Badanie EMG – na czym polega i w jakim celu jest zlecane badanie przewodnictwa nerwowego, czyli elektromiografia? Kto powinien je wykonać?

EMG, czyli elektromiografia lub badanie elektrofizjologiczne przewodnictwa nerwowego i mięśniowego pozwala na dokonanie oceny funkcjonowania mięśni i nerwów obwodowych. Na podstawie otrzymanych wyników EMG, lekarz może określić występujące w mięśniach patologiczne zmiany, rozpoznać ich charakter i miejsce występowania oraz ocenić dynamikę postępu choroby w przebiegu, której te zmiany występują.

Dla sprawnego mięśnia charakterystyczne jest równomierne rozłożenie jonów sodu i potasu w komórkach i przestrzeniach między nimi, dzięki czemu łatwo przenikają przez błonę komórki. Występujące patologie doprowadzają do polaryzacji ładunku elektrycznego wnętrza komórki, względem jej błony komórkowej. Jeżeli czynność elektryczna mięśni została zaburzona, zobrazuje to wynik elektromiografii. Badanie EMG może też wskazać na nieprawidłowości, występujące w obszarze nerwów obwodowych.

Badanie EMG wykonywane jest przy użyciu specjalistycznego aparatu – elektromiografu. Badanie dzieli się na 4 etapy:

1. elektroneurografia – badanie służące do oceny przewodnictwa elektrycznego nerwów obwodowych, zarówno czuciowych, jak i ruchowych,
2. badanie mięśni,
3. badanie transmisji nerwowo-mięśniowej – próba miasteniczna, próba nużliwości, próba męczliwości,
4. badanie nadpobudliwości nerwowo-mięśniowej – próba tężyczkowa, próba ischemiczna.

Poszczególne etapy badania najczęściej nie są wykonywane w ramach jednej sesji, choć nie jest to regułą. Decyzję o przebiegu badania EMG podejmuje lekarz, na podstawie zgłaszanych przez chorego dolegliwości.

Warto zaznaczyć, że osoby decydujące się na wykonanie EMG prywatnie, muszą zapłacić oddzielnie za poszczególne próby. Badanie może być finansowane ze środków NFZ na podstawie skierowania od neurologa.

Elektroneurografia to badanie przewodnictwa nerwowego, mające na celu określenie prawidłowości przepływu impulsów nerwowych. Następnie, przeprowadzane jest właściwe badanie mięśni, w ramach którego wykonywana jest ocena funkcjonowania danego obszaru mięśniowego. Ta część polega na wprowadzeniu w mięsień 10-20 elektrod igłowych w odstępach ok. 1-2-centymetrowych. Elektrody odpowiadają za doprowadzenie do badanego mięśnia bodźców elektrycznych i za zarejestrowanie jego czynności, w takcie spoczynku, podczas ruchu i przy maksymalnym wysiłku.

Badanie transmisji nerwowo-mięśniowej to próba męczliwości, która umożliwia dokonanie oceny przewodnictwa nerwowo-mięśniowego. Ta część badania przewiduje stymulację serią supramaksymalnych bodźców, ale nie jest inwazyjna, ponieważ do stymulacji używane są elektrody powierzchniowe. Próba męczliwości jest wykorzystywana w diagnostyce miastenii – nużliwości mięśni, czyli choroby autoimmunologicznej polegającej na szybkim męczeniu się mięśni.

Próba tężyczkowa, czyli badanie nadpobudliwości nerwowo-mięśniowej ma zastosowanie w rozpoznaniu tężyczki. Choroba ta objawia się nadmierną pobudliwością nerwowo-mięśniową. W tej części badania EMG wykorzystywane są elektrody igłowe, które zostają wprowadzone w mięsień między kciukiem a palcem wskazującym.

Na ramię osoby badanej zakładana jest opaska elastyczna (na mniej więcej 10 minut), co ma na celu powstrzymanie przepływu krwi, do chwili wystąpienia silnego uczucia mrowienia. Kiedy mankiet zostanie zwolniony, lekarz może zaobserwować ewentualne symptomy schorzenia.

Badanie EMG nie jest bolesne, jednak powoduje uczucie silnego dyskomfortu zwłaszcza w trakcie stymulacji nerwu, podczas skurczów mięśni i w momencie, w którym pojawia się silne mrowienie. Elektrody igłowe są bardzo cienkie, więc nie powodują wyraźnego uczucia bólu, jednak także mogą być nieprzyjemne.

Badanie EMG powinny wykonać osoby, u których wystąpiły objawy nieprawidłowego funkcjonowania układu nerwowego i mięśniowego. Wskazaniem do przeprowadzenia badania są też uszkodzenia mięśni, będące następstwem urazu albo kontuzji. Wśród schorzeń wskazywane są przede wszystkim:

• spastyczność,
• zespoły sztywności,
• zespoły lędźwiowo-krzyżowe i korzeniowe-szyjne.

Elektromiografia pomaga zdiagnozować schorzenia i stany takie jak:

• rwa kulszowa,
• rwa barkowa,
• zespół cieśni nadgarstka,
• zespół cieśni kanału stępu,
• dystrofie mięśniowe,
• stwardnienie boczne zanikowe,
• rdzeniowy zanik mięśni.

EMG wymaga pewnego przygotowania. Przed badaniem, należy poinformować lekarza o wszystkich zażywanych lekach. Dotyczy to przede wszystkim farmaceutyków, które zmniejszają krzepliwość krwi: kwas acetylosalycilowy, warfaryna, pochodne kumaryny, heparyna, acenocumarol.

Osoby, które przyjmują doustnie antykoagulanty na 3 dni przed planowanym badaniem, powinny rozpocząć przyjmowanie heparyny drobnocząsteczkowej. W dniu badania, chorzy na miastenię nie mogą przyjmować leków. Przed EMG należy dokładnie umyć badany obszar ciała. W tym miejscu nie należy stosować żadnych kosmetyków, w tym kremów i balsamów. W trakcie badania nie można mieć na sobie żadnych metalowych ozdób.

Badanie EMG pozwala na określenie wahań kurczliwości mięśni charakteryzujących się różną częstotliwością, okresowością i amplitudą. W momencie, gdy mięsień zaczyna się kurczyć, amplituda waha się w przedziale od 100 do 1500 µV. W stanie maksymalnego skurczu wartość ta zamyka się w przedziale od 100 do 3000 µV. Zmniejszenie amplitudy wahań ma związek z występującymi schorzeniami pierwotnymi mięśni. W zaawansowanej fazie choroby, amplituda może wynieść do 20 µV w stanie maksymalnego skurczu.

Polineuropatie są rejestrowane, jako spadek oscylacji i pojedyncze biopotencjały charakteryzujące się różną amplitudą i częstotliwością. Amiotrofie rdzeniowe są obrazowane jako wzrost amplitudy wahań. Miastenia dotykająca kobiety w przedziale wiekowym od 20. do 30. roku życia i mężczyzn między 50. a 60. rokiem życia, jest rejestrowana w formie spadku amplitudy wahań, który pojawia się pod wpływem rytmicznej stymulacji badanego mięśnia. Zespoły miotoniczne objawiają się jako niska amplituda i wysoka częstotliwość aktywności elektrycznej mięśnia w stanie spoczynku i po skurczu. Seria biopotencjałów oznacza nadpobudliwość mięśnia.

Na podstawie uzyskanych wyników badania EMG lekarz może zadecydować o rozszerzeniu diagnostyki, wprowadzeniu odpowiednich metod leczenia lub rehabilitacji, mającej na celu utrzymanie sprawności pacjenta.

Badanie EMG ma szeroki zakres możliwych zdiagnozowania chorób, co jest jego największą zaleta. Do wad poza wspomnianym dyskomfortem, należy zapisać pewne ograniczenia. Próby nie mogą być przeprowadzone u osób z wszczepionym elektrycznym rozrusznikiem serca, z metalowymi elementami w sercu i w obszarze, który podlega badaniu. EMG nie może być przeprowadzone także u kobiet w ciąży.