Spis treści
Programy profilaktyczne dla palaczy – jakie choroby wykrywają?
Palenie tytoniu jest czynnikiem rozwoju nowotworów, chorób układu krążenia, cukrzycy, demencji – a właściwie wszystkich schorzeń uznawanych za cywilizacyjne. Wyjście z nałogu nie jest łatwe, a niektórzy przegrywają z nim przed dekady. Osoby uzależnione od nikotyny tworzą grupę, która powinna regularnie kontrolować stan swojego zdrowia pod kątem rozwoju poważnych chorób.
Badania profilaktyczne dla palaczy są dostępne w Polsce bezpłatnie w ramach programów przesiewowych wykrywania schorzeń takich, jak:
- choroby odtytoniowe,
- przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP),
- choroby układu krążenia (CHUK),
- rak płuca,
- nowotwory głowy i szyi.
O wykonywaniu tych badań powinny pamiętać osoby, które palą od wielu lat lub mają wśród członków bliskiej rodziny osobę z wymienionymi problemami zdrowotnymi, zwłaszcza jeśli rozwinęły się one u niej w młodym wieku. Najlepszym rozwiązaniem jest oczywiście rzucenie nałogu, w czym może istotnie pomóc zwiększenie zainteresowania swoim zdrowiem.
Kto może skorzystać z bezpłatnych badań dla palaczy?
Bezpłatne badania w ramach programu profilaktyki raka płuc przysługują osobom w wieku 55-74 lata, które palą nałogowo. Dotyczy to konsumpcji wyrobów tytoniowych wynoszącej min. 20 paczkolat, czyli np. palenia paczki dziennie przez 20 lat albo dwóch przez 10 lat. Jednocześnie osobom tym nie udało rzucić nałogu na dłużej niż 15 lat w ostatnim okresie abstynencji. Takie osoby są kwalifikowane przez lekarza do wykonania niskodawkowej tomografii komputerowej. Placówki realizujące program wymienione zostały na stronie pacjent.gov.pl.
Osoby zagrożone rozwojem nowotworów głowy i szyi mogą skorzystać z programu profilaktyki pierwotnej i wczesnego wykrywania tych chorób. Dotyczy to szczególnie tych, którzy od wielu lat palą, a przy tym nadużywają alkoholu oraz są w większym stopniu narażeni na zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV), czemu sprzyjają zwłaszcza kontakty intymne.
Badania, które zleca podczas wizyty lekarz, należy wykonać w sytuacji, gdy dłużej niż przez 3 tygodnie występują określone objawy, niezwiązane z infekcją górnych dróg oddechowych:
- pieczenie języka,
- ból gardła,
- przewlekła chrypa,
- owrzodzenie w jamie ustnej, które się nie goi,
- czerwony lub biały nalot w jamie ustnej,
- niedrożność nosa,
- krwawy wyciek z nosa,
- guz na szyi,
- ból w trakcie przełykania,
- problemy z połykaniem.
Listę placówek, w których można wykonać badania z zakresu profilaktyki pierwotnej oraz wczesnego wykrywania nowotworów głowy i szyi, jest dostępna na stronie pacjent.gov.pl.
Palacze powinni też monitorować wydolność swoich płuc. W ramach program profilaktyki przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP) mogą robić to nałogowi palacze w wieku aktywności zawodowej. Narażeni są pracownicy zatrudnieni w branżach takich, jak: rolnictwo, górnictwo, przetwórstwo bawełniane czy przemysł metalurgiczny, a także pracownicy służby bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP). Osoby te są często wystawione na działanie czynników szkodliwych, predysponujących do rozwoju POChP. Program realizuje do końca 2022 r. Krakowski Szpital Specjalistyczny im. Jana Pawła II przy ul. Prądnickiej 80 w ramach projektu „Weź głęboki oddech”.
Z programu profilaktyki chorób układu krążenia mogą natomiast skorzystać osoby w wieku 35-65 lat, u których nie zdiagnozowano ich wcześniej i które nie korzystały z takiego programu u żadnego świadczeniodawcy w ciągu ostatnich 5 lat. Badania obejmują pomiar ciśnienia tętniczego krwi i jej badania biochemiczne. Nie trzeba mieć na nie skierowania, a jedynie wystarczy zgłosić się do lekarza POZ.
Najszersze uprawnienia do bezpłatnych badań profilaktycznych dotyczą programu profilaktyki chorób odtytoniowych, w tym POChP. Z ich powodu co roku umiera przedwcześnie 14 razy więcej Polaków niż ginie w wypadkach drogowych – to ponad 60 tysięcy zgonów rocznie. Zagrożeni są zwłaszcza ludzie w średnim wieku (40-65 lat).
Z badań ukierunkowanych na wykrywanie chorób odtytoniowych mogą skorzystać wszystkie osoby pełnoletnie, które palą papierosy czy inne wyroby tytoniowe bez zdiagnozowanych problemów takich, jak przewlekłe zapalenie oskrzeli, POChP lub rozedma płuc, które przez ostatnie 3 lata nie wykonywały badania spirometrycznego w ramach programu profilaktyki POChP. W zależności od wyników badań, lekarz może skierować na terapię grupową w celu rzucenia palenia. Aby wykonać badania, wystarczy zgłosić się do placówki medycznej mającej odpowiedni kontrakt z Narodowym Funduszem Zdrowia. Jej namiary można znaleźć w wyszukiwarce NFZ.
Źródło: Palisz? Skorzystaj z bezpłatnych badań pacjent.gov.pl – Serwis Ministerstwa Zdrowia i Narodowego Funduszu Zdrowia
Miej ciśnienie pod kontrolą
