Co to jest tamponada serca?
Tamponada serca jest stanem bezpośrednio zagrażającym życiu człowieka. Po raz pierwszy została ona opisana już w XVII w. przez angielskiego badacza Richarda Lowera. Tamponada jest stanem, w którym dochodzi do upośledzenia mięśnia sercowego w wyniku przedostania się nadmiernej ilości płynu (zwykle krwi) do osierdzia. W większości przypadków tamponada nie występuje samoistnie – pojawia się ona w przebiegu różnych chorób, schorzeń i zabiegów, m.in. takich jak:
- zapalenie osierdzia,
- pęknięcie ściany mięśnia sercowego w wyniku zawału serca,
- rozwarstwienie aorty.
- nowotwór,
- choroba tkanki łącznej,
- mocznica,
- niedoczynność tarczycy,
- operacja kardiochirurgiczna,
- radioterapia w okolicach klatki piersiowej,
- urazy będące konsekwencją wypadków komunikacyjnych,
- pęknięcie tętniaka aorty.
Dowiedz się:
Jednym z podstawowych czynników ryzyka wystąpienia tamponady serca są inwazyjne zabiegi kardiochirurgiczne podczas, których zachodzi ryzyko uszkodzenia struktur serca. Ponadto przyczyną tamponady serca może być zapalenie osierdzia, które może mieć podłoże: inwazyjne lub nieinwazyjne. Stosunkowo często jest ono następstwem przeprowadzonego zabiegu kardiochirurgicznego.
Według szacunków ok. 30% zdiagnozowanych przypadków tamponady serca nie ma wyraźnej przyczyny.
Jakie objawy daje tamponada serca?
Tamponada serca może przybierać postać ostrą, podostrą i przewlekłą. Pierwsza z nich stanowi największe zagrożenie dla zdrowia i życia człowieka, ponieważ charakteryzuje się ona nagłym i gwałtownym pogorszeniem stanu zdrowia chorego. Podstawowe objawy tamponady serca to: intensywny ból w klatce piersiowej, duszność, hipotonia i wstrząs. Dodatkowo w badaniu przedmiotowym podczas tamponady serca często stwierdza się również: tachykardię (przyśpieszone bicie serca), przepełnienie żył szyjnych, a także ściszenie tonów serca.
Czytaj także: Nie żyje znany celebryta. Gabriel Seweryn zmarł po NZK. To może dotknąć każdego. Jak rozpoznać nagłe zatrzymanie krążenia?
W przypadku, gdy tamponada serca jest następstwem przeprowadzonego zabiegu kardiochirurgicznego, jej objawy pojawiają się zazwyczaj już po kilku lub kilkunastu godzinach od ingerencji chirurgicznej. Wówczas, pacjenci mogą uskarżać się na: intensywny ból w klatce piersiowej, a także gwałtowne rozciąganie osierdzia. Ponadto w początkowej fazie tamponady może wystąpić gwałtowny wzrost ciśnienia tętniczego z towarzyszącą tachykardią. Wraz z postępem tamponady następuje obniżenie ciśnienia oraz tempo paradoksalne, którego wartość uzależniona jest od procesu oddychania.
Tamponada serca – leczenie
Podstawą do rozpoznania tamponady serca jest stwierdzenie triady objawów. Są to:
- hipotensja (niedociśnienie),
- wypełnienie żył szyjnych,
- ciche tony serca.
Oprócz tego zwykle pojawia się ból w klatce piersiowej, a także tętno paradoksalne, które jednak nie jest objawem obligatoryjnym. Podstawową metodą leczenia tamponady serca jest perikardiocenteza - zabieg polegający na nakłuciu worka osierdziowego i jego odbarczenie. Nakłucie to wykonuje się w okolicy podmostkowej. Podczas niego pacjent powinien przebywać pod kontrolą echokardiografu, ponieważ aparat ten zwiększa poziom bezpieczeństwa podczas przeprowadzanego zabiegu. W przypadku tamponady serca nieskuteczne jest leczenie farmakologiczne. Jedynym wskazaniem do jego zastosowania jest towarzysząca hipowolemia - zbyt mała ilość krwi do prawidłowego funkcjonowania układu sercowo-naczyniowego. Po nakłuciu osierdzia istnieje ryzyko rozdarcia mięśnia sercowego, powstanie zatoru powietrznego, odmy opłucnowej i zaburzeń rytmu serca. Po wykonaniu nakłucia konieczne jest przyjrzenie się płynowi z osierdzia. Przykładowo w przypadku chorób nowotworowych płyn ten zabarwiony jest krwią.
Wówczas, gdy mimo wykonania nakłucia objawy tamponady serca utrzymują się, to konieczna jest operacja kardiochirurgiczna.
Pierwsza pomoc w przypadku wystąpienia tamponady serca
Zatrzymanie krążenia wywołane m.in. tamponadą serca jest jednym z podstawowych wyzwań medycyny ratunkowej. Do udzielenia pierwszej pomocy przy tamponadzie serca niezbędna jest znajomość podstawowych procedur resuscytacji krążeniowo-oddechowej. Tamponada skutkuje nagłym i gwałtownym pogorszeniem stanu zdrowia. Wówczas, należy również wezwać karetkę pogotowia ratunkowego, ponieważ jedną z częstych konsekwencji tamponady jest nagłe zatrzymanie krążenia, co może doprowadzić do zgonu. Osoba z napadem tamponady serca powinna być leczona w warunkach szpitalnych.
Źródła:
- Hładki W., Lorkowski J., Kotela I., Tamponada serca - odwracalna przyczyna zatrzymania krążenia. Ostry Dyżur. 2013; 6: 5-8.
- Janion M., Janion-Sadowska A., Tamponada serca - jatrogenna i samoistna. Kardiologia po Dyplomie. 2012; 11(5): 33-40.
Przeczytaj również:
Jakie są typowe objawy zawału?
