Jak widzi noworodek i jak rozwija się wzrok noworodka?

Jak widzi noworodek?

Noworodek tuż po porodzie widzi bardzo nieostro. Przypomina to widzenie jak przez gęstą mgłę i tylko wówczas, gdy twarz lub przedmiot pojawią się wystarczająco blisko, czyli w odległości 25–30 cm (przedmioty znajdujące się jeszcze bliżej, tuż przed oczami noworodka, także nie będą przez niego widziane). Ogólnie noworodek widzi około 30 razy mniej ostro niż osoba dorosła.

Noworodek potrafi rozróżnić tylko dwa przedmioty w polu widzenia. Większa ich liczba zlewa mu się w całość. Widzi kontrastowe kolory, na przykład czerń i biel oraz duże wzory. Odróżnia kolor żółty i czerwony, natomiast gorzej radzi sobie z widzeniem kolorów niebieskiego i zielonego. Nie lubi silnego światła. Oświetlenie silniejsze niż 25 W sprawia, że noworodek mruży oczy. Dobrze widzi za to w półmroku i potrafi rozpoznawać kształty nawet w ciemności.

Noworodek ma dobrze rozwinięte widzenie peryferyjne, czyli widzi lepiej to, co znajduje się na zewnątrz pola widzenia niż to, co jest w jego centrum – odwrotnie niż dorosły. Nie potrafi zobaczyć głębi – widzi płaskie obrazy, jak na malowidłach greckich. Zauważa natomiast powolny ruch. Woli też obserwować ludzkie twarze niż przedmioty.

Dwu- i trzymiesięczne dziecko zaczyna nawiązywać kontakt wzrokowy z opiekunami (najczęściej z mamą) i uczy się zapamiętywać rysy twarzy. Rozpoznaje znajome twarze i reaguje na nie uśmiechem lub płaczem. Potrafi też odpowiedzieć uśmiechem na uśmiech oraz zaczyna dostrzegać bardziej skomplikowane kształty i wzory.

Wzrok noworodka zaczyna nabierać ostrości około 4. miesiąca życia. Dziecko nadal nie widzi faktur przedmiotów, a świat jawi mu się jak na obrazach impresjonistów (jest lekko rozmazany), ale zaczyna dostrzegać szczegóły. W wieku 6 miesięcy prawidłowo rozwijające się dziecko powinno potrafić już rozróżniać wielkość, kształt, kolor i fakturę zabawek.

W kolejnych miesiącach wzrok dziecka nadal się polepsza, zwiększa się także pole jego widzenia (dziecko podnosi główkę, rozgląda się, zaczyna wspierać się na rączkach). Zaczyna postrzegać głębię i jest w stanie zarejestrować szybszy ruch.

Roczne dziecko potrafi rozróżniać szczegóły i ocenić odległości. Jego pole widzenia jest prawie takie samo jak w przypadku osoby dorosłej. Podobnie jest z ostrością widzenia.

Jak dostosować zachowanie do tego, jak widzi noworodek?

Noworodek w pierwszych tygodniach życia widzi nieostro i nie umie rozróżnić kolorów, które nie są kontrastowe, ale potrafi odróżnić światło od ciemności i dostrzegać twarze z bliskiej odległości. Można w tym czasie pokazywać mu zabawki w kolorze czerwonym, białym lub czarnym – powinien móc je zobaczyć z odległości około 30 cm. Dziecko w tym czasie lubi się też zapatrzyć w twarz mamy.

W wieku 2-3 miesięcy dziecko widzi już wyraźniej i zaczyna nawiązywać kontakt wzrokowy. Dostrzega przedmioty z odległości około 50 cm. Zaczyna skupiać wzrok na poruszających się zabawkach. Mięśnie wzrokowe są jeszcze słabe, więc dziecko może czasem nie nadążać za poruszającym się szybko przedmiotem. Warto zadbać wówczas, by dziecko patrzyło raz w jedną, raz w drugą stronę. W tym celu można na przykład odkładać je do łóżeczka główką raz w prawo, raz w lewo. Wzrok noworodka rozwija się wtedy równomiernie.

W wieku do 6 miesięcy dziecko rozpoznaje już twarze swoich bliskich, lepiej odróżnia też kolory. Można zacząć stosować maty edukacyjne i pokazywać dziecku książeczki z kolorowymi obrazkami. Roczne dziecko potrafi już rozpoznawać nie tylko twarze, ale i malujące się na nich emocje. Rozróżnia też kształty przedmiotów i ich faktury, można zatem proponować mu zabawy rozwijające jego koordynację.

Jak rozpoznać problemy ze wzrokiem u noworodka?

Dziecko w wieku 3 miesięcy powinno mieć już zdolność zatrzymywania wzroku na przedmiocie, powinno wodzić wzrokiem za zabawką oraz umieć ustawić wzrok horyzontalnie, czyli równolegle do podłoża, niezależnie od pozycji ciała. W tym mniej więcej czasie pojawiają się też pierwsze ruchy gałek ocznych – dziecko zaczyna wodzić wzrokiem, to znaczy przesuwać zarówno głowę, jak i wzrok.

Około 3. miesiąca życia pojawia się u dziecka reakcja nastawcza głowy, to znaczy, że jego wzrok ustawia się horyzontalnie, niezależnie od pozycji ciała. Warto dokładnie obserwować wówczas malucha. Jeśli pochyla on główkę, to może być to sygnał, że dziecko ma zeza. Jest to dość częsty problem, który wymaga jak najwcześniejszej diagnozy i korekcji.

Około 4 miesiąca dziecko powinno wykształcić koordynację ruchu oko-ręka i ręka-usta. W tym mniej więcej czasie obie półkule mózgowe zaczynają współpracować i noworodek dostrzega przedmioty, które znajdują się na linii środkowej ciała. Około 4 miesiąca życia pojawia się także widzenie trójwymiarowe, a dziecko potrafi rozpoznać odległości.

5-miesięczne dziecko powinno opanować koordynację ruchu oko-ręka-udo. Znaczy to, że zaczyna widzieć własne stopy i próbuje ich dotknąć (około 3 miesiąca życia powinno zacząć dostrzegać swoje rączki). Miesiąc później (dziecko półroczne) malec powinien bawić się stópkami i wkładać palce stóp do buzi.

Prawidłowy rozwój wzroku noworodka warunkuje dalszy rozwój dziecka. Maluch niewidzący otoczenia i zabawki nie będzie wyciągał do niej rączek i uczył się obracać wokół własnej osi, pełzać, chodzić na czworaka, a wreszcie wstawać i chodzić. Nie widząc i nie potrafiąc rozpoznawać twarzy, będzie miał trudności z nauczeniem się prawidłowych reakcji na emocje wyrażane poprzez mimikę. Dlatego należy obserwować dziecko i w razie niepokojących objawów mogących świadczyć, że wzrok dziecka nie rozwija się prawidłowo, zgłosić się do pediatry.