Lepsza i bezpłatna: cytologia płynna z testem HPV. Sprawdziłam, jak ją zrobić na NFZ

Od lipca br. cytologia na podłożu płynnym oraz badanie HPV HR, wykrywające zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego jest refundowana przez NFZ w ramach nowego Programu Profilaktyki Raka Szyjki Macicy. Trzeba spełniać kilka kryteriów. Badanie na obecność wirusa HPV i cytologia płynna wykonywane są u kobiet w wieku 25–64 lata.

Dzwoniąc do NFZ, dowiedziałam się, że w ramach programu profilaktycznego za darmo badanie w kierunku HPV i cytologia płynna wykonywane są co 5 lat. Natomiast klasyczną cytologię można nadal wykonywać co 3 lata.

Ja robiłam cytologię klasyczną rok temu, więc jeśli chcę skorzystać z badania HPV, to powinnam je wykonać dopiero za 4 lata. Jednak jak zaznacza dr n. med. Jakub Lorek, ginekolog enel-med:

– Test HPV i cytologię płynną wykonuje się raz na 5 lat z jednej próbki. Ginekolog pobiera takie badanie podczas rutynowej wizyty. Nie oznacza to jednak, że wizyta ginekologiczna powinna odbywać się raz na 5 lat. Pozostałe badania profilaktyczne, czyli USG i badanie we wzierniku powinny odbywać się co roku.

Aby zapisać się na cytologię płynną (LBC) w ramach refundacji NFZ, musisz skorzystać z Programu Profilaktyki Raka Szyjki Macicy. Nie potrzebujesz do tego skierowania. W ramach tego programu głównym badaniem nie jest cytologia, tylko test HPV HR. Cytologia LBC jest wykonywana wybiórczo i stanowi uzupełnienie głównego badania przesiewowego.

Obecnie masz więc dwie możliwości:

1. schemat tradycyjny (cytologia klasyczna) – dostępny co 3 lata,

2. nowy schemat (test HPV HR z LBC)– dostępny co 5 lat, z tym że LBC jest wykonywana tylko jako badanie uzupełniające w przypadku pozytywnego wyniku testu HPV.

Aby skorzystać z badania za darmo, trzeba zgłosić się do dowolnej placówki realizującej program, czyli właściwie do każdej poradni ginekologiczno-położniczej, a także niektórych poradni POZ, które mają umowę z NFZ. W całej Polsce takich placówek jest prawie 2700.

Listę placówek realizujących program można znaleźć na stronie NFZ w zakładce Programy profilaktyczne. Tam wystarczy w polu „Nazwa programu" wybrać z listy „Profilaktyka Raka Szyjki Macicy”. Następnie można też wskazać województwo, powiat lub miejscowość i kliknąć „szukaj”.

W wynikach wyszukiwania znajdziesz informacje ogólne o danej placówce, jej adres, numery kontaktowe, godziny otwarcia, a nawet informacje na temat wyposażenia i udogodnień dla osób niepełnosprawnych. Wystarczy więc zadzwonić do poradni, umówić się na wizytę i w jej trakcie poprosić lekarza o wykonanie cytologii lub testu HPV. Wyszukiwarka programów przesiewowych znajduje się też na stronie onkologia.gov.pl.

Podczas wizyty, lekarz lub położna:

• pobierze materiał do badania (za pomocą specjalnej szczoteczki do cytologii płynnej),

• materiał ten zostanie skierowany w pierwszej kolejności na Test HPV HR,

• jeśli wynik Testu HPV HR okaże się dodatni (wykryty zostanie wirus wysokiego ryzyka), automatycznie z tej samej próbki zostanie wykonana cytologia płynna (LBC).

Cytologia płynna w ramach NFZ jest elementem drugiego etapu diagnostycznego i nie jest wykonywana rutynowo u wszystkich pacjentek, ale tylko w przypadku pozytywnego wyniku testu na HPV.

W Polsce od lipca br. za darmo w ramach NFZ można wykonać nowoczesne badanie profilaktyczne, jakim jest cytologia płynna i badanie w kierunku wirusa HPV (Human Papillomavirus), czyli badanie HPV HR. To dwa nowoczesne i ściśle powiązane ze sobą badania przesiewowe, stosowane w profilaktyce raka szyjki macicy.

Cytologia płynna (ang. Liquid-Based Cytology – LBC) to unowocześniona wersja tradycyjnego rozmazu cytologicznego (badania Papanicolau). W tradycyjnej cytologii komórki przenosi się bezpośrednio na szkiełko. W LBC pobrany materiał (za pomocą specjalnej szczoteczki) trafia do pojemnika z płynnym podłożem konserwującym.

Dzięki temu wszystkie pobrane komórki trafiają do laboratorium, a nie tylko te, które przylgną do szkiełka. Płynne podłoże pozwala też na dokładniejsze usunięcie śluzu i krwi, co zmniejsza ryzyko błędów diagnostycznych.

Z tej samej próbki płynnej można wykonać dodatkowe testy np. na obecność wirusa HPV, czyli wirusa brodawczaka ludzkiego, który jest główną przyczyną raka szyjki macicy. HPV to grupa ponad 200 typów wirusów, które są przenoszone głównie drogą płciową. Dzielą się one na typy:

• niskiego ryzyka – powodujące brodawki płciowe, np. typ 6 i 11,

• wysokiego ryzyka – odpowiedzialne za zmiany przedrakowe i raka szyjki macicy, np. typ 16 i 18.

Prawie 100 proc. przypadków raka szyjki macicy jest spowodowanych przewlekłym zakażeniem onkogennymi (wysokiego ryzyka) typami HPV.

– Cytologia płynna, czyli pobierana manualnie tak samo jak klasyczna, ale na podłoże płynne (szczoteczkę cytologiczną wkłada się do słoiczka z płynem) jest dużo bardziej dokładna niż cytologia klasyczna. Cytologia klasyczna wykrywa stany przednowotworowe z czułością 40-60 proc. Cytologia płynna ma czułość 80 proc. Największą dokładność badania ma jednak połączenie testu HPV z cytologią płynną – czułość 92-100 proc. Połączenie tych metod nazywa się kotestingiem. Testy HPV są bardzo skuteczną metodą zapobiegania rakowi szyjki macicy i powinny być pierwszym wyborem w profilaktyce – informuje ginekolog, dr Jakub Lorek.

Właściwe przygotowanie zapewnia czystość próbki i minimalizuje ryzyko uzyskania fałszywego lub niezadowalającego wyniku. Oba profilaktyczne testy (cytologia i HPV) wykonuje się na fotelu ginekologicznym. Lekarz lub położna pobiera materiał za pomocą specjalnej, miękkiej szczoteczki. Cała procedura jest całkowicie bezbolesna i trwa zaledwie kilka minut.

Przygotowując się do badania, uwzględnij te wskazówki:

• Nie zgłaszaj się na badanie w czasie krwawienia miesiączkowego. Krew zniekształca obraz komórek i uniemożliwia rzetelną diagnozę.

• Najlepszy moment to środek cyklu, zwykle nie wcześniej niż 4 dni po zakończeniu miesiączki i nie później niż 4 dni przed rozpoczęciem kolejnej.

• Nie wykonuj badań USG przezpochwowych. Odczekaj co najmniej 24 godziny od ostatniego badania ginekologicznego lub USG dopochwowego.

• 4 dni przed badaniem nie stosuj leków/preparatów dopochwowych czy tamponów.

• Co najmniej 4 dni przed badaniem powstrzymaj się od stosunku płciowego.

• Umyj zewnętrzne narządy płciowe samą wodą lub łagodnym, naturalnym mydłem.

• Wstrzymaj się od oddawania moczu. Postaraj się nie oddawać moczu bezpośrednio przed wizytą, gdyż może to utrudniać prawidłowe pobranie próbki.