Ciężki COVID-19 i alzheimer niszczą mózg! Zmiany spowodowane koronawirusem są nawet większe niż przy demencji. Poznaj szczegóły

U osób z COVID-19 leczonych w szpitalu często występują neurologiczne skutki choroby, takie jak encefalopatia, czyli uszkodzenie mózgu, a także jego zapalenie, udar, napady drgawkowe, zespół Guillaina-Barrego czy ostre rozsiane zapalenie mózgu i rdzenia (ADEM). To ostatnie schorzenie to autoimmunologiczna demielinizacyjna choroba mózgu, która niszczy osłonki mielinowe neronów – swoistą izolację komórek przewodzących impulsy nerwowe.

Objawy neurologiczne dotyczą nawet 8 na 10 pacjentów szpitalnych z COVID-19, a ciężka postać infekcji i długoterminowe zaburzenia neuropsychiatryczne mogą rozwinąć się nawet u osób młodych, u których choroba przebiegała początkowo w sposób łagodny.

Chociaż koronawirus SARS-CoV-2 jest uznawany za patogen oddechowy, wywołuje też szereg komplikacji dotyczących układu nerwowego. Objawy neurologiczne COVID-19 manifestują się w ostrej fazie zakażenia - należą do nich m.in. dezorientacja, zaburzenia mięśniowo-nerwowe czy udar mózgu.

Natomiast utrzymujące się po infekcji objawy nazywane długim covid, które dotyczą układu nerwowego, to m.in.:

• zaburzenie koncentracji,
• zaburzenia świadomości,
• zaburzenia poznawcze,
• zaburzenia sensoryczne,
• zaburzenia snu,
• bóle i zawroty głowy,
• osłabienie mięśni,
• depresja,
• psychozy.

Uważa się, że podłożem zmian w układzie nerwowym są w dużej mierze reakcje immunologiczne prowadzące do stanów zapalnych. Podobny mechanizm obserwuje się przy chorobie Alzheimera, która jest najczęstszą formą demencji, a coraz więcej badań potwierdza wirusowe podłoże jej rozwoju.

Podobieństw między ciężkim COVID-19 a alzheimerem jest wiele, a najnowsze wyniki badań pokazują, że w obu przypadkach zmiany w mózgu są widoczne w wynikach badań określonych biomarkerów we krwi. Markerami nazywamy przy tym wskaźniki sygnalizujące zaburzenia i choroby, które można mierzyć np. jako stężenie określonych substancji.

Jak wykazano na łamach pisma „Alzheimer’s and Dementia”, u pacjentów hospitalizowanych z powodu COVID-19 wykrywano okresowe wzrosty stężeń określonych białek, których przybywa wraz z uszkodzeniami mózgu także u niezarażonych chorych z alzheimerem.

Wzrost poziomu wskaźników uszkodzeń mózgu dotyczył stężeń białek takich jak:

• Tau i pTau181 – białko tau całkowite i ufosforylowane (tzw. splątki neurofibrylarne),
• beta-amyloid,
• pTau181 w stosunku do amyloidu beta,
• GFAP – przeciwciała anty-GFAP,
• UCHL1 – C-końcowa hydrolaza L1 ubikwityny,
• NfL – neurofilamenty o lekkich łańcuchach.

Co ustalono? Całkiem sporo:

• w przypadku wymienionych markerów uszkodzeń mózgu (neurodegeneracji) ich poziomy były wyższe u pacjentów z COVID-19 i objawami neurologicznymi niż u chorych bez takich symptomów,
• poziomy tych markerów były też znacznie wyższe u osób, które zmarły, z porównaniu z tymi wypisanymi ze szpitala;
  stężenie markerów osiągało znacznie wyższe wartości (nawet dwukrotnie) w pierwszej, ostrej fazie COVID-19 niż u chorych z alzheimerem;
• u osób z COVID-19 występowały o 179 proc. wyższe poziomy NfL, o 73 proc. – GFAP i o 13 proc. – UCHL1 niż w grupie pacjentów z alzheimerem;
• nasilenie COVID-19 było większe u pacjentów, u których występowały podwyższone poziomy całkowitego i ufosforylowanego białka tau oraz białek NfL;
• częstsze zgony stwierdzano u pacjentów z wysoką wartością stosunku stężenia białka pTau181 do amyloidu beta 42;
• ze szpitala rzadziej wypisywano pacjentów z podniesionymi poziomami całkowitego białka tau, NfL i przeciwciał anty-GFAP.

Autorzy badania ze Szkoły Medycznej Grossmana na Uniwersytecie Nowojorskim ((NYU Grossman School of Medicine) podkreślają konieczność rozszerzenia badań również o zakażone osoby z objawami neurologicznymi, które nie są poddawane leczeniu szpitalnemu, a także dłuższego monitorowania opisanych wskaźników u pacjentów.

Wyznaczone biomarkery, a przynajmniej te z nich, które są najczęściej badane, mogłyby być wykorzystywane do diagnozowania zmian neurodegeneracyjnych u chorych z COVID-19, a dzięki temu zapobiegania znacznym uszkodzeniom mózgu.

ZOBACZ: Ciężki przebieg COVID-19 zwiastują objawy neurologiczne