Bostonka (choroba bostońska) – objawy, przyczyny i leczenie wysypki bostońskiej. Czy bostonka w ciąży jest groźna?

Choroba bostońska, jest nazywana też bostonką, a jej nazwa pochodzi od Bostonu – miasta, w którym zanotowano pierwsze ognisko epidemiologiczne tej choroby. W klimacie umiarkowanym (czyli takim, jak panuje w Polsce) bostonka występuje głównie w sezonie letnio-jesiennym i właśnie nastąpił jej powrót szczególnie w żłobkach i przedszkolach.

Za infekcję odpowiedzialne są wirusy Coxsackie, a nie jak się niekiedy uważa wirus bostoński. Okres wylęgania choroby bostońskiej trwa kilka dni, a do zakażenia enterowirusami dochodzi drogą kropelkową, oddechową lub fekalno-oralną, czyli głównie pokarmową. Wirus odpowiedzialny za bostonkę znajduje się: w ślinie, wydzielinie z nosa i gardła, kale i płynie z pękających pęcherzyków skórnych. Z tego powodu źródłem transmisji wirusa może być nie tylko osoba nim zakażona, ale również skażona woda, pożywienie, a nawet baseny i kąpieliska. Wirus przenosi się także przez zanieczyszczone ręce lub przedmioty.

Inne nazwy bostonki to:

• enterowirusowe zapalenie jamy ustnej z wysypką,
• wysypka pęcherzykowa – choroba ręki, stopy i ust,
• enterowirusowa gorączka wysypkowa,
• choroba ręki, stopy i ust.

Bostonka jest chorobą zakaźną występującą zarówno u osób dorosłych, jak i u dzieci. Przy czym bostonka u dzieci jest znacznie powszechniejsza. Nie bez znaczenia przy tym jest to, że bostonkę niekiedy nazywa się chorobą dłoni, stóp i jamy ustnej (z ang. (HFMD – Hand, Foot and Mouth Disease). Na chorobę bostońską zwykle chorują dzieci poniżej 10. roku życia (głównie w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym). Warto podkreślić, że choroba ta cechuje się wysoką zaraźliwością i zalicza się ją do grupy tzw. chorób brudnych rąk. Wywołują ją wirusy Coxsackie, które odpowiedzialne są również za takie choroby jak:

• przeziębienie,
• zapalenie gardła,
• anginę o podłożu wirusowym,
• zapalenie mięśnia sercowego,
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych o podłożu wirusowym.

Wirusy odpowiedzialne za bostonkę przenoszone są przede wszystkim drogą kropelkową. Można się nią również zarazić przez bezpośredni kontakt z osobą chorobą.

Pierwsze objawy bostoński są na tyle niespecyficzne, że można je z łatwością pomylić z symptomami zakażenia górnych dróg oddechowych. W początkowym stadium rozwoju bostonki pojawia się:

• podwyższona temperatura ciała,
• brak apetytu,
• złe samopoczucie,
• ból gardła,
• wymioty,
• biegunka.

Po tym okresie występuje również wysypka pęcherzykowa w jamie ustnej – zajmuje ona: język, dziąsła, tylną ścianę gardła i podniebienie miękkie. Pęcherzyki towarzyszące bostonce mają tendencję do pękania i przekształcania się w bolesne nadżerki, które skutkują brakiem apetytu zarówno u dzieci, jak i osób dorosłych.

Wraz z postępem choroby na skórze zaczyna pojawiać się wysypka, najczęściej w formie podłużnych pęcherzyków, które lokalizują się na: dłoniach, podeszwach stóp, a niekiedy również na pośladkach i w obrębie narządów płciowych.

Choroba bostońska niekiedy bywa mylona z alergią o niezdiagnozowanym podłożu, a także ze względu na podobieństwo objawów – z ospą wietrzną. Choroby te różnią się od siebie przede wszystkim charakterem i umiejscowieniem wysypki skórnej:

• w przypadku bostonki – lokalizuje się w jamie ustnej, na dłoniach i stopach,
• w przypadku ospy wietrznej – na tułowiu, kończynach i owłosionej skórze głowy.

Bostonka u dorosłych charakteryzuje się ostrym lub przewlekłym przebiegiem, natomiast u dzieci przebiega ona stosunkowo łagodnie i zazwyczaj nie wymaga wdrażania specjalistycznego postępowania leczniczego. Bostonka jest jedną z typowych chorób zakaźnych właściwych dla wieku dziecięcego. U osób dorosłych, zakażonych wirusem wywołującym chorobę bostońską, występuje szereg trudnych do złagodzenia objawów. Szczególnie uciążliwym symptomem bostonki u dorosłych jest wysoka temperatura ciała i plamisto-grudkowa wysypka, której często towarzyszy uporczywy świąd.

Okres wylęgania się bostonki jest stosunkowo krótki. Trwa bowiem 3-5 dni. Następnie następuje dwu- lub trzydniowa faza prodromalna choroby (od greckiego słowa prodromom – zwiastun), w której pojawiają się objawy charakterystyczne dla grypy. W dalszym przebiegu choroby występuje wysypka, która jest jednoznaczna z wejściem w fazę wysypkowo-osutkową. W okresie zdrowienia często dochodzi do złuszczania się naskórka.

Większość chorób zakaźnych w ciąży stwarza duże zagrożenie zarówno dla kobiety, jak i płodu. Szczególnie niebezpieczne jest wystąpienie choroby bostońskiej w I trymestrze ciąży, ponieważ może to skutkować poronieniem lub powstaniem wad rozwojowych u dziecka. Zachorowanie na bostonkę w II i lub III trymestrze ciąży nie powoduje już tak dużego zagrożenia. W takim przypadku rekomendowanym rozwiązaniem jest stosowanie paracetamolu i systematyczne nawadnianie organizmu.

Leczenie bostonki skupia się przede wszystkim na złagodzeniu dotkliwości objawów choroby. Jednym z najbardziej uciążliwych symptomów tej choroby jest gorączka, którą najlepiej zbijać paracetamolem lub niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi. W przypadku bostonki bezzasadne jest stosowanie antybiotykoterapii lub leków steroidowych. W celu złagodzenia objawów i zmniejszenia ryzyka powikłań zalecana jest suplementacja witaminy A. W przypadku ciężkiego przebiegu bostonki konieczna jest hospitalizacja i wdrożenie leczenia przeciwwirusowego.

W celu złagodzenia objawów bostonki w postaci nadżerek i owrzodzeń skóry i błon śluzowych, można stosować miejscowo preparaty antybiotykowe lub barwniki antyseptyczne o właściwościach przeciwzapalnych, osuszających, ściągających, przeciwbakteryjnych i przeciwwirusowych. Niewskazanym rozwiązaniem jest wyciskanie i wygniatanie pęcherzy, ponieważ może to prowadzić do zakażeń bakteryjnych.

Źródła:
Gomuła A., Choroba bostońskaPaństwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny. [Dostęp: 15.10.2019]
Nassef C. Choroba dłoni, stóp i jamy ustnej – nowe spojrzenie na znaną osutkę wirusową. Medycyna Praktyczna [Dostęp 15.10.2019]

Teresa Jackowska - konsultant krajowy w dziedzinie pediatrii o szczepieniach przeciw chorobom zakaźnym: