Narażenie na smog zwiększa ryzyko udaru mózgu i zgonu z powodu chorób krążenia. Jak zanieczyszczenie powietrza wpływa na stan zdrowia?

Z powodu narażenia na smog i chorób, które wywołuje, co roku umiera w Polsce ponad 45 tys. osób, czyli prawie 7 razy więcej niż w wyniku biernego palenia – podaje Ministerstwo Zdrowia. Niestety, w wielu miastach poziom zawartych w nim groźnych pyłów PM2,5 znacznie przekracza dopuszczalną normę. Smog nasila się szczególnie w okresie grzewczym, ponieważ palenie w piecach nieodpowiednimi produktami, np. zawierających tworzywa sztuczne, znacznie zwiększa ilość zanieczyszczeń uwalnianych do atmosfery.

Światowa Organizacja Zdrowia ustaliła normy pyłów zawieszonych w powietrzu, która wynosi maksymalnie 10 mcg/m3 PM2,5.

Sprawdź: Rak piersi częstszy przez zanieczyszczenia powietrza. Będzie obniżenie norm UE

Naukowcy od wielu lat badają wpływ smogu na stan zdrowia i ryzyko rozwoju chorób przewlekłych. Dotychczas wykazano, że zanieczyszczenia powietrza, a szczególnie pyły PM2,5 zwiększają ryzyko zachorowania na astmę, przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP), a także mogą prowadzić do niepłodności i rozwoju raka. Zaobserwowano również, że mogą przyczyniać się do arytmii i zawału u osób z rozrusznikiem serca.

Natomiast ostatnie badanie opublikowane w „Neurology” potwierdza, że wzrost stężenia pyłów zawieszonych o każde 5 mcg/m3 wiąże się ze zwiększeniem ryzyka pierwszego udaru mózgu o 24 procent, a prawdopodobieństwo wystąpienia pierwszego udaru mózgu zakończonego zgonem jest większe o 30 procent.

Na zagrożenie udarem mózgu występującym u danej osoby po raz pierwszy tylko nieznacznie wpływały wzrosty stężeń gazów takich jak dwutlenek azotu (NO2) i innych tlenków azotu (NOx) w powietrzu – zagrożenie zwiększało się odpowiednio o 0,2 proc. i 0,1 proc. na każde o 5 mcg/m3.

Badacze zaobserwowali również niewielkie zwiększenie się ryzyka zgonu z powodu zaburzeń krążenia u osób po przebytym udarze mózgu o 0,04 proc, jednak dotyczyło to tylko tlenków azotu, a nie pyłów PM2,5.

Zobacz też: Jakie choroby może wywołać stałe narażenie na zanieczyszczenia powietrza?

By uzyskać te dane, naukowcy dokonali analizy danych z bazy UK Biobank pochodzących od ponad 318 tys. osób. Uwzględnili przy tym stopień narażenia na smog i miejsce zamieszkania. Podczas obserwacji u 5967 osób doszło do pierwszego w życiu udaru mózgu, natomiast u 2985 pacjentów po udarze wystąpiły problemy sercowo-naczyniowe; w 1020 przypadkach zakończyły się one zgonem.

W badaniu zaobserwowano, że średnia ekspozycja na pyły PM2,5 u osób z udarem mózgu wynosiła 10,3 mcg/m3, czyli niewiele więcej niż normy ustalone przez WHO (10 mcg/m3). Pokazuje to, że ustalone maksymalne stężenie pyłów nie jest bezpieczne i powinno zostać zmniejszone.

Smog jest zjawiskiem atmosferycznym, które polega na występowaniu w powietrzu różnego rodzaju zanieczyszczeń, m.in. gazów, dymu i pary wodnej. Głównym źródłem powstawania zanieczyszczeń powietrza jest emisja pyłów i szkodliwych substancji spalania z domowych pieców i lokalnych kotłowni, szczególnie tych nieprzestrzegających nakazu używania specjalnych filtrów na kominach, a także z pojazdów silnikowych.

Zobacz także: Smog i nowe meble mogą być przyczyną alergii pokarmowej u dziecka. Zanieczyszczenie powietrza zwiększa ryzyko alergii nawet o 80 proc.

Naukowcy dodają, że źródłem pyłów PM2,5 jest nie tylko palenie w piecach, czy spalanie paliwa podczas jazdy pojazdami mechanicznymi, ale również wykonywanie niektórych czynności w domu, np. gotowanie na kuchence gazowej lub pieczenie w piekarniku na gaz, a nawet sprzątanie za pomocą środków czystości czy palenie świec zapachowych.

Najbardziej szkodliwy dla zdrowia jest pył PM2,5, którego jedna cząsteczka ma średnicę 30 razy mniejszą niż ludzki włos. Nie jest zatem możliwe uchwycenie gołym okiem pyłu zawieszonego, jednak jego kumulacja widoczna jest w postaci szarej mgły unoszącej się w powietrzu.

Jak chronić się przed smogiem? Przede wszystkim warto sprawdzać aktualną jakość powietrza i unikać niepotrzebnego wychodzenia na zewnątrz, gdy poziom pyłów zawieszonych przekroczy normę 10 mcg/m3. Dodatkowo w takie dni warto nosić maskę antysmogową z filtrem N95 lub N99 (FFP2 i FFP3) i korzystać w domu z oczyszczacza powietrza.

Sprawdź: Polska mapa jakości powietrza. Gdzie teraz jest smog?

– Wszyscy ludzie, a zwłaszcza osoby zagrożone rozwojem chorób sercowo-naczyniowych, powinni unikać narażenia na wysoki poziom zanieczyszczeń. Warto prowadzić aktywność fizyczną z dala od miast, gdzie natężenie smogu jest najwyższe. Warto też zwracać uwagę na możliwe źródła zanieczyszczeń w domu – podsumowali autorzy badania.

Jak zmniejszyć narażenie na zanieczyszczenia powietrza? Warto zastosować kilka zasad:

• dokładnie zamykać okna w dni o wysokim natężeniu pyłów i innych zanieczyszczeń,
• osoby starsze, a także chorzy na przewlekłe choroby płuc, np. POChP czy astmę, powinni unikać wychodzenia na zewnątrz w dni, gdy występuje smog,
• warto uprawiać w domu rośliny oczyszczające powietrze, takie jak np. rododendron indyjski, bluszcz pospolity, sansewieria gwinejska, fikus lirolistny, skrzydłokwiat, paproć, dracena wonna, aloes zwyczajny, chryzantema wielokwiatowa czy nefrolepis wyniosły.

Źródło: Study links air pollution to increased risk of stroke and related death Medical News Today