Trzeci migdał: co to jest, przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie. Na czym polega wycięcie trzeciego migdałka?

Trzeci migdałek, czyli przerost migdałka gardłowego oznacza nadmierny rozrost migdałka znajdującego się za nosem, w miejscu, w którym jama nosowa przechodzi w gardło. Trzeci migdał u dziecka zaczyna się rozwijać zaraz po narodzeniu. Później bardzo szybko rośnie, zwłaszcza w okresie wczesnego dzieciństwa. Jest to bardzo ważna część dla organizmu, ponieważ jako element układu odpornościowego chroni dziecko przed bakteriami, wirusami oraz innymi patogenami. Natomiast, podczas okresu dojrzewania trzeci migdałek zaczyna znacznie się zmniejszać, a następnie całkowicie zanika. Wówczas jego rola w dojrzewającym układzie odpornościowym traci na znaczeniu. Dlatego powiększone migdały u dorosłych zdarzają się bardzo rzadko. Zwykle występują u dzieci od 3. do 6. roku życia.

Przyczyny przerostu trzeciego migdała nie są znane, aczkolwiek wymienia się następujące grupy ryzyka:

• Częste i przewlekłe infekcje dróg oddechowych i jamy ustnej.
• Przebycie niektórych chorób zakaźnych.
• Alergeny wziewne i alergie pokarmowe.
• Predyspozycje genetyczne, czyli przerost migdałka gardłowego zdiagnozowany w przeszłości u rodziców lub u rodzeństwa.

Przerost migdałka przejawiają się w następujący sposób:

• Stałe oddychanie przez usta.
• Chrapanie.
• Nawracające infekcje górnych i dolnych dróg oddechowych wynikające z wysychania błon śluzowych gardła i zmniejszonej odporności.
• Przewlekły katar połączony ze ściekaniem wydzieliny po tylnej ścianie gardła.
• Zmiana barwy głosu i mówienie przez nos.
• Zaburzenie odruchu ssania albo trudności w jedzeniu.
• Nawracające zapalenie ucha środkowego wraz z uczuciem pełności i przelewania płynu w uchu.
• Niedosłuch wynikający z nacisku powiększonego migdałka na trąbki słuchowe.
• Przewlekłe zapalenie spojówek.
• Płaska klatka piersiowa jako rezultat płytkiego oddychania.
• Skłonność do garbienia się.
• Nadpobudliwość psychoruchowa.
• Moczenie nocne.
• Niedowaga.
• Zaburzenia wzrostu.
• Trudności z nauką.
• Kłopoty z koncentracją.

Trzeci migdał może również doprowadzić do wad zgryzu oraz zmian w ukształtowaniu twarzoczaszki. Mówi się wtedy o zjawisku takim jak twarz adenoidalna. Oznacza to, że żuchwa rozwija się silniej w stosunku do szczęki i pozostałej części twarzoczaszki. Żuchwa może się wtedy cofnąć i może pojawić się tak zwane podniebienie gotyckie – wąskie i mocno wysklepione. Najczęściej trzeci migdałek objawia się przewlekłym katarem u dzieci. Dziecko w nocy może chrapać i mocno się pocić. W skrajnych przypadkach u chorego pacjenta może pojawić się bezdech, niedokrwienie mózgu i serca.

Jeśli zachodzi podejrzenie trzeciego migdała, to wykonuje się badanie przy użyciu fiberoskopu. Jest to endoskop z kamerką, pozwalający na przeprowadzenie bardzo dokładnego badania. Pomocniczym badaniem jest RTG boczne nosogardła. Podczas diagnozy lekarz powinien wykluczyć nowotwory złośliwe jamy ustnej gardła i naczyniakowłókniaka młodzieńczego. Kiedy u dziecka pojawia się bezdech, to wykonuje się również badanie w nocy, czyli nieinwazyjny pomiar wysycenia krwi tlenem podczas snu.

Trzeci migdał nie jest widoczny przy normalnym oglądaniu gardła. Jedynie lekarz laryngolog może prawidłowo ocenić migdałek gardłowy. Ocena trzeciego migdałka palcem jest badaniem mało komfortowym dla dziecka. Coraz rzadziej stosuje się tę metodę.

Badanie rentgenowskie, ze względu na przyjętą dawkę promieniowania powinno być wykonywane w ostateczności. Z kolei badanie endoskopowe uważa się za najlepszą, dającą najbardziej rzetelne wyniki metodę. Cienki i giętki endoskop wprowadza się do nosa. Jeśli lekarz wykorzysta endoskop o dużym kącie widzenia, to może go wprowadzić do jamy ustnej.

Jeśli trzeci migdał jest powiększony nieznacznie, to lekarz może zalecić obserwację wraz z leczeniem zachowawczym. Natomiast, gdy przerośnięty migdałek gardłowy upośledza drożność nosa i powoduje stałe oddychanie przez usta, chrapanie, niedosłuch albo zapalenie uszu to wykonuje się zabieg taki jak adenotomia. Polega on na operacyjnym usunięciu migdałka gardłowego. Migdałek gardłowy pełni istotną funkcję w układzie odpornościowym dzieci, dlatego unika się wykonania zabiegu u dzieci poniżej 2. roku życia. U starszych dzieci narząd ten traci swoje funkcje i nie ma przeszkód do jego usunięcia. Operacja usunięcia migdałka gardłowego nie jest wykonywana w przypadku zbyt krótkiego podniebienia miękkiego i występowania rozszczepu podniebienia miękkiego u dziecka.
Leczenie farmakologiczne zwiększa odporność organizmu. Najczęściej podaje się:

• Leki przeciwobrzękowe.
• Leki przeciwzapalne.
• Krople lub aerozole udrażniające i oczyszczające nos.

Domowe sposoby na trzeci migdał również zaliczają się do metod, z jakich korzystają rodzice. Wśród tych metod można wymienić m.in.:

• Syrop z cebuli i miodu.
• Czosnek.
• Miód.
• Napary z szałwii, tymianku i rumianku.

Zabieg chirurgiczny jest koniecznością u dzieci zmagających się z bezdechem. Zabieg nie jest skomplikowany. Maksymalnie trwa 30 minut. Po narkozie dziecko wybudza się przez około 3. godziny i może udać się do domu. Jeśli nie pojawiają się żadne powikłania, to nie ma konieczności hospitalizacji. Przerośnięty trzeci migdał jest dolegliwością, którą trzeba poddać leczeniu. Należy jednak mieć świadomość, że zabieg nie zawsze jest konieczny.

Patologicznego przerostu migdałka gardłowego nie można lekceważyć, ponieważ może on doprowadzić do groźnych powikłań takich jak na przykład upośledzenie słuchu. Prawidłowo wykonany zabieg wiąże się z następującymi rezultatami:

• Poprawa oddychania u dziecka.
• Ustąpienie chrapania i bezdechów.
• Zmniejszenie częstości występowania infekcji dróg oddechowych.
• Zmniejszenie częstotliwości występowania infekcji uszu.

Dotychczas przeprowadzono badania na dużych grupach dzieci, które wyraźnie wskazują, że u pacjentów po usunięciu trzeciego migdałka pojawił się ogólny stan zdrowia, a liczba wizyt w gabinetach lekarskich z powodu infekcji bakteryjnych wyraźnie maleje. Badania potwierdzają również, że dzieci po usunięciu trzeciego migdałka szybciej się rozwijają i mają lepsze wyniki w nauce.

Usunięty trzeci migdałek gardłowy może przerosnąć i wymagać ponownego usunięcia, czyli readenotomii, jeśli po operacji pozostała niewielka ilość tkanki limfatycznej, a dojdzie do infekcji górnych dróg oddechowych. Ryzyko ponownego odrośnięcia migdałka gardłowego wzrasta również, gdy do usunięcia doszło przed ukończeniem przez dziecko 4. roku życia.

Migdałki u małych dzieci stanowią pierwszą barierę układu immunologicznego, kontaktując się z bakteriami i wirusami, które dostają się do organizmu przez nos i jamę ustną. To w tkance limfatycznej migdałków zaczynają się fizjologiczne procesy związane ze zwalczaniem infekcji. Wtedy może dojść do obrzęku i przerostu tkanki migdałka.

Kiedy dziecko wyzdrowieje, to objętość migdałka zmienia się samoistnie. Niestety, kiedy infekcje są zbyt często lub dziecko cierpi na alergie to tkanka limfatyczna drażniona, jest często albo nawet przez cały czas. Wtedy migdał nie może powrócić do prawidłowych rozmiarów, a nawet powiększa się podczas każdej kolejnej infekcji.

Jeśli tkanka migdałka jest w stanie zapalnym i towarzyszy jej silny obrzęk to zwiększa się też produkcja wydzieliny. Wydzielina jest pożywką dla drobnoustrojów i w nosogardle pojawiają się duże ilości ropy. Ropa ta dodatkowo pogarsza drożność dróg oddechowych.

Przerośnięty trzeci migdał i ropna wydzielina zatykają ujścia trąbek słuchowych, co powoduje brak możliwości wyrównania ciśnienia w gardle i w uchu podczas zmian ciśnienia. Przerost trzeciego migdałka może pojawić się również wtedy, gdy dziecko ze sterylnego środowiska trafi w środowisku, w którym jest pełno bakterii. Może to być w żłobku lub w przedszkolu. Aktualnie, pojawiają się coraz lepsze metody diagnostyczne pozwalające wykryć trzeci migdałek. Dlatego, kiedy rodzic podejrzewa u dziecka tę przypadłość, to powinien jak najszybciej skontaktować się z lekarzem pediatrą. Szybko podjęte leczenie sprawi, że wyraźnie poprawi się komfort życia małego pacjenta.

Migdałki. Wycinać czy nie?