Rak nerki – co powinniśmy wiedzieć na temat tej choroby?

W Polsce rak nerki stanowi około 3-4% nowo rozpoznanych guzów. Daje to liczbę około 5 tys. nowych przypadków rocznie. U dorosłych pacjentów najczęściej rozpoznawany jest rak nerwokomórkowy nerki (RCC), który stanowi około 90% wszystkich złośliwych nowotworów nerek, natomiast u dzieci najczęściej diagnozuje się guz Wilma. Rocznie na nowotwór nerek umiera w Polsce około 2500 osób.

Wśród wszystkich nowotworów złośliwych układu moczowego rozpoznawanych w Polsce i w Europie rak nerki jest na trzecim miejscu po raku prostaty i nowotworach pęcherza moczowego.

Przyczyny rozwoju nowotworu nerki nie zostały dotychczas szczegółowo poznane. Jest jednak wiele czynników zwiększających ryzyko wystąpienia zmian nowotworowych w nerkach. U około 3% pacjentów rak nerki jest uwarunkowany rodzinnie. W rzadkich przypadkach rak nerki może być uwarunkowany genetycznie i wchodzić w skład zespołu VHL (von Hippla-Lindaua). Nowotwór nerki jest też statystycznie częstszy u osób z nabytą torbielowatością nerek i u pacjentów dializowanych. Inne czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia choroby to:

• nadwaga i otyłość,
• mała aktywność fizyczna,
• palenie papierosów,
• nadciśnienie tętnicze,
• picie nadmiernych ilości alkoholu,
• dieta z dużą zawartością białka zwierzęcego,
• nadużywanie środków przeciwbólowych,
• stany immunosupresji wynikające z infekcji HIV.

W początkowym stadium nowotwór nerek nie daje żadnych objawów. Jedynie u około 25-40% pacjentów rak nerki wykrywany jest we wczesnym, bezobjawowym okresie na podstawie przypadkowo wykonanego badania. Kiedy nowotwór wykrywany jest późno, w stadium przerzutów, maleją szanse nie tylko na wyleczenie, ale i na przeżycie.
Objawy, które powinny zaniepokoić i skłonić do wizyty u lekarza oraz przeprowadzenia badań w kierunku wykluczenia nowotworu nerek, to:

• ogólne osłabienie,
• brak apetytu,
• utrata masy ciała,
• stany podgorączkowe,
• częste infekcje dróg moczowych,
• nocne poty,
• uporczywy kaszel,
• wysokie OB,
• obrzęki kończyn dolnych,
• osłabienie układu odpornościowego.

W zaawansowanym stadium choroby pojawiają się symptomy określane jako tzw. triada objawów Virchowa. Należą do nich silne bóle w okolicy lędźwiowej, krwiomocz oraz guz wyczuwalny przez powłoki brzucha.

Najskuteczniejszym sposobem diagnostyki raka nerki, również we wczesnym stadium, jest USG jamy brzusznej oraz tomografia komputerowa (CT).

Leczenie raka nerki w ponad 85% przypadków polega na chirurgicznym usunięcia guza, zazwyczaj z oszczędzeniem niezmienionego miąższu narządu. U większości pacjentów operacja wykonywana jest laparoskopowo lub laparoskopowo z asystą robotów chirurgicznych.

Jeśli guz jest duży i wychodzi poza narząd lub zajmuje aparat naczyniowy nerki, w niektórych przypadkach usuwana jest cała nerka, szczególnie gdy nowotwór jest zdolny do wytworzenia czopa rakowego wrastającego do światła centralnego układu żylnego.

U tych z pacjentów, u których choroba została rozpoznana w stadium przerzutów do innych narządów, stosuje się leczenie onkologiczne. Innowacyjną metodą jest immunoterapia, która polega na reaktywacji układu odpornościowego pacjenta do walki z nowotworem. W Polsce pacjenci od ponad dwóch lat mają dostęp do programu lekowego obejmującego immunoterapię niwolumabem w II linii leczenia raka nerki. W planach jest wprowadzenie immunoterapii dwulekowej (niwolumab + ipilimumab) oraz immunoterapii skojarzonej z inhibitorami kinaz tyrazynowych na pierwszym etapie leczenia.

Podstawą zapobiegania są badania profilaktyczne. Każda dorosła osoba powinna w ramach profilaktyki raz do roku wykonać USG jamy brzusznej, które pozwala wykryć zmiany nowotworowe w nerkach we wczesnym stadium.
Do profilaktyki raka nerki należy też zdrowy tryb życia i odpowiednia dieta, dbanie o prawidłową masę ciała i rezygnacja z używek (papierosów, alkoholu) oraz nienadużywanie środków przeciwbólowych.

Organizatorzy cyklu szkoleń „Rak nerki – o leczeniu i zdrowieniu” opracowali trzy bezpłatne webinaria edukacyjne prowadzone przez Polskie Amazonki Ruch Społeczny. Spotkania te skierowane są do wszystkich osób w trakcie leczenia i ich bliskich. Ich zapis dostępny będzie na stronie Polskie Amazonki Ruch Społeczny oraz kanale YouTube.

Każdy warsztat składa się z dwóch części – edukacyjnego spotkania z ekspertem o leczeniu oraz ćwiczeń praktycznych wpływających na lepsze samopoczucie psychiczne.