Dr Berdej-Szczot: Szczepimy dzieci, aby uniknąć ciężkiego przebiegu COVID. Jakie są przeciwwskazania do szczepienia dzieci?

Od poniedziałku, 7 czerwca, trwają szczepienia przeciw COVID-19 dzieci od 12. roku życia. O ile oswoiliśmy się z myślą, że szczepią się nastolatki powyżej 16 lat, tak szczepienia młodszych roczników wciąż budzą wątpliwości – zwłaszcza rodziców. Dlaczego warto zabezpieczyć swoje dziecko przed covid? Jakie są przeciwwskazania do podania preparatu i czy powinniśmy szczepić małych alergików? Na te i inne pytania odpowiedziała nam dr n. med. Elżbieta Berdej-Szczot, specjalistka pediatrii i immunologii klinicznej Górnośląskiego Centrum Zdrowia Dziecka w Katowicach.

Niezdecydowani rodzice podnoszą często argument, że dzieci rzadko chorują na covid, albo łagodnie przechodzą zakażenie koronawirusem, więc po co je w ogóle szczepić?

Nie znamy do końca skali zachorowań u dzieci, ponieważ są one rzadko poddawane testom na obecność koronawirusa. Być może należałoby przeprowadzić badania przesiewowe wśród dzieci, kiedy wrócą do szkół, aby uniknąć ognisk infekcji i ograniczyć ryzyko zwiększonej transmisji wirusa. Faktycznie większość dzieci choruje bezobjawowo bądź choroba przebiega u nich łagodnie. Jednak zdecydowanie więcej dzieci hospitalizowaliśmy z powodu COVID-19 w czasie trzeciej fali koronawirusa, co być może mieć związek z tym, że zimą więcej przebywamy w pomieszczeniach zamkniętych. Mogły wpłynąć na to także inne infekcje, choć nie mieliśmy pacjentów zakażonych wirusem grypy czy RSV. Przebieg zachorowań na covid był też cięższy, szczególnie u nastolatków, u których rozpoznawano zapalenie płuc o ciężkim przebiegu wymagającym stosowania tlenoterapii biernej.

Dzieci zatem też mogą ciężko przechodzić chorobę…

W związku z tym, że wciąż nie mamy skutecznego leku przeciw COVID-19, którym moglibyśmy leczyć niezaszczepionych, nie damy sobie rady z pandemią bez profilaktyki. Wirus sam nie zniknie, tylko będzie mutował. Musimy zdać sobie sprawę z tego, że aby wytworzyć odporność stadną, należy zaszczepić ok. 80 proc. społeczeństwa. Jeśli dzieci i młodzież do 18. roku życia stanowi około 20 proc., a dorosłe społeczeństwo w całości się nie zaszczepi, to bez zabezpieczenia grupy młodych ludzi, nie ochronimy słabszych jednostek. Musimy przyjąć na siebie odpowiedzialność społeczną i ochronić przed zachorowaniem swoje dzieci. Szczepimy po to, aby nie zachorować, a w razie zakażenia uniknąć ciężkiego przebiegu choroby i powikłań z nią związanych. A powikłania w przypadku COVID-19 mogą być poważne tak u dorosłych, jak i dzieci. Na wieloukładowy zespół zapalny związany z zakażeniem SARS-CoV-2 (PIMS) zapadają także dzieci po bezobjawowym przechorowaniu COVID-19. Objawy, które towarzyszą wieloukładowemu zespołowi, są najczęściej na tyle ciężkie, że nie ma możliwości leczenia w domu. Wymaga ono bowiem podawania leków dożylnie. Tacy pacjenci trafiają do nas po każdej fali zachorowań. Miesiąc po ostatnim szczycie ponad 50 proc. oddziału, na którym pracuję, stanowiły dzieci z PIMS.

Dużo rodziców pyta o przeciwwskazania. Jakie mogą występować u dzieci przeciwwskazania do szczepień?

Przeciwwskazania do szczepień przeciw COVID są takie same, jak w przypadku innych szczepionek inaktywowanych. O zaszczepieniu decyduje zawsze lekarz, na iniekcję należy przyjść z dzieckiem zdrowym. Nie szczepimy dziecka, jeśli ma ostrą infekcję gorączkową lub jest w trakcie leczenia. W przypadku szczepień przeciw COVID-19 zalecane jest zachowanie co najmniej dwutygodniowego odstępu między innymi szczepionkami. Oznacza to, że na dwa tygodnie przed iniekcją nie powinniśmy szczepić dziecka na jakąkolwiek inną chorobę. Nie jest to bezwzględne zalecenie, ale po to, aby prawidłowo odnotować wystąpienie ewentualnych objawów niepożądanych.

A co z dziećmi, u których występowały wcześniej reakcje anafilaktyczne?

Wystąpienie reakcji anafilaktycznej na składnik szczepionki Pfizera jest przeciwwskazaniem do podania drugiej dawki szczepionki. Jeśli dziecko jest silnym alergikiem i występują u niego reakcje anafilaktyczne na niektóre produkty, to mimo to należy rozważyć zaszczepienie w zabezpieczeniu lekowym i lekarskim. Nie jest to bowiem bezwzględne przeciwwskazanie do szczepienia.