Biorą go codziennie miliony osób. Popularny lek przeciwbólowy słabo działa i szkodzi sercu

Dla milionów osób z przewlekłym bólem tramadol od lat jest podstawą terapii. Jest on uznawany za silnie działający lek przeciwbólowy z grupy opioidów, zwanych narkotycznymi lekami przeciwbólowymi. Stosowany jest głównie u osób z przewlekłym bólem towarzyszącym m.in. chorobom nowotworowym, chorobie zwyrodnieniowej stawów, nerwobólach w przebiegu cukrzycy, a także w przypadku bólów pourazowych i pooperacyjnych.

Teraz jego status silnego i bezpiecznego środka staje pod wielkim znakiem zapytania. Nowe badania wykazały, że ten opioid jest zaskakująco mało skuteczny. Metaanaliza 19 badań, w których łącznie wzięło udział 6506 uczestników opublikowana w „British Medical Journal” jasno pokazuje, że poziom ulgi, jaką pacjenci odczuwają po tramadolu, jest statystycznie nieistotny w porównaniu z innymi lekami.

Nawet w zestawieniu z popularnymi niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi (NLPZ takie jak ibuprofen i aspiryna), opioid ten radził sobie gorzej z redukcją bólu.

– Tramadol może mieć niewielki wpływ na redukcję bólu przewlekłego (niska pewność dowodów), jednocześnie prawdopodobnie zwiększając ryzyko zarówno poważnych (umiarkowana pewność dowodów), jak i łagodnych działań niepożądanych (bardzo niska pewność dowodów). Potencjalne szkody związane ze stosowaniem tramadolu w leczeniu bólu prawdopodobnie przeważają nad jego ograniczonymi korzyściami – zaznaczyli we wnioskach z analizy jej autorzy.

Najpoważniejsze są jednak doniesienia dotyczące bezpieczeństwa. Zarówno przytoczone powyżej badanie jak i inne sugerują, że lek może nawet podwajać ryzyko incydentów sercowych. Ryzyko to wynikało głównie z nasilenia problemów kardiologicznych, takich jak ból w klatce piersiowej, choroba wieńcowa, arytmia i niewydolność serca.

Ryzyko związane z sercem może więc przewyższać ograniczone korzyści płynące ze stosowania tramadolu, zwłaszcza w długoterminowej terapii bólu przewlekłego. Badanie zwraca też uwagę na częste, choć łagodniejsze skutki uboczne, takie jak nudności, zawroty głowy i zaparcia.

Naukowcy doszli do wniosku:

Na całym świecie około 60 milionów osób doświadcza uzależniającego działania opioidów. W 2019 r. zażywanie narkotyków było przyczyną około 600 tys. zgonów, przy czym prawie 80 proc. tych zgonów wiązało się z opioidami, a około 25 proc. było wynikiem przedawkowania opioidów. Biorąc pod uwagę te tendencje i obecne wyniki, należy w jak największym stopniu ograniczyć stosowanie tramadolu i innych opioidów.

Dodatkowo badania opublikowane w „European Heart Journal – Europace” ujawniają niepokojący mechanizm działania tramadolu: lek ten blokuje kluczowe mechanizmy odpowiedzialne za utrzymanie prawidłowego rytmu serca. Eksperci ostrzegają, że ryzyko groźnych arytmii oraz, w skrajnych przypadkach, nagłego zatrzymania krążenia rośnie wraz ze zwiększaniem dawki leku.

Jeśli stosujesz lek przeciwbólowy tramadol codziennie w leczeniu przewlekłego bólu przede wszystkim nie odstawiaj go samodzielnie. Skonsultuj się z lekarzem, który pomoże ci zastąpić obecną terapię inną w bezpieczny sposób.

Możesz też rozważyć niefarmakologiczne leczenie bólu za pomocą fizjoterapii, ćwiczeń fizycznych czy terapii u psychoterapeuty. Takie metody są skuteczne i bezpieczne, niosą więc mniejsze ryzyko wystąpienia skutków ubocznych.

Jeśli musisz kontynuować leczenie tramadolem, ustal z lekarzem najniższą efektywną dawkę i ogranicz czas leczenia. Jednocześnie regularnie badaj serce u kardiologa, zwłaszcza jeśli znajdujesz się w grupie ryzyka incydentów sercowo-naczyniowych.

Źródła:

• Tramadol versus placebo for chronic pain: a systematic review with meta-analysis and trial sequential analysis BMJ Evidence-Based Medicine

• The Relationship Between Tramadol Use and Cardio Electrophysiological Balance for Postoperative Pain Treatment in General Surgery Patients Medicina

• The opioid tramadol blocks the cardiac sodium channel Na_v1.5 in HEK293 cellsEP Europace