ZZSK, czyli zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa - objawy i leczenie

Czym jest zesztywniające zapalenie stawów i kto na nie najczęściej choruje?

ZZSK, czyli zesztywniające zapalenie stawów, jest też często nazywane chorobą Bechterewa. Jest to przewlekłe, degeneracyjne schorzenie tkanki łącznej. U pacjenta obserwowany jest postępujący proces zapalny, który rozprzestrzenia się na stawy, dyski międzykręgowe i wiązadła kręgosłupa. W objętych tym procesem miejscach dochodzi do odkładania się soli wapnia. W konsekwencji następuje kostnienie i stopniowe usztywnianie się poszczególnych partii kręgosłupa.

Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa jest schorzeniem, na które częściej zapadają mężczyźni. Zazwyczaj choroba dotyka osób pomiędzy 16. a 30. rokiem życia, ale zdarzają się przypadki jej rozwoju u dzieci i osób starszych. Warto także zaznaczyć, że ZZSK zajmuje drugie miejsce na liście najczęściej występujących chorób zapalenia stawów, zaraz po reumatoidalnym zapaleniu stawów.

Przyczyny występowania ZZSK

Jest to choroba, której podłoże nie zostało do końca poznane. Specjaliści wskazują, że na rozwój tego schorzenia może mieć wpływ kilka czynników, które muszą się na siebie nałożyć. Przede wszystkim, mówi się o uwarunkowaniach genetycznych. Ryzyko zachorowania wzrasta, jeśli bliscy krewni cierpią na zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, ale dużą rolę odgrywa w tym przypadku również antygen HLA B27, który został uznany za marker genetyczny ZZSK. Choć jego obecność stwierdza się u około 95 proc. chorych, trzeba jednak zaznaczyć, iż większość osób z tym antygenem nie cierpi na ZZSK i zdarzają się również chorzy, u których nie stwierdzono obecności HLA B27.

Wśród czynników wpływających na rozwój tego schorzenia u określonych osób, wskazuje się również na zaburzenia układu odpornościowego. Oznacza to, że niszczenie tkanek następuje w następstwie niewłaściwych reakcji układu odpornościowego. W efekcie dochodzi więc do odkładania się soli wapnia i usztywnienia kręgosłupa oraz stawów.

Objawy, które pojawiają się u chorych na ZZSK

Zesztywniającemu zapaleniu stawów kręgosłupa początkowo towarzyszą niespecyficzne objawy. W związku z tym, w pierwszej fazie rozwoju może być mylona z innymi schorzeniami, takimi jak, chociażby dyskopatia. W większości przypadków ZZSK objawia się stanem zapalnym, który powoduje ból w odcinku krzyżowo-lędźwiowym. Promieniuje on do pośladków, tylnej części ud i do kolan. Charakterystyczne jest to, że pojawia się on z reguły rano i nie ustępuje w trakcie odpoczynku, ale przy wysiłku, na przykład po wykonaniu gimnastyki. Tej fazie choroby mogą również towarzyszyć takie objawy, jak:

• Ogólne osłabienie organizmu.
• Spadek masy ciała.
• Utrata apetytu.
• Stany podgorączkowe.
• Symptomy charakterystyczne dla grypy.

Wraz z rozwojem ZZSK dolegliwości zaczynają się rozszerzać na wyższe partie kręgosłupa, stawy międzykręgowe i żebrowo-kręgowe, przez co chory odczuwa coraz większe zesztywnienie. Widocznie jest jego stałe przygarbienie, a szyja wysuwa się do przodu. Pacjenci oprócz bólu odczuwają również ograniczenie w ruchach głową, a następnie kończyn dolnych i klatki piersiowej. W przypadku, gdy stan zapalny obejmuje odcinek szyjny kręgosłupa, istnieje ryzyko uszkodzenia rdzenia i ośrodka oddechowego. U pacjentów z obwodową postacią ZZSK zapalenie obejmuje też inne stawy (np. biodrowy, barków, kolan czy łokci i nadgarstków).

Objawy pozastawowe

ZZSK jest schorzeniem, które atakuje nie tylko stawy, ale również inne narządy. W związku z tym, o chorobie mogą świadczyć objawy, które nie występują w obrębie samych stawów. Wśród nich można wymienić między innymi:

• Osłabienie organizmu wynikające z przewlekłego stanu zapalnego.
• Bezsenność.
• Depresja.
• Zapalenie błony naczyniowej oka.
• Zapalenie tęczówki.
• Zaburzenia pracy serca.
• Miażdżyca.
• Zaburzenia oddychania.
• Owrzodzenia układu pokarmowego.
• Zaburzenia pracy nerek.
• Dolegliwości o podłożu neurologicznym (np. drętwienia i mrowienia, słabsze mięśnie, niedowłady, niekontrolowane oddawanie moczu i stolca).

Jak diagnozuje się ZZSK?

Choroba może zostać zdiagnozowana między innymi na podstawie objawów klinicznych, czyli zapalnego bólu w obrębie kręgosłupa i stawów krzyżowo biodrowych, a także ograniczenia w ich ruchomości. Potwierdzenie diagnozy można uzyskać dzięki wykonaniu badania obrazowego RTG kręgosłupa. Oznaczany jest również antygen HLA B27, przeprowadza się badania OB i CRP, czyli wskaźniki stanu zapalnego i morfologię krwi.

W sytuacji, gdy badania radiologiczne nie wykażą żadnych zmian, wykonuje się również rezonans magnetyczny. Jest on w stanie wychwycić nawet najmniejsze zmiany, przez co możliwe jest zdiagnozowanie ZZSK już na wczesnym etapie rozwoju choroby.

Jak przebiega leczenie w przypadku osób chorych na ZZSK?

ZZSK, tak jak wszystkie inne choroby reumatyczne, jest nieuleczalne. Celem leczenia jest zatem ograniczenie skutków tego schorzenia, minimalizując nieprzyjemne dla pacjenta objawy, tak by poprawić jego komfort życia i spowolnić postęp choroby.
Terapia opiera się na leczeniu farmakologicznym. Pacjent przyjmuje niesteroidowe leki przeciwzapalne, które łagodzą dolegliwości bólowe, hamują stan zapalny i ograniczają sztywność kręgosłupa. Możliwe jest także przyjmowanie miejscowych zastrzyków z glikokortykosteroidów oraz kuracja lekami biologicznymi, jeśli leki przeciwzapalne nie dają oczekiwanych rezultatów. W przypadku wystąpienia nieodwracalnych zmian w obrębie kręgosłupa lub stawów przeprowadza się również zabiegi chirurgiczne.

ZZSK - ćwiczenia

ZZSK jest chorobą, w której regularne ćwiczenia i rehabilitacja odgrywają bardzo dużą rolę w zahamowaniu jej postępu oraz poprawie jakości życia pacjentów. Ćwiczenia wykonywane systematycznie każdego dnia, pozwalają zmniejszyć sztywność oraz dolegliwości bólowe. Powinny one być dobrane przez specjalistę, który dopasuje je do wieku pacjenta oraz stopnia zaawansowania choroby.
Ogromne znaczenie ma również profesjonalna rehabilitacja fizjoterapeutyczna. Dobre rezultaty dają na przykład:

• Gimnastyka lecznicza.
• Pływanie.
• Kąpiele solankowe.
• Kinezyterapia.
• Fizykoterapia.
• Masaże.

Jaką dietę stosować przy ZZSK?

ZZSK to schorzenie, na którego postęp może mieć wpływ również dieta chorego. Nadal trwają badania na ten temat, jednak specjaliści zalecają, aby chorzy stosowali zdrową dietę opartą o żywność niskoprzetworzoną. Osoby chorujące na zesztywniające zapalenie stawów powinny także:

• Wyeliminować produkty zawierające kwas szczawiowy oraz używki, takie jak alkohol, papierosy, narkotyki czy nawet kawa.
• Ograniczyć biały cukier, słodycze, sól, rośliny psiankowate.
• Spożywać więcej tłuszczów zawierających Omega-3, kwasów GLA oraz chudego nabiału.

Antybiotyki: kiedy szkodzą, a kiedy pomagają?