Czy kadzidełka zapachowe są szkodliwe? Sprawdź, jak palenie kadzidła wpływa na zdrowie i jak wybierać te naturalne do zdrowej aromaterapii

Kadzidełka to wyroby z substancji roślinnych przeznaczone do spalania. W jego trakcie uwalnia się z nich dym zawierający związki zapachowe, któremu przypisuje się korzystne właściwości. Rolą kadzidła jest najczęściej stworzenie przyjemnej atmosfery w pomieszczeniu, choć w zależności od użytych składników mają też inne zastosowania.

Stosowanie kadzidła pomaga zwiększyć skuteczność rytuałów relaksacyjnych i medytacji. A także usuwać nieprzyjemne zapachy, np. kuchenne, odkażać pomieszczenia w przypadku pleśni czy choroby domownika czy odstraszać komary i inne owady. Określone składniki mają też udowodnione działanie aromaterapeutyczne.

Pośród różnych rodzajów kadzidełek najbardziej znane są kadzidła indyjskie, czyli patyczki, a nieco mniej – kadzidła arabskie w kształcie stożka. Są też dostępne czyste żywice stosowane w tych wyrobach, które są minimalnie przetworzone i nazywane kadzidłami żywicznymi.

Palenie kadzidełek jest uznawane za korzystne dla zdrowia, tymczasem w większości przypadków jest to nawyk szkodliwy. Dostępne powszechnie produkty z tej kategorii pochodzą głównie z Indii i Chin, a do ich produkcji oprócz proszków roślinnych i żywic używa się także innych, często niezidentyfikowanych dodatków. Opakowanie kupione za kilkanaście złotych na pewno nie będzie zawierało zdrowego produktu.

Działanie kadzidła zależy od jego składu, który zwykle nie jest podany na opakowaniu. Wyjątkiem są wysokiej jakości kadzidła naturalne, które kosztują od kilkudziesięciu do ponad stu złotych za komplet kilku sztuk. Pojedyncze rodzaje żywic są jednak tańsze i również mogą posłużyć do przygotowania kompozycji zapachowej, jeśli ktoś woli złożone aromaty jak w zwykłych kadzidłach.

Najbardziej polecane są kadzidła z czystych żywic i aromatycznego drewna. Należy jednak pamiętać, że podczas spalania także stanowią źródło dymu, choć ma on inny skład. Ten natomiast zawsze jest czynnikiem niekorzystnym dla zdrowia.

Kadzidła indyjskie, które są zdecydowanie najpopularniejsze i najlepiej przebadane, to proszki z ziół i drewna, dodatki zapachowe, barwniki, substancje spajające i bambusowy patyk.

Podczas ich spalania powstaje dym, który jak smog jest źródłem pyłów zawieszonych, zwłaszcza najdrobniejszych (PM2,5), produktów gazowych i lotnych związków organicznych (LZO, ang. VOCs).

Pod względem zanieczyszczenia powietrza takie kadzidła są gorsze od papierosów, ponieważ wydzielają 45 mg pyłów na gram spalonej substancji, a dla wyrobów tytoniowych to średnio zaledwie 10 mg/g. W tym samym badaniu wykazano, że kadzidło generuje nie tylko więcej cząstek zawieszonych w powietrzu, ale też bardziej trwałe aerozole tego typu.

Zagrożenia związane z paleniem kadzideł mają związek z uwalnianymi substancjami, takimi jak:

• Pyły zawieszone z dymu kadzidła to głównie cząstki o bardzo małych rozmiarach, czyli o średnicy poniżej 2,5 mikrometra. Wnikają one aż do pęcherzyków płucnych, gdzie pogłębiają choroby kardiologiczne i oddechowe, osłabiają odporność na patogeny, powodują uszkodzenia i mogą przyczyniać się do rozwoju raka. Są wchłaniane zarówno z górnych, jak i dolnych dróg oddechowych bezpośrednio do krwi.
• Tlenek węgla, czyli czad, pochodzi z niepełnego spalania związków organicznych i blokuje czerwone krwinki, przez co nie mogą przenosić tlenu. W mniejszych ilościach wywołuje zawroty głowy, nudności i osłabienie, w większych jest zabójczy.
• Tlenki siarki i azotu także pochodzą z substancji organicznych. Powodują podrażnienie dróg oddechowych, nasilają objawy dotyczących ich schorzeń, a także tych sercowo-naczyniowych, osłabiają obronę płuc przed patogenami.
• Lotne związki organiczne, do których należą benzen, toluen, ksyleny czy izopren. Podrażniają błony śluzowe oczu, nosa, ust i gardła, wywołują bóle i zawroty głowy, mdłości, wymioty, nasilają objawy astmy. Stałe narażenie prowadzi do rozwoju raka, chorób wątroby, nerek i układu nerwowego.
• Aldehydy to lotne substancje, które również drażnią drogi oddechowe, wywołując uczucie pieczenia, zwężenie dróg oddechowych i utrudniają oczyszczanie się ich nabłonka. Należący do nich formaldehyd jest klasyfikowany jako czynnik rakotwórczy. Powstaje go szczególnie zwłaszcza w przypadku kadzideł na komary, bo stanowi nawet 10-20 proc. wszystkich powstających z nich zanieczyszczeń.
• Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA, ang. PAHs), takie jak naftalen czy fenantren, które uważa się za czynnik sprzyjający miażdżycy naczyń obwodowych.

Do niekorzystnych skutków palenia kadzideł należą m.in.:

• zaburzenia oddechowe, w tym zapalenie oskrzeli, kaszel, nasilenie się astmy,
• bóle głowy, skłonność do migren i nudności,
• rozwój alergii oddechowych i pogorszenie objawów tych istniejących,
• problemy dermatologiczne,
• pogorszenie się funkcji mózgu,
• częstszy rozwój miażdżycy, cukrzycy, demencji,
• większa skłonność do infekcji oddechowych, w tym COVID-19,
• zagrożenie rozwojem przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP),
• zwiększone ryzyko raka nosogardzieli i raka płuc, zwłaszcza płaskonabłonkowego,
• częstszy rozwój wysokiego ciśnienia u kobiet w ciąży,
• upośledzenie rozwoju dzieci narażonych na dym w okresie zarodkowym.

Kadzidła naturalne wydają się być oczywistym wyborem w przeciwieństwie do tych zwykłych, których używanie jest szkodliwe. Warto szukać wyrobów o podanym składzie, a najlepiej postawić na czystą żywicę. Tych jest wiele do wyboru.

Najbardziej polecane żywice to m.in.:

• kadzidłowiec, czyli inaczej Boswellia, olibanum lub frankincense,
• mirra,
• labdanum, czyli Cistus cretensis,
• żywica benzoesowa, inaczej benzoin, styraks lub loban,
• fasola tonka,
• bursztyn,
• elemi,
• mastyks,
• oud,
• copal blanco,
• świerk,
• sosna.

Choć podczas ich spalania również wytwarza się dym, ma on inny skład niż w przypadku tanich kadzideł, zwłaszcza zawierających masę roślinną. Wykazują one właściwości przeciwzapalne, wspomagające mózg, kojące stres i wiele innych, wpływają także korzystnie na skórę w przypadku stosowania w kosmetykach.

Grudki żywicy spala się na rozgrzanych węgielkach, koniecznie w pełni naturalnych. Można też jednak zrezygnować z dymu i używać ich w kominkach aromatycznych, choć nie są z nich potem zmywalne. Po zapaleniu kadzidełka poleca się wywietrzyć pomieszczenie, by usunąć z niego dym i pozostawić delikatny zapach.

Zobacz też: Czym się kierować przy wyborze perfum?