Czy kobiety w ciąży mogą się szczepić przeciw COVID-19?
Szczepienie przeciw COVID-19 pomaga zapobiegać ciężkim powikłaniom infekcji, które stanowią zagrożenie dla życia matki i dziecka. Zapewnia też dodatkowe korzyści – przyszłe mamy przekazują ochronne przeciwciała swoim dzieciom, w czym pośredniczy krew pępowinowa.
To wnioski z badania przeprowadzonego przez naukowców z Weill Cornell Medicine i NewYork-Presbyterian Hospital z udziałem 122 kobiet, które w trzecim trymestrze ciąży otrzymały dwie dawki szczepionki Pfizera lub Moderny, czyli preparatów typu mRNA.
Obecność przeciwciał anty-SARS-CoV-2 stwierdzono we krwi z pępowiny 99 procent noworodków w sytuacji, gdy ciężarna otrzymała 2 dawki szczepionki, oraz u 44 proc. maluchów urodzonych przez kobiety zaszczepione pojedynczą dawką preparatu.
Wykazano ponadto, że szczepionki mRNA wywołują u ciężarnych silną odpowiedź immunologiczną skutkującą pojawieniem się przeciwciał w ich krwi już po 5 dniach od podania pierwszej dawki, a transfer tych immunoglobulin do łożyska następował już po 16 dniach; poziom przeciwciał u matek i ich pociech wzrastał z czasem.
Jesteś w ciąży i obawiasz się czy szczepienie przeciw COVID-19 jest dobrym pomysłem? Na najważniejsze pytania odpowiada dr hab. nauk o zdrowiu Aleksandra Wesołowska
Czy przyjęcie przez przyszłą matkę szczepionki COVID-19 jest bezpieczne? Jakie niepożądane odczyny poszczepienne może spowodować? Kiedy najlepiej wykonać szczepienie? Czy można przyjąć preparat w okresie laktacji? I czym grozi infekcja u niezaszczepionej ciężarnej? Na ważne pytania odpowiada dr hab. nauk o zdrowiu Aleksandra Wesołowska, ekspertka zewnętrzna inicjatywy „Nauka przeciw pandemii” (NPP) z Uniwersyteckiej Pracowni Badań nad Mlekiem Kobiecym i Laktacją na Warszawskim Uniwersytet Medycznym.
Czy kobiety w ciąży mogą szczepić się przeciw COVID-19? A co z tymi karmiącymi piersią?
Dr hab. n. o zdr. Aleksandra Wesołowska: Ciąża ani laktacja nie są przeciwwskazaniami do szczepienia przeciw COVID-19. Pytania o to, czy kobieta jest w ciąży oraz czy karmi piersią, pojawiają się w kwestionariuszu wstępnego wywiadu przesiewowego przed szczepieniem osoby dorosłej. Odpowiedź „Tak” lub „Nie wiem” nie dyskwalifikuje do przyjęcia szczepionki, ale wymaga dodatkowego wyjaśnienia przez lekarza.
Pacjentka powinna zostać poinformowana również o istniejących danych pochodzących ze spontanicznych zgłoszeń dotyczących działań niepożądanych szczepionki (NOP), badań postmarketingowych (prowadzonych po rejestracji i wprowadzeniu preparatów do obrotu) oraz rejestrów kobiet szczepiących się na COVID-19 w ciąży.
Lekarz powinien też udzielić informacji zgodnej z charakterystyką produktu leczniczego na temat braku danych pochodzących z badań klinicznych odnośnie bezpieczeństwa i skuteczności szczepionki u kobiet w okresie laktacji – grupa ta nie jest rutynowo objęta badaniami przed rejestracją preparatu. Takie dane są już dostępne dla szczepionek przeciw COVID-19 typu wektorowego oraz opartych na mRNA.
Dowiedz się na temat:
Od czego zależy decyzja o podaniu szczepionki kobiecie ciężarnej?
Decyzja o szczepieniu w okresie ciąży powinna być podjęta przez pacjentkę w porozumieniu z lekarzem. Powinna opierać się na analizie korzyści wynikających z zaszczepienia przeciw COVID-19 w sytuacji globalnej pandemii oraz teoretycznego ryzyka związanego z przyjęciem szczepionki w ciąży.
W świetle aktualnej wiedzy ciąża może być okolicznością związaną z poważniejszym przebiegiem COVID-19 i to również należy wziąć pod uwagę rozpatrując decyzje o szczepieniu. Do czynników ryzyka infekcji COVID-19 należą narażenie zawodowe na zakażenie SARS-CoV-2, otyłość, starszy wiek i cukrzyca.
Zobacz również:
Czy któraś ze szczepionek jest bardziej rekomendowana kobietom w ciąży niż inna?
Dostępne dane na temat stosowania szczepionek w ciąży pochodzą z badań porejestracyjnych preparatów mRNA, takich jak BNT162b2 (znany jako Comirnaty) firmy Pfizer-BioNTech oraz mRNA-1273 od Moderny.
Nie oznacza to jednak, że ciąża jest przeciwwskazaniem do stosowania innych typów szczepionek, jak tych opartych o tzw. technologię wektorową (AstraZeneca, Johnson&Johnson). Dane dotyczące bezpieczeństwa innych preparatów są wciąż ograniczone.
Z racji dostępności danych na temat preparatów opartych na technologii mRNA, są one zalecane do szczepienia kobiet w ciąży zarówno przez polskie grona ekspertów, takie jak Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników (PTGiG), jak i te zagraniczne.
Polecamy także:
Jakie powikłania u ciężarnej może wywołać podanie szczepionki COVID-19?
W rejestrze prowadzonym w Stanach Zjednoczonych zanotowano 35 691 przypadków kobiet ciężarnych zaszczepionych preparatami Pfizer-BioNTech i Moderny.
Kobiety będące w ciąży zgłaszały te same działania niepożądane i z taką samą częstością, jak populacja pań nie będących w ciąży – najczęstszymi reakcjami miejscowymi i ogólnoustrojowymi po każdej dawce obu szczepionek były ból w miejscu wstrzyknięcia, zmęczenie, ból głowy i ból mięśni.
Ciężarne nie zgłaszały poważnych zdarzeń niepożądanych częściej niż kobiety nie będące w ciąży, z wyjątkiem nudności i wymiotów odczuwanych po drugiej dawce szczepionki.
Do analizy działań niepożądanych ściśle związanych z ciążą włączono 3958 przyszłych matek zarejestrowanych w elektronicznym systemie monitorowania ewentualnych działań niepożądanych utworzonym przez Centrum Kontroli i Prewencji Zakażeń.
Szczegółowe wnioski dotyczące bezpieczeństwa szczepienia w trakcie ciąży oparto na 827 przypadkach ciąż, które były już rozwiązane w momencie przeglądu danych.
Pośród uczestniczek badania, wśród których większość stanowiły pracownice ochrony zdrowia:
- 2,3 proc. przyjęło pierwszą dawkę szczepionki na krótko przed zajściem w ciążę,
- 28,6 proc. otrzymało w pierwszym trymestrze ciąży,
- 43,3 proc. zostało zaszczepionych 1. dawką w drugim trymestrze ciąży,
- 25,8 proc. przyjęło ją w trzecim trymestrze ciąży.
Większość z tych ciąż (712 przypadków, czyli 86,1 proc.) zakończyło się urodzeniem żywego dziecka, natomiast 115 (13,9 proc.) – stratą ciąży.
Sprawdź także:
W którym trymestrze ciąży najbezpieczniej wykonać szczepienie przeciw COVID-19?
Dane dotyczące bezpieczeństwa przebiegu ciąży po szczepieniu na COVID-19 pochodzą w większości (43,3 proc.) od kobiet, które się zaszczepiły w II trymestrze ciąży. Wciąż mało wiemy o bezpieczeństwie dotyczącym przebiegu ciąży, gdy matka zaszczepi się przed 12 tygodniem ciąży.
Czym grozi zachorowanie na COVID-19 w czasie ciąży?
Choć w czasie ciąży nie zwiększa się prawdopodobieństwo zachorowania na COVID-19, w oparciu o aktualne dane ciąża traktowana jest jako czynnik ryzyka cięższego przebiegu infekcji COVID-19.
Ryzyko dla matki i dziecka związane z zachorowaniem na COVID-19 w ciąży jest większe niż się wydawało na początku pandemii.
Najnowsze dane pochodzące z badania INTERCOVID prowadzonego przez Uniwersytet w Oxfordzie, w którym analizowano dane pacjentek leczonych na COVID-19 w 43 szpitalach w 18 krajach, potwierdziły zwiększone ryzyko komplikacji w przebiegu ciąży w wyniku objawowej infekcji SARS-CoV-2.
W badaniu tym, obejmującym grupę 2130 ciężarnych kobiet zaobserwowano 22 razy większe ryzyko śmierci matki, a także większe prawdopodobieństwo wystąpienia stanu przedrzucawkowego i wcześniactwa.
Przeczytaj na temat:
- Vaccinated pregnant women pass antibodies to their babies Cornell Chronicle
- Stanowisko Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników dotyczące szczepień kobiet ciężarnych przeciwko COVID-19 Szczepienia.Info
Źródła danych w wywiadzie:
- Shimabukuro, TT, Kim SY,. Myers T R oraz członkowie grupy rejestru CDC v-safe COVID-19 kobiet w ciąży. Preliminary Findings of mRNA Covid-19 Vaccine Safety in Pregnant Persons. The New England Journal of Medicine. 2021 DOI:10.1056/NEJMoa2104983
- Stanowisko PTGiP dotyczące szczepień kobiet ciężarnych przeciwko COVID19. Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników
- Villar J, Ariff S, Gunier RB i wsp. Maternal and Neonatal Morbidity and Mortality Among PregnantWomen With and Without COVID-19 Infection. JAMA Pediatr. Published online April 22, 2021. doi:10.1001/jamapediatrics.2021.1050
- Allotey J, Stallings E Bonet M i wsp. Clinical manifestations, risk factors, and maternal and perinatal outcomes of coronavirus disease 2019 in pregnancy: living systematic review and meta-analysis. BMJ 2020;370:m3320
- Kadiwar S, Smith JJ, Ledot S, i wsp. Were pregnant women more affected by COVID-19 in the second wave of the pandemic? Lancet. 2021;
- Nowakowski F, Krajewska K, Klimek K, i wsp. COVID-19 during pregnancy one year on – what lessons did we learn? Ginekologia Polska 2021 DOI: 10.5603/GP.a2021.0095
- Demers-Mathieu, Veronique i wsp. “Human Milk Antibodies Against S1 and S2 Subunits from SARS-CoV-2, HCoV-OC43, and HCoV-229E in Mothers with A Confirmed COVID-19 PCR, Viral SYMPTOMS, and Unexposed Mothers.” International Journal of molecular sciences vol. 22,4 1749. 9 2021, doi:10.3390/ijms22041749
- Perl SH, Uzan-Yulzari A, Klainer H, i wsp SARS-CoV-2–Specific Antibodies in Breast Milk After COVID-19 Vaccination of Breastfeeding Women. JAMA. 2021. doi:10.1001/jama.2021.5782
- Pace, Ryan M i wsp. “Characterization of SARS-CoV-2 RNA, Antibodies, and Neutralizing Capacity in Milk Produced by Women with COVID-19.” mBio vol. 12,1 e03192-20. 9 Feb. 2021, doi:10.1128/mBio.03192-20
- Kelly, J.C., i wsp. Anti-SARS-CoV-2 antibodies induced in breast milk after Pfizer- BioNTech/BNT162b2 vaccination. American Journal of Obstetrics and Gynecology, 2021.
„Nauka przeciw pandemii” to inicjatywa, która powstała za sprawą Polskiego Towarzystwa Zdrowia Publicznego, a jego Radę programową tworzy grono ekspertów z dziedziny chorób zakaźnych, wakcynologii, wirusologii, chemii i biochemii, zdrowia publicznego i medycyny rodzinnej. W jej ramach powstały już dwie części kompendium wiedzy – Białej Księgi: „Charakterystyka choroby COVID-19, objawy oraz skutki zdrowotne. Rekomendacje i doświadczenia polskich klinicystów” oraz „Szczepienia przeciw COVID-19. Innowacyjne technologie i efektywność”.
ZOBACZ: Szczepienie przeciw COVID-19 a karmienie piersią. Ekspert: dr Paweł Grzesiowski, ekspert Naczelnej Rady Lekarskiej ds. COVID-19.
