poważniejszy niż wykazała ankieta. Zdarza się bowiem, że objawy choroby zatok są nieprawidłowo diagnozowane. Przykładowo, oszacowano, że 6 na 10 bólów głowy uznanych za migrenę, ma w rzeczywistości pochodzenie zatokowe – powiedział dr hab. n. med. Michał Michalik, założyciel Centrum Medycznego MML, specjalista otolaryngologii, chirurgii głowy i szyi oraz medycyny lotniczej.

Zapalenie zatok często utożsamiane jest z przeziębieniem, dlatego zwykle je bagatelizujemy i myślimy, że samo przejdzie. Tymczasem nieleczone zapalenie zatok nie tylko jest uciążliwe i utrudnia normalne funkcjonowanie, ale też może doprowadzić do rozwoju groźnych powikłań takich jak m.in.:

• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,

• ropień oczodołu,

• ropień mózgu,

• zakrzep zatoki jamistej,

• zaburzenia ostrości wzroku.

Konieczne jest więc wdrożenie odpowiedniego leczenia farmakologicznego, a w przypadku przewlekłego zapalenia zatok lub często nawracających ostrych infekcji zatok w razie takiej potrzeby także leczenia chirurgicznego.

Z punktu widzenia pacjenta o zapaleniu zatok i przejściu małoinwazyjnej operacji endoskopowej zatok opowiedział bardzo obrazowo aktor telewizyjny i teatralny oraz dubbingowy Rafał Cieszyński.

– Miałem fatalną sytuację w związku z usuwaniem zęba. Miałem usuwaną szóstkę, zrobiła się przetoka i w związku z tym pojawiły się infekcje bakteryjne. To krzyżowało moje plany aktorskie. Na przykład chciałem grać rolę twardziela, napinałem twarz, a z oka zaczynały lecieć mi łzy. Efekt był taki jakbym płakał. Mam rozmawiać z osobą, którą mam zastraszyć, bo jestem policjantem, przesłuchuję ją, a policjant zaczyna nagle płakać. Miałem różne niekomfortowe sytuacje. Gram rolę amanta, mam podejść, mam pocałować, a tu mam zawalone zatoki i jeszcze mi coś ścieka po gardle – opowiada Rafał Cieszyński.

Aktor zwierzył się również z doświadczeń w dubbingu, gdy przychodził na nagranie, a przez zapalenie zatok miał zmieniony głos, co mu uniemożliwiało zrealizowanie nagrania i znacznie utrudniało pracę.

Zapalenie zatok najczęściej powodują wirusy takie jak np. rynowirusy, adenowirusy, koronawirusy, wirus grypy. Bakteryjne zakażenie rozwija się dość rzadko i zwykle jest spowodowane nadkażeniem w trakcie infekcji wirusowej lub reakcji alergicznej. Przyczyną zapalenia zatok może być też alergia, infekcja występująca w korzeniach zębów, a także czynniki drażniące takie jak dym papierosowy czy smog.

Ostre zapalenie zatok najczęściej ma podłoże wirusowe i towarzyszy przeziębieniu występującemu w sezonie jesienno-zimowym lub wiosennym. Jego objawy trwają mniej niż 12 tygodni i całkowicie ustępują. Natomiast przewlekłe zapalenie zatok przynosowych trwa ponad 12 tygodni, a jego objawy utrzymują się z różnym nasileniem przez cały rok.

W przypadku ostrego wirusowego zapalenia zatok na początku choroby najlepiej sięgnąć po domowe sposoby leczenia takie jak inhalacje, płukanie nosa roztworem soli fizjologicznej NaCl, ciepłe, suche okłady na zatoki i udrażnianie nosa kroplami obkurczającymi błonę śluzową. Dobrze jest też wzmacniać odporność, a w przypadku gorączki czy bólów głowy stosować paracetamol lub niesteroidowe leki przeciwzapalne. Nie zaleca się natomiast stosowania glikokortykosteroidów donosowych i antybiotyków bez konsultacji z lekarzem.

– Ostre zapalenie błony śluzowej nosa i zatok to jedna z najczęstszych przyczyn konsultacji lekarskich i, pomimo że w większości ma podłoże wirusowe, w wielu przypadkach stanowi powód przepisywania antybiotyków. W Medicover dbamy o ochronę antybiotyków, edukując lekarzy i ustalając obowiązujące standardy postępowania klinicznego. Dzięki takim działaniom na przestrzeni ostatnich 15 lat zmniejszyliśmy o połowę preskrypcję antybiotyków w leczeniu infekcji dróg oddechowych, w tym w leczeniu zapalenia zatok. Obecnie jedynie co 10 wizyta, na której rozpoznano ostre zapalenie błony śluzowe nosa i/lub zatok przynosowych, kończy się przepisaniem antybiotyku. Pomimo prawidłowego leczenia, u wielu osób ostre objawy nawracają lub choroba przechodzi w postać przewlekłą. Takich pacjentów, u których farmakoterapia nie przynosi oczekiwanych rezultatów, kierujemy do leczenia specjalistycznego – powiedziała lek. Agnieszka Motyl.

Leczenie specjalistyczne natomiast polega na leczeniu chirurgicznym takim jak endoskopowa operacja zatok przynosowych, usuwanie polipów, a także stosowanie leków biologicznych.

– Cokolwiek byśmy nie zrobili nasz organizm funkcjonuje w świecie mikroorganizmów. Infekcje są nam przynależne oczywiście przez cały rok, ale w okresie przełomów, czyli jesienno-zimowych czy zimowo-wiosennych będziemy łapać te infekcje częściej. Najważniejsze jest, aby łapać je relatywnie rzadko, a jak złapiemy to jak najszybciej z nich wychodzić. To jest podstawą normalnego funkcjonowania naszego organizmu – podsumował dr hab. n. med.Michał Michalik.