Pomiar ciśnienia krwi – metody i normy. Jak wybrać aparat do jego mierzenia?

Należy pamiętać, że aby pomiar ciśnienia był wiarygodny, należy go dokonać w spokoju, ciszy i w optymalnej temperaturze otoczenia. Wynik będzie zafałszowany, jeżeli mierzymy ciśnienie po wysiłku fizycznym, posiłku, czy nawet paleniu papierosów i piciu kawy. Spacer również jest dla nas aktywnością. Dopiero co najmniej po 30 minutach spoczynku możemy dokonywać wiarygodnego pomiaru ciśnienia krwi. Gorączka, przeziębienie, ból oraz sytuacje stresowe wpływają na zmianę wartości naszego ciśnienia. Dlatego tak istotne jest przeprowadzanie pomiaru w odpowiednich warunkach.

Mierzenie ciśnienia krwi powinno odbywać się w pozycji siedzącej z możliwością oparcia ręki na blacie (np. stołu). Łokieć powinien być podparty, a ramię układamy na wysokości serca. Złe położenie ramienia może powodować błąd pomiaru. Mięśnie kończyny mogą być rozluźnione. Mankiet musi być dopasowany idealnie do danej osoby. Nie może być zbyt luźny i za szeroki, gdyż zaniży on wtedy wartość ciśnienia. Jeżeli jest za mały, wąski mankiet zbyt mocno ściska kończynę, jeszcze przed napompowaniem, to uzyskane wartości pomiarów będą zawyżone. Istotna jest również poprawna obsługa ciśnieniomierza. Jeżeli aparat do mierzenia ciśnienia jest nasz, to powinniśmy przed jego użyciem zapoznać się z instrukcją użytkowania. Częstym błędem, w przypadku pomiaru ciśnieniomierzem naramiennym jest odwrotne zakładanie mankietu. Poprawnie rękaw do ciśnieniomierza umieszczamy zawsze powyżej łokcia, a wychodzący z niego wężyk powinien znajdować się od strony wewnętrznej ręki i musi być skierowany do dołu.

Dylemat stanowi też pytanie, na której ręce mierzyć ciśnienie? Pomiaru dokonujemy na ręce, która nie dominuje. U osób praworęcznych jest to zatem kończyna lewa. Mierząc ciśnienie po raz pierwszy można też dokonać pomiaru na obu rękach, wybierając jako istotny pomiar z wynikiem wyższym. Kolejnych pomiarów dokonujemy już wtedy na ramieniu, na którym pomiar wskazał wyższe wartości.

Zobacz także: Ustalono nowe normy ciśnienia krwi. Wzrośnie liczba osób z nadciśnieniem. Zobacz, jakie powinno być prawidłowe ciśnienie krwi

Na przestrzeni lat do wykonania pomiaru ciśnienia krwi wykorzystywano różne metody, które następnie unowocześniano. Wśród metod tych możemy wyróżnić:

• pomiar ciśnienia tętniczego metodą krwawą – jest to inwazyjna metoda, polegająca na nakłuciu tętnicy i pomiarze jej ciśnienia,
• metoda osłuchowa – z wykorzystaniem sfigmomanometru (metoda Korotkowa) w której pierwszy najmocniejszy ton odpowiada skurczowi, a najsłabszy rozkurczowi serca, obecnie manometr rtęciowy zastąpił zegar,
• pomiar ciśnieniomierzem cyfrowym/elektronicznym (nadgarstkowym lub naramiennym) – to nieinwazyjny pomiar ciśnienia krwi, najbardziej nowoczesny i wygodny,
• badanie holterowskie – przeprowadza się, gdy metody nieinwazyjne dają rozbieżne wyniki, jest to pomiar trwający całą dobę. Wykorzystuje się do tego specjalne urządzenie, które monitoruje ciśnienie zarówno w nocy podczas spoczynku, jak i w ciągu dnia, nawet podczas wysiłku fizycznego,
• pomiar ciśnienia aparatem Riva-Rociego (RR) to prototyp wykorzystania mankietu uciskowego. Mierzono tak dawniej ciśnienie skurczowe. Lekarz przykładał palce poniżej mankietu, gdy wyczuwał tętno – odczytywał wynik na manometrze.

Optymalny wynik pomiaru ciśnienia tętniczego, mieści się w normach 120/80 mmHg. Wynik ciśnienia odczytujemy następująco:

• pierwsza wartość to skurczowe ciśnienie tętnicze (120 mmHg) - maksymalna siła z jaką serce wypompowuje krew w czasie skurczu,
• druga wartość to ciśnienie rozkurczowe (80 mmHg) – najniższe ciśnienie w tętnicach w czasie rozkurczu serca.

Powyższe wyniki dotyczą zarówno kobiet jak i mężczyzn w sile wieku, bez względu na budowę i masę ciała. Wysokie ciśnienie uznawane za prawidłowe to wartość do 139/90 mmHg.

Według Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego wskazanie do nadciśnienia tętniczego, to wyniki pomiarów, które osiągają wartości powyżej 140/90 mmHg.

Wartości ciśnienia krwi poniżej 90/60 mmHg uznaje się za prawidłowe tylko wtedy, gdy nie towarzyszą mu zawroty głowy, osłabienie organizmu, wymioty.

Jednorazowy nieprawidłowy wynik pomiaru ciśnienia nie jest powodem do niepokoju. Może być tylko wskazówką, aby częściej dokonywane były pomiary. Tabela wyników dostępna w internecie lub w przychodni pozwoli nam samodzielnie sklasyfikować swój wynik ciśnienia. Aby ułatwić sobie kontrolę pomiarów ciśnienia, najlepiej jest skorzystać z książeczki pomiarów ciśnienia tętniczego. Często jest ona dostępna bezpłatnie w aptekach, bądź u lekarzy. Dobrze jest też takie pomiary przedstawiać do wglądu na wizycie kontrolnej w przychodni. Regularny pomiar ciśnienia pozwala uniknąć groźnych dla życia chorób.

Dobry ciśnieniomierz pozwala w sposób precyzyjny i niezawodny kontrolować ciśnienie tętnicze krwi. Przy wyborze aparatu należy kierować się przede wszystkim wiarygodnością pomiaru oraz sprawnością osoby, która ma go obsługiwać. Obecnie najpopularniejsze na rynku są ciśnieniomierze cyfrowe. Oprócz mierzenia ciśnienia mają one także funkcje pomiaru tętna, wskaźnika arytmii oraz pamięć urządzenia do określonej liczby pomiarów. Niektóre ciśnieniomierze posiadają funkcję mowy – komunikat głosowy daje wskazówki jak dokonać pomiaru ciśnienia, a na końcu lektor czyta wynik. Osobom starszym i słabowidzącym zaleca się sięgnięcie po urządzenia o bardzo dużych i czytelnych wyświetlaczach. Ciśnieniomierze cyfrowe działają na baterie lub mają możliwość podłączenia zasilaczem do prądu.

Aby być pewnym wiarygodności pomiaru, sprzęt powinien mieć wszelkie certyfikaty i deklarację zgodności, gwarancję producenta wraz ze specyfikacją techniczną. Powinniśmy mieć także dostęp do błędu pomiaru danego aparatu do mierzenia ciśnienia.

Najbardziej precyzyjne wyniki daje ciśnieniomierz naramienny. Może być on automatyczny, gdzie działanie osoby mierzącej ogranicza się wyłącznie do naciśnięcia przycisku. Mankiet dopasowuje się automatycznie do danej kończyny. Aparaty półautomatyczne wymagają prawidłowego założenia mankietu oraz naciśnięcia przycisku.

Nadgarstkowe ciśnieniomierze automatyczne polecane są wyłącznie osobom aktywnym, młodym oraz takim, które nie są w stanie założyć mankietu. Tego typu przyrząd do mierzenia ciśnienia może jednak dawać błędne wyniki ze względu na to, że pacjent nie jest w stanie dokonać pomiaru idealnie. Na sfałszowanie odczytu mają też wpływ zaburzenia w krążeniu krwi w kończynach.

Metoda z użyciem zegarka z ciśnieniomierzem to najbardziej precyzyjny, nieinwazyjny pomiar ciśnienia krwi. Dawniej najdokładniejszy pomiar można było uzyskać sigmomanometrem, czyli aparatem z manometrem rtęciowym. Ze względu na wycofanie rtęci z użytku, zaczęto używać ciśnieniomierza z zegarkiem. Jest to aparat w pełni manualny. Składa się z mankietu z przewodem pompującym i balonikiem z zaworem, zegara oraz stetoskopu czyli słuchawek lekarskich.

Aby zmierzyć ciśnienie urządzeniem starego typu z zegarkiem i stetoskopem, należy trzymać się zasady pomiaru ciśnienia tętniczego i postępować zgodnie z następującymi wskazówkami. Założyć mankiet na ramię około 2/3 cm powyżej zgięcia łokciowego. Mankiet pompuje się przy użyciu gumowego balonika z zaworem, aż do całkowitego zamknięcia tętnicy. W odpowiednim tempie – dosyć wolno, bo 2 mmHg/sekundę, należy spuszczać powietrze z mankietu, wysłuchując stetoskopem dźwięki odpowiadające dwóm kolejnym uderzeniom serca. Wtedy należy zapamiętać ciśnienie skurczowe. Gdy te dźwięki znikną – zapamiętujemy ciśnienie rozkurczowe. Wynik pomiaru zapisujemy. Ewentualnie badanie można powtórzyć za 3 minuty. Po dokonaniu pomiaru powietrze z mankietu należy opróżnić – w tym celu pozostawiamy otwarty zawór kontrolny.

Za szybko spuszczane powietrze może skutkować błędem pomiaru – niższą wartością ciśnienia skurczowego i zawyżeniem rozkurczowego. Mierzenie ciśnienia takim aparatem może wywołać stres u pacjenta, co wpływa w ostateczności na zawyżony pomiar. Najczęściej mierzyć ciśnienie musi nam druga osoba. Jeżeli jednak sprawność pozwala samodzielnie dokonać pomiaru ciśnieniomierzem z zegarem, to nie należy pompować mankietu ręką badaną.