Spirytus salicylowy – właściwości, działanie i zastosowania. Czy spirytus salicylowy pomaga na trądzik?

Spirytus salicylowy to 2-procentowy roztwór kwasu salicylowego w mieszance alkoholu etylowego z wodą. W 100 g gotowego, sprzedawanego w aptekach i drogeriach spirytusu salicylowego znajdują się więc 2 g kwasu salicylowego.

Kwas salicylowy ma właściwości przeciwbakteryjne i przeciwgrzybiczne, a także przeciwzapalne (podobnie jak aspiryna, czyli kwas acetylosalicylowy). Alkohol etylowy, którego w 100 g spirytusu salicylowego jest około 70 procent, także działa odkażająco. Dodatkowo ma działanie wysuszające naskórek.

Spirytus salicylowy ma także właściwości regulujące wydzielanie sebum, czyli łoju. Ze względu na działanie złuszczające ogranicza keratynizację naskórka, czyli spowalnia proces nawarstwiania się jego martwych komórek przy ujściach mieszków włosowych, dlatego często stosowany jest przy trądziku pospolitym i łojotoku. Ma również właściwości keratoplastyczne, czyli stymuluje regenerację naskórka.

Środek ten jest stosowany na szeroką skalę w przemyśle farmaceutycznym i kosmetycznym – znajduje się w składzie wielu leków i preparatów do pielęgnacji skóry i włosów.

Spirytus salicylowy przeznaczony jest do stosowania miejscowego. Przydaje się do dezynfekowania skóry, ponieważ działa bakteriobójczo na wszystkie znane drobnoustroje z tej grupy. Ważne jest jednak, by skóra była zwilżona alkoholowym roztworem kwasu salicylowego przynajmniej przez 2 minuty – można w tym celu pozostawić na niej nasączony preparatem wacik. Taki zabieg pozwoli pozbyć się aż 98 procent bakterii, podczas gdy samo przetarcie wacikiem nasączonym spirytusem salicylowym jest o około 20 procent mniej skuteczne w zabijaniu tych drobnoustrojów.

Spirytus salicylowy sprawdzi się jako środek odkażający przy niewielkich ranach i otarciach naskórka. Należy jednak pamiętać, że zastosowanie go na podrażnioną i otartą skórę jest dość bolesne.

Spirytus salicylowy jest też pomocny w zwalczaniu zmian trądzikowych i zaskórników. Kwas salicylowy pomaga zmniejszać zmiany ropne i usuwać z mieszków włosowo-łojowych nadmiar sebum i złuszczonego naskórka.

Miejsca, w których pojawiły się zmiany trądzikowe, zaleca się przecierać wacikiem nasączonym spirytusem salicylowym nie częściej niż dwa razy dziennie. Należy pamiętać, że alkohol etylowy ma silne właściwości wysuszające i stosowany przez długi czas może spowodować nadmierne przesuszenie skóry, co sprawi, że stanie się ona cieńsza i bardziej podatna na podrażnienia. Gdy skóra jest przesuszona, gruczoły łojowe podejmują pracę z podwójną siłą, co doprowadza do wtórnego łojotoku i pogarsza stan cery.

Stosowany w umiarkowanych ilościach spirytus salicylowy może jednak pomóc przy problemach z łojotokiem. Skórę można przecierać tonikiem zrobionym ze spirytusu salicylowego rozcieńczonego wodą w proporcji 1 do 4.

Spirytus salicylowy stosuje się także pomocniczo w leczeniu grzybicy paznokci. Wacikiem nasączonym spirytusem salicylowym należy przecierać paznokcie i palce stóp oraz przestrzenie między palcami. Ze względu na właściwości przeciwgrzybicze i odkażające spirytusu salicylowego taka kuracja połączona ze stosowaniem odpowiednich leków przeciwgrzybicznych powinna szybko przynieść oczekiwany skutek.

W aptekach i drogeriach dostępny jest spirytus salicylowy w aerozolu i z różnymi dodatkami – na przykład z wyciągiem z aloesu. Tego rodzaju preparaty można stosować do odkażania skóry, jak również do zmywania niektórych rodzajów lakieru do paznokci (zamiast zmywacza), jak również do dezynfekcji pędzli i innych przyborów do makijażu. W aptekach kupić można także plastry ze spirytusem salicylowym przeznaczone do leczenia odcisków na stopach.

Spirytus salicylowy przeznaczony jest do stosowania miejscowego i na niewielkie obszary skóry. Stosowany przez długi czas i w dużych ilościach może spowodować podrażnienie i przesuszenie skóry, a w efekcie – łojotok (sucha skóra rekompensuje niedobór wilgoci wzmożonym wydzielaniem łoju, który pełni funkcję ochronną).

Spirytus salicylowy jest niewskazany dla osób ze skórą wrażliwą i skłonną do podrażnień. Stosowanie tego leku jest niewskazane w przypadku nadwrażliwości i uczulenia na salicylany. W przypadku osób uczulonych po zastosowaniu spirytusu salicylowego może pojawić się kontaktowe zapalenie skóry. Ponieważ preparat zawiera około 70 procent alkoholu, który wchłania się przez skórę, nie jest niewskazany dla dzieci i niemowląt.

Należy też unikać kontaktu preparatu z błonami śluzowymi (np. oczu czy nosa), ponieważ wywołuje ich znaczne podrażnienie. Spirytus salicylowy nie powinien być też stosowany na otwarte rany i duże powierzchnie ciała, ponieważ może wówczas dojść do zatrucia kwasem salicylowym. Zabronione jest również jego picie.

Spirytus salicylowy w ciąży może być stosowany miejscowo na niewielkie obszary skóry – nie ma wówczas wpływu na rozwój płodu. Można go też stosować w czasie karmienia piersią, z zastrzeżeniem, że nie aplikuje się go na skórę piersi, gdzie kontakt z lekiem mogłoby mieć dziecko. Kobiety w ciąży lub karmiące piersią powinny jednak przed zastosowaniem spirytusu salicylowego skonsultować się z lekarzem.

Zastosowanie leku na większe powierzchnie ciała może mieć wpływ na układ nerwowy i spowodować czasową niezdolność do obsługi maszyn i prowadzenia pojazdów.

ZOBACZ: Częsta dezynfekcja a zapalenie skóry. Ekspert: lek. med. Łukasz Preibisz, dermatolog