Choroba kociego pazura (gorączka kociego pazura) – przyczyny, objawy i leczenie

Przyczyną choroby kociego pazura są gram-ujemne pałeczkowate bakterie z rodzaju Bartonella, które rozmażają się wewnątrz komórek żywiciela. Źródłem zakażenia dla ludzi są najczęściej młode koty, rzadziej psy, króliki czy inne zwierzęta, pomiędzy którymi bakterie przenoszone są przez pasożyty żywiące się krwią (kleszcze, pchły). Chorobotwórcze drobnoustroje przedostają się do ciała człowieka poprzez uszkodzenia skóry mające kontakt ze śliną zwierzęcia – na przykład zadrapanie kocim pazurem albo polizanie skaleczonego miejsca przez kota.

Zwierzęta przechodzą infekcję bezobjawowo, trudno zatem wykluczyć nosicielstwo u konkretnego przedstawiciela, jednak szacuje się, że około 85% kotów w Polsce może być zakażonych Bartonella hanselae. Trzeba mieć świadomość, że takie zwierzę stanowi zagrożenie przez około 3 tygodnie, natomiast u człowieka infekcja bakteryjna rozwija się około miesiąca. W momencie rozpoznania bartonelozy zwierzę nie jest dalej nosicielem i nie może zarazić innych osób – usunięcie go z domu jest zatem nie tylko okrutne, ale również bezcelowe.

Choroba kociego pazura rozpoczyna się w miejscu wniknięcia Bartonella hanselae do organizmu. Tworzy się tam krosta, grudka lub pęcherzyk nazywany zmianą pierwotną, który goi się po kilku tygodniach, nie pozostawiając blizn. Obecność zmiany pierwotnej rzadko bywa zauważona przez pacjenta.

Objawem towarzyszącym chorobie kociego pazura jest powiększenie węzłów chłonnych sąsiadujących z okolicą urazu. Stają się one bolesne i są przesuwalne względem innych tkanek, a do typowych rozmiarów powracają w ciągu 2-6 miesięcy. U ok. 10-20 proc. chorych zajęte węzły chłonne ulegają zropieniu. Dolegliwościom związanym z chorobą kociego pazura towarzyszy podwyższenie temperatury ciała do ok. 39 stopni Celsjusza, wzrost odsetka leukocytów i neutrofili we krwi. Zakażeniu może towarzyszyć infekcja ślinianek.

Łagodna postać choroby kociego pazura ustępuje niezależnie od zastosowania antybiotykoterapii po ok. 4–6 tygodniach, rzadko występuje jej przewlekła postać, która może trwać nawet powyżej 12 miesięcy. Do powikłań, które powoduje choroba kociego pazura, zalicza się:

• encefalopatię wątrobową (objawy ze strony ośrodkowego układu nerwowego na skutek uszkodzenia wątroby),
• zapalenie siatkówki oka oraz nerwu wzrokowego,
• niedokrwistość,
• zapalenie wsierdzia,
• rumień guzowaty.

W związku z tym, że najczęściej diagnozowanym objawem jest powiększenie węzłów chłonnych, bardzo ważnym elementem stawiania rozpoznania jest różnicowanie z chorobami nowotworowymi, szczególnie związanymi z układem krwionośnym, gruźlicą oraz zoonozami typu tularemia, toksoplazmoza czy mononukleoza. Jako że wyhodowanie Bartonella hanselae z pobranego materiału jest bardzo trudne, często właściwe rozpoznanie jest możliwe dopiero ex post, czyli po wykonaniu zabiegu prowadzącego do usunięcia guzowatej zmiany, która zostaje poddana badaniu histopatologicznemu pod mikroskopem.

W łagodnej postaci choroba kociego pazura wymaga jedynie leczenia objawowego. Polega ono na obniżaniu temperatury ciała za pomocą leków przeciwgorączkowych wydawanych bez recepty, zawierających m.in. paracetamol. Zalecane jest także stosowanie środków przeciwbólowych i aplikowanie gorących okładów w okolicy węzłów chłonnych. Podawanie antybiotyków (np. azytromycyny) jest wskazane szczególnie w przypadku tendencji do powstawania ropni, a także podwyższenia odsetka leukocytów we krwi. Włączenie tego typu farmaceutyków nie zawsze jest konieczne. Choroba kociego pazura jest zakażeniem samoograniczającym się, które powinno ustąpić samoczynnie, zaś jego przebycie uważa się za źródło długo utrzymującej się odporności na zakażenia bakteriami z rodzaju Bartonella.

Profilaktyka choroby kociego pazura u ludzi obejmuje przede wszystkim ograniczenie ekspozycji na zranienie przez zakażone zwierzę. Gdy dojdzie do skaleczenia, ranę należy jak najszybciej oczyścić za pomocą preparatu przeznaczonego do dezynfekcji ran. W przypadku zwierząt najważniejszym sposobem ochrony przed nosicielstwem jest tępienie pcheł i kleszczy oraz stosowanie rozmaitych dostępnych środków ochrony przed pasożytami skórnymi, takich jak obroże przeciwpchelne oraz preparaty odstraszające kleszcze.