Krwiożercze kleszcze atakują, jeśli się nie zabezpieczysz. Jaki preparat na kleszcze wybrać? Czy wszystkie są bezpieczne dla zdrowia?

Kleszcze żywią się krwią ssaków, dlatego wgryzają się w skórę ludzi oraz zwierząt swoim aparatem gębowym. Samo ugryzienie kleszcza jest bezbolesne, ponieważ ślina tego pajęczaka zawiera substancje znieczulające. W związku z tym, zwykle nie jesteśmy w stanie poczuć, kiedy kleszcz wbija się w naszą skórę.

Niezauważony może żywić się naszą krwią nawet przez kilka tygodni. W ten sposób zagrożenie związane z ukąszeniem tego pasożyta staje się jeszcze większe. Na dodatek często trudno go dostrzec, zwłaszcza w postaci nimfy.

Sprawdź też: Gdzie jest najwięcej kleszczy w lesie? Ekspert zdradza kluczowe fakty

Kleszcze są niebezpieczne dla ludzi głównie ze względu na to, że przenoszą groźne choroby pasożytnicze i wywołują infekcje. Są zagrożeniem zarówno dla ludzi, jak i dla zwierząt domowych. Ich ugryzienie może skutkować zarażeniem się patogenami, wywołującymi groźne choroby, takie jak:

• borelioza,
• kleszczowe zapalenie mózgu,
• erlichioza,
• babeszjoza,
• antaplazmoza,
• ropne zakażenia skóry,
• choroba kociego pazura.

Za najskuteczniejszy środek w preparatach na kleszcze uznawany jest DEET (N,N-dietylo-m-toluamid), który odstrasza zarówno owady, jak i roztocza, do których należą kleszcze. W sprzedaży znajdują się preparaty o różnym stężeniu DEET, a ich działanie może utrzymywać się nawet do 12 godzin po zastosowaniu.

Zobacz: Nowy pieprzyk? Ostrożnie! To może być nimfa kleszcza

Stosowanie DEET jest zakazane w przypadku dzieci i kobiet w ciąży. Związek charakteryzuje się toksycznością ostrą i działa toksycznie na układ nerwowy człowieka. Niską szkodliwość można uzyskać tylko przez prawidłowe używanie, zwłaszcza na ubranie zamiast na skórę oraz niewdychanie oparów. Efekty uboczne kontaktu mogą jednak obejmować pieczenie i wysypkę skórną, a także mdłości, zawroty głowy, senność, zaburzenia rytmu serca, np. przyspieszone, zwolnione lub arytmię, nadciśnienie lub niedociśnienie, zmniejszona wrażliwość na bodźce lub nadmierne pobudzenie.

Jako środek przeciwkleszczowy stosuje się także permetrynę, za pomocą której zwalcza się też wszy ludzkie, a czasem również nużeńca skórnego. Związek uznaje się za bezpieczny dla ludzi i używany nawet w produatach dla dzieci, jest jednak wysoce toksyczna dla kotów. W przypadku ludzi narażenie może powodować podrażnienie skóry, oczu, nosa, gardła i płuc. Kontakt prowadzi do wysypki, zaczerwienienia i mrowienia skóry, wdychanie może natomiast powodować bóle i zawroty głowy, zmęczenie, slinotok, osłabienie mięśni, nudności i wymiotów. Przewlekłe narażenie wpływa negatywnie na wątrobę.

Nowszym składnikiem jest ikarydyna, która wyparowuje ze skóry wolniej niż DEET, przez co może działać dłużej. Ma mniejsze działanie drażniące niż DEET i mniej nieprzyjemny zapach, ale też niestety mniejszą skuteczność przeciwko kleszczom.

W związku z tym, jak duże zagrożenie niosą za sobą ugryzienia kleszczy, warto chronić się przed nimi wszelkimi sposobami. W aptekach znaleźć można obecnie zarówno te naturalne, jak i chemiczne preparaty przeciw kleszczom, występujące w różnych formach.

Preparaty odstraszające kleszcze to najczęściej:

• Aerozole – środki przeciw kleszczom rozpylane na skórę w postaci delikatnej mgiełki to zdecydowanie najpopularniejszy rodzaj preparatów tego typu. Do tych najskuteczniejszych, należy zaliczyć te zawierające DEET. Bezpieczniejszą alternatywą, zwłaszcza dla dzieci i ciężarnych kobiet, są aerozole i spray'e zawierające naturalne substancje odstraszające kleszcze, takie jak mięta i eukaliptus. Niektóre produkty tego typu, można stosować nawet u dzieci od 1 miesiąca życia.
• Kremy i produkty roll-on – środki na kleszcze często mają również formę kremów oraz preparatów typu roll-on. Są one rozsmarowywane bezpośrednio na skórze, oprócz twarzy. Podobnie jak produkty w aerozolu, ich głównym składnikiem może być wspomniany już DEET, ale także ikarydyna. Część preparatów tego typu może być stosowana również u dzieci, jednak przez ich zakupem należy dokładnie zapoznać się z zaleceniami producenta.
• Plastry – w aptekach można również znaleźć preparaty na kleszcze w postaci plasterków, które są nasączone naturalnymi olejkami eterycznymi. Można je nakleić na ubraniu, plecaku, czy nawet na wózku dziecięcym. Ich zaletą jest przede wszystkim zastosowanie naturalnych substancji odstraszających kleszcze. Bardzo istotne dla wielu osób jest też to, że nie mają one bezpośredniego kontaktu z naszą skórą.
• Opaski – jeśli wolimy unikać nakładania na skórę jakichkolwiek preparatów, opaska odstraszająca kleszcze może okazać się idealnym wyborem. Produkty te są nasączane olejkami eterycznymi, na przykład olejkiem cytroneli, które skutecznie odstraszają między innymi kleszcze. Składniki te są uwalniane stopniowo, dzięki czemu, chronią one użytkownika przez dłuższy czas.

Należy pamiętać, że żaden preparat na kleszcze nie daje stuprocentowej pewności ochrony przed ukąszeniami tych pasożytów. Dlatego też, nawet gdy będziemy stosować tego typu zabezpieczenia, powinniśmy nadal dokładnie sprawdzać swoje ciało po każdej wycieczce na łono natury.

Kleszcze nie lubią niektórych zapachów, które występują w naturze. Niektóre olejki eteryczne po odpowiednim rozcieńczeniu mogą stanowić doskonały preparat na kleszcze. Są to m.in.:

• olejek goździkowy,
• olejek lawendowy,
• olejek cytrynowy,
• olejek z drzewa herbacianego,
• olejek tymiankowy,
• olejek szałwiowy,
• olejek z mięty pieprzowej,
• olejek paczulowy,
• olejek eukaliptusowy.

Należy także wspomnieć o ziołach, które od wieków są wykorzystywane przez ludzi w celu odstraszania kleszczy. Są to rośliny lecznicze, które można je rozdrabniać i nacierać nimi skórę przed wyjściem na spacer, lub też zaparzyć w wodzie, przelać do atomizera i skrapiać nimi ubrania oraz ciało.

Zioła działające jak dobry środek na kleszcze to między innymi:

• lawenda,
• szałwia,
• rozmaryn,
• tymianek,
• geranium,
• mięta pieprzowa,
• eukaliptus,
• melisa lekarska.

W gotowych produktach naturalnych występują zwykle mieszanki olejków eterycznych i wyciągi roślinne, w tym pyretrum, czyli naturalny pestycyd z kwiatów złocienia dalmatyńskiego.

Szczepionka przeciw kleszczom chroni przed kleszczowym zapaleniem mózgu. Nie jest zatem skuteczna w przypadku innych chorób przenoszonych przez kleszcze. Szczepienie tego typu jest szczególnie zalecane osobom, które na stałe lub okresowo przebywają na terenach zagrożonych tą chorobą, takich jak lasy, łąki, czy pola uprawne. Można ją również podawać kobietom w ciąży oraz dzieciom po ukończeniu 2. roku życia.

Powstała także szczepionka przeciw boreliozie, jednak nie jest jeszcze dostępna, ponieważ wciąż trwają prace nad jej wdrożeniem.