Lek na alzheimera w zasięgu ręki! Naukowcy odkryli terapię znanymi od lat lekami, które mogą zahamować rozwój choroby Alzheimera

Choroba Alzheimera obecnie jest piątą najczęstszą przyczyną śmierci na całym świecie, a liczba osób nią dotkniętych stale rośnie. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) obecnie około 55 milionów ludzi na całym świecie choruje na alzheimera, a do 2050 roku liczba ta może sięgnąć nawet 150 milionów. Dlatego badacze na całym świecie poszukują leku, który zapobiegałby rozwojowi choroby.

Naukowcy z Rush University Medical Center w Chicago przebadali dwa znane od lat leki: gemfibrozyl i kwas retinowy. Gemfibrozyl to obecnie niezbyt często stosowany lek obniżający poziom cholesterolu oraz trójglicerydów, a kwas retinowy to pochodna witaminy A o szerokim zastosowaniu, min. w leczeniu trądziku, rozstępów i innych zmian skórnych, ale także ostrej białaczki promielocytowej. Z badań opublikowanych na łamach „Science Translational Medicine” wynika, że połączenie działania obu leków hamuje uszkodzenia mózgu wywołane przez chorobę Alzheimera.

Alzheimer to choroba neurodegeneracyjna, która prowadzi do stopniowego i stale postępującego uszkadzania i zanikania komórek nerwowych. Najczęściej dotyka ona osób po 65. roku życia, ale zdarza się również u osób młodszych. Jej rozwój trwa wiele lat, a objawy występujące u seniorów takie jak zaniki pamięci, splątanie, agresja, drażliwość czy trudności w wysławianiu się pojawiają się w jej zaawansowanym stadium. Choroba jest nieuleczalna i obecnie jest jedną z głównych przyczyn śmierci na świecie.

Do tej pory nie jest znana przyczyna rozwoju choroby Alzheimera, a główne hipotezy naukowe podkreślają znaczenie czynników genetycznych i środowiskowych. Wiadomo jednak, że w wyniku choroby w mózgu chorego gromadzi się beta-amyloid oraz białko tau.

Naukowcy z Rush University Medical Center w Chicago w czasie swoich badań zauważyli, że za ogniskowanie beta-amyloidu odpowiedzialne są astrocyty, czyli największe komórki glejowe będące (obok neuronów - komórek nerwowych) składnikiem tkanki nerwowej. Ich nazwa związana jest z ich kształtem, ponieważ przypominają gwiazdę (łac. astra oznacza gwiazdę). Według naukowców to właśnie astrocyty przyczyniają się do stopniowego uszkadzania mózgu i rozwoju choroby Alzheimera.

W badaniu astrocyty w hodowlach komórkowych i mysich modelach choroby Alzheimera poddano działaniu kwasu retinowego i gemfibrozylu, co spowodowało, że astrocyty wychwytywały i niszczyły płytki beta-amyloidu, czyli białka uszkadzającego mózg.

Okazuje się, że połączenie gemfibrozylu i kwasu retinowego odwraca niszczycielskie działanie astrocytów, które pod wpływem tych leków "oczyszczają" mózg z blaszek beta-amyloidu i tym samym usprawniają funkcje poznawcze chorych. Wyniki badania sugerują więc, że terapia łącząca stosowanie obu tych leków mogłaby zapobiegać rozwojowi choroby Alzheimera.

Wyniki te sugerują, że niskie dawki [gemfibrozylu i kwasu retinowego – przyp. red.] mogą być wykorzystane jako leczenie zmniejszające obciążenie płytką amyloidową i poprawiające funkcje poznawcze – napisała dr Sumita Raha, pierwsza autorka publikacji.

Gemfibrozyl to stary lek opatentowany w 1968, redukujący cholesterol, który obecnie jest rzadko stosowany, ponieważ został wyparty przez statyny. Natomiast kwas retinowy (tretynoina), który jest metabolitem retinolu, czyli witaminy A jest jeszcze starszy – lek na jego bazie znany jako Tretinoin wprowadzono na rynek już w 1957 roku. Paradoksalnie więc, jeśli terapia tymi lekami okaże się skuteczna, będzie to oznaczało, że lek na ciężką, śmiertelną i nieuleczalną chorobę od lat leżał na aptecznych półkach, a stosowany był w zupełnie innych schorzeniach.

Na razie zespół dr Raha przeprowadza swoje eksperymenty na zwierzętach. Nie wiadomo kiedy zostaną podjęte decyzje w sprawie badań klinicznych na ludziach. Jednak wyniki tych badań napawają ogromnym optymizmem i poza znalezieniem skutecznej terapii zapobiegającej chorobie Alzheimera zgłębiają również wiedzę na temat astrocytów, co jest niezwykle cenną zdobyczą naukową.

Źródło:
Activation of PPARα enhances astroglial uptake and degradation of β-amyloid Science Signaling

ZOBACZ: Jak poprawić swoją pamięć?