Badanie CRP – norma białka C-reaktywnego we krwi i wskazania do wykonania badania. Co oznacza CRP podwyższone?

CRP to skrót literowy od angielskiej nazwy C-Reactive Proteine, czyli białko C-reaktywne (białko ostrej fazy). Białko CRP to marker stanu zapalnego w organizmie. Produkowane jest przez komórki wątroby (hepatocyty), komórki tłuszczowe (adipocyty) i ściany tętnic. Wytwarzanie CRP zachodzi na skutek tzw. odpowiedzi immunologicznej organizmu, czyli rekcji organizmu na jakiś czynnik chorobowy. To szybka reakcja, gdyż poziom CRP we krwi wzrasta już po 4 do 8 godzin od pojawienia się przyczyny stanu zapalnego. Po upływie 24–48 godzin może dojść nawet do 1000-krotnego wzrostu stężenia tego białka w organizmie.

CRP zalicza się do grupy białek fazy ostrej. Są to proteiny wydzielane przez wątrobę do krwi w odpowiedzi na stany zapalne, infekcje oraz uszkodzenia, na skutek których doszło do martwicy tkanki (np. podczas zawału serca). Co ciekawe, litera C w nazwie pochodzi od nazwy nie białka, lecz wielocukru dwoinki zapalenia płuc, z którą białko C-reaktywne ma zdolność łączenia się.

Badanie CRP jest podstawowym badaniem, które wykorzystywane jest przy stawianiu diagnozy. Stężenie białka C-reaktywnego może wzrastać zanim jeszcze wystąpią objawy, dlatego badanie to ma wartość prognostyczną i umożliwia szybkie wprowadzenie odpowiedniego leczenia.

Czytaj także: Chcesz zmniejszyć ryzyko rozwoju raka piersi? Unikaj siedzącego trybu życia. Umiarkowany ruch to ważny element profilaktyki nowotworowej

Aby oznaczyć poziom białka CRP, konieczne jest pobranie krwi żylnej. Nie ma konieczności bycia na czczo, gdyż nie wpływa to na wynik badania. Pobieranie krwi z żyły w zgięciu łokciowym jest procedurą rutynową, bezpieczną i niegrożącą niebezpiecznymi powikłaniami. Przy wprawnym pobraniu ślad po wkłuciu jest praktycznie niewidoczny.

W rzadkich wypadkach może dojść do miejscowych powikłań, tj. siniak, krwiak, infekcja w miejscu wkłucia. Osoby, które gorzej znoszą pobieranie krwi (mają zasłabnięcia, omdlenia), powinny poprosić o wykonanie tej czynności na leżąco i nie wstawać od razu po pobraniu.

Prawidłowy poziom białka CRP we krwi:

• u osób zdrowych nie powinien wynosić więcej niż 5 mg/l,
• u palaczy, osób otyłych i z nadciśnieniem nie powinien przekraczać 10 mg/l,
• u noworodka wynosi od 0 do 5 mg/l, a u dziecka, które ukończyło 4 tygodnie, właściwy poziom CRP mieści się w przedziale od 0 do 10 mg/l.

Przyjrzyjmy się bliżej sytuacjom, w których organizm produkuje większe ilości białka C-reaktywnego.

• CRP a infekcje

Infekcje to jeden z podstawowych powodów znacznego wzrostu poziomu CRP, który jest wprost proporcjonalny do stopnia ciężkości infekcji. W przypadku łagodnych stanów zapalnych i infekcji wirusowych wzrost ten nie jest tak znaczny, jak przy infekcjach bakteryjnych. W przypadku poważnych infekcji, np. gruźlicy, wynik badania CRP jest bardzo wysoki. Niekiedy pediatrzy zalecają wykonanie badania CRP u dziecka z infekcją, aby ocenić, czy konieczne jest włączenie leczenia antybiotykiem.

• CRP w ciąży

Jeśli poziom białka C-reaktywnego w ciąży wzrasta, lecz nie przekracza 40 mg/l, nie ma powodu do niepokoju – jest to naturalna reakcja organizmu. Należy zachować jednak czujność i monitorować stale stężenie białka CRP we krwi, a w przypadku jego dalszego wzrostu wykonać dokładne badania diagnostyczne matki i płodu.

• Przyjmowanie hormonów a poziom CRP

Niewielki wzrost tego białka występuje również u kobiet biorących tabletki antykoncepcyjne.

• Zniszczenia tkanek a wzrost CRP

Procesy zapalne i martwicze wywołujące wzrost poziomu CRP mogą nastąpić na skutek oparzeń, urazów, operacji, chorób tkanki łącznej, niewydolności nerek czy chorób nowotworowych.

W opisanych powyżej stanach patologicznych wzrost poziomu CRP we krwi istotnie przekracza dopuszczalne normy. Istnieją jednak schorzenia, w których jego poziom nie wzrasta spektakularnie. Co więcej badanie krwi może nawet tego nie wychwycić, a ma to jednak istotne znaczenie diagnostyczne. Do takich sytuacji należą:

• Incydenty i choroby sercowo-naczyniowe. Poziom CRP może służyć zarówno do prognozowania ryzyka wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych (niskie poniżej 1 mg/l, wysokie powyżej 3 mg/l), jak i oceny, czy miał miejsce zawał serca lub udar mózgu.
• Wykrywanie początków chorób przewlekłych, takich jak: cukrzycy typu I, reumatoidalnego zapalenia stawów i innych chorób autoimmunologicznych oraz chorób nowotworowych, zwłaszcza chłoniaka.

Poziom CRP może mieć istotne znaczenie również w monitorowaniu skuteczności podjętego leczenia. Regularne badanie tego markera w zestawieniu z innymi wynikami badań pokazuje, czy podjęte leczenie idzie w odpowiednim kierunku i daje pozytywne efekty.

Minusem badania CRP jest fakt, iż nie jest to test wysoce specyficzny. Wiele czynników może zaburzać jego wyniki. Ograniczeniem zastosowania tego badania do diagnostyki, zwłaszcza w przypadku testu wysokiej czułości, może być stan nawet słabej infekcji organizmu, przy którym poziom CRP wzrasta i przestaje mieć znaczenie w diagnostyce innych chorób. Ponadto na podstawie samego wyniku testu CRP nie jesteśmy w stanie dowiedzieć się, co jest przyczyną nieprawidłowości. Konieczne jest porównanie wyniku z wynikami innych specjalistycznych badań.

Mimo to należy pamiętać, iż jest to jedno z podstawowych badań przesiewowych mówiących nam, czy w naszym organizmie dzieje się coś złego i zawsze jest wskazaniem do przeprowadzenia dalszej, szczegółowej diagnostyki.

Badania wskazują, iż obniżenie poziomu CRP we krwi w stanie fizjologicznym może nastąpić pod wpływem zdrowej diety oraz przyjmowania niektórych suplementów, tj. witaminy C i probiotyków. Warto wyrobić w sobie zdrowe nawyki żywieniowe, dzięki którym zmniejszymy ryzyko wystąpienia wielu chorób, zwłaszcza sercowo-naczyniowych i metabolicznych (takich jak choćby cukrzyca).