Gry planszowe wpływają korzystnie na nasze zdrowie. Badacze zachęcają dużych i małych – ta rozrywka wyjdzie Ci na dobre!

Granie przynosi nie tylko radość i relaks, ale pomaga też utrzymać sprawność umysłową nawet w starszym wieku. Chociaż naukowcy dowiedli ostatnio zalet gier wideo (np. poprawa uwagi czy zdolności poznawczych), znacznie więcej faktów przemawia za korzystaniem tych „analogowych”, w których używa się z plansz, kart, kostek, pionków i innych realnych elementów.

Istnieją co prawda trójwymiarowe gry, a właściwie aplikacje treningowe, które poprawiają funkcjonowanie mózgu i mogą spowalniać, a nawet redukować związaną z wiekiem utratę zdolności poznawczych, nie tylko one są skuteczną bronią przeciwko zmianom neurodegeneracyjnym w mózgu, które prowadzą do rozwoju demencji. Dobrze jest postawić na tradycyjne „planszówki”, krzyżówki czy gry słowne – między innymi dlatego, że wśród osób starszych cieszą się zdecydowanie większą popularnością.

W badaniu opisanym na łamach „The Journals of Gerontology”, prowadzonym przez badaczy z Irlandii i Wielkiej Brytanii na podstawie danych ponad tysiąca osób, zbieranych od 1936 roku, oceniano kondycję psychiczną uczestników w wieku 11 lat, a następnie co trzy lata w wieku 70-79 lat. U tych w wieku 70 i 76 lat, którzy z największą częstotliwością grali w gry planszowe, karty, bingo czy rozwiązywali krzyżówki, wykazano mniejszy spadek funkcji poznawczych.

Osoby około 70. roku życia, które poświęcały najwięcej czasu na gry w okresie nastoletnim, doświadczały najmniejszych spadków uwagi, percepcji, pamięci i zdolności odnajdowania się w rzeczywistości. Jednocześnie stwierdzano u nich najmniejszy stopień utraty tych zdolności aż do 80. roku życia.

Czym są zdolności poznawcze? To wspólna nazwa dla umiejętności zdobywania wiedzy i wykorzystywania jej w codziennym życiu, a zaliczane do niej cechy to m.in. postrzeganie za pomocą zmysłów, odbieranie bodźców, skupianie uwagi, zapamiętywanie, rozumowanie i kontrola zachowania.

Gry planszowe i podobne mogą sprzyjać lepszym procesom myślowym w późniejszym życiu, ponieważ wymagają dużego zaangażowania – najczęściej również w stosunku do grupy osób, z którymi się je rozgrywa.

Oprócz znanych klasyków, takich jak szachy, warcaby, madżong, monopol, ale też okręty, bingo, chińczyk, sudoku czy scrabble (a po polsku literaki) warto sięgać też po inne gry, których oferta jest obecnie bardzo szeroka – wiele z nich można rozgrywać międzypokoleniowo, nawet całą rodziną. Do mentalnej rozrywki warto zachęcać zwłaszcza seniorów.

Angażowanie dzieci w zabawę przy użyciu gier planszowych nie tylko ćwiczy ich młode mózgi i pozwala na bliski kontakt z rówieśnikami czy rodziną, ale przede wszystkim odrywa wzrok najmłodszych od wszechobecnych ekranów.

Jak wynika z obserwacji poczynionych przez osoby opiekujące się dziećmi, spędzają one przed ekranem telewizora, komputera, smartfona czy tabletu po kilkanaście godzin tygodniowo, a nastolatki i młodzież – 21-28 godzin w tygodniu. Z danych IMD wiemy natomiast, że ponad 60 procent polskich 11-latków tkwi przed ekranem powyżej 6 godzin dziennie.

Tymczasem eksperci podają zalecenia zdrowotne, które wydają się wprost nierealne do zastosowania: maksymalny czas korzystania z ekranu w przypadku dzieci w wieku 7-12 lat powinien wynosić tylko 60 minut. Dla dzieci w wieku 3-7 lat dozwolona jest tylko połowa tego czasu, natomiast młodsze niż 2 lata wcale nie powinny oglądać telewizji, monitora ani wyświetlacza urządzenia elektronicznego.

Nadmierne korzystanie z ekranów szkodzi na wiele sposobów, m.in. oczom dziecka, przyczyniając się do nieprawidłowego rozwoju narządu wzroku. Dodatkowo:

• zaburza też kształtowanie się zdolności językowych,
• utrudnia prawidłowy sen,
• zwiększa skłonność do uzależnienia.

Związany z tym brak ruchu sprzyja nie tylko nadwadze i otyłości, z którą młody człowiek będzie musiał walczyć przez całe życie, ale też ograniczają jego rozwój fizyczny i społeczny. Brak kontaktów z rówieśnikami i rodzicami nie tylko utrudnia uczenie się radzenia sobie w różnych sytuacjach, ale też wyrażania emocji czy odczuwania empatii.

Dlatego zamiast elektronicznych wersji gier czy aplikacji w telefonie warto podarować nawet nie tak małemu dziecku grę planszową lub karcianą – większość tych nowoczesnych i bardzo lubianych ma nawet więcej niż te dwa elementy, bo w skład zestawów wchodzą też różne figurki i gadżety. Są dostępne dla graczy w określonym wieku, a do wielu z nich można przystąpić większą grupą osób z różnych pokoleń.

W rodzinnym gronie warto wypróbować już gry przeznaczone dla dorosłych – większość pociech doskonale odnajdzie się w zabawie strategicznej, detektywistycznej, turnieju wiedzy, grze słownej, liczbowej czy innej logicznej. Polecane są też uznane przed użytkowników tytuły, takie jak Carcassonne, Catan, Agricola, Talisman: Magia i Miecz, Terraformacja Marsa, Ryzyko czy Cluedo, ale także prostsze, jak np. Dobble, 5 sekund, kalambury czy gry typu Memory.

ZOBACZ: W starochińską grę planszową „Go” grają już dzieci, a nawet stają się jej mistrzami