Każdego roku w Polsce rak jelita grubego (RJG) diagnozowany jest u blisko 20 tysięcy osób. To cichy zabójca, który przez lata może rozwijać się bez żadnych objawów. Mimo tego wiele osób wciąż unika badań profilaktycznych, nie zdając sobie sprawy, że jedno badanie może uratować życie. W ramach kampanii Servier – Wyłącz raka pt. „Wejdź w to głębiej” eksperci przypominają: kolonoskopia to klucz do zdrowia i długiego życia!
Młodzi w grupie ryzyka – nowy trend epidemiologiczny
Jeszcze kilka dekad temu rak jelita grubego był uznawany za chorobę osób starszych. Dziś statystyki pokazują coś zupełnie innego – coraz częściej chorują ludzie przed pięćdziesiątką.
Obserwujemy niepokojący wzrost zachorowań wśród młodych dorosłych. Osoby urodzone w latach 90. mają nawet czterokrotnie wyższe ryzyko zachorowania niż pokolenie ich dziadków, gdy byli w wieku poniżej 50-tego roku życia
– podkreśla Prof. dr hab. n. med. Grażyna Rydzewska, Kierownik Kliniki Gastroenterologii, w Państwowym Instytucie Medycznym MSWiA Jakie są tego przyczyny?
Eksperci wskazują na kumulację wielu niekorzystnych czynników zdrowotnych:
Styl życia i dieta – wysokoprzetworzona żywność, konserwanty, uboga
w błonnik dieta bogata w czerwone i przetworzone mięso, które dodatkowo poddawane są smażeniu, grillowaniu lub pieczeniu, zwiększają ryzyko zachorowania.Brak aktywności fizycznej i otyłość – naukowcy szacują, że nadwaga
i otyłość zwiększają prawdopodobieństwo rozwoju raka jelita grubego nawet o 23%.Choroby metaboliczne i przewlekłe stany zapalne – insulinooporność, cukrzyca typu 2, nadciśnienie i przewlekłe choroby zapalne jelit (NCHZJ) to czynniki znacząco podnoszące ryzyko zachorowania. Badania wskazują, że osoby z cukrzycą mają aż 34% większe ryzyko rozwoju tego nowotworu.
Palenie i alkohol – osoby pijące ponad cztery drinki dziennie oraz palacze mają znacznie zwiększone ryzyko zachorowania, a także gorsze rokowania w przypadku wykrycia nowotworu.
Zaburzenia mikrobioty jelitowej – coraz więcej badań wskazuje, że stan jelitowej flory bakteryjnej może wpływać na rozwój nowotworów przewodu pokarmowego. Zła dieta, antybiotyki, stres i brak błonnika w diecie prowadzą do zaburzeń mikrobioty, które mogą sprzyjać stanom zapalnym i procesom nowotworowym.
Co więcej, aż 35% przypadków raka jelita grubego u młodych dorosłych może mieć podłoże genetyczne. Osoby, u których w rodzinie występowały przypadki tej choroby, powinny szczególnie dbać o regularne badania przesiewowe.
Widzimy wyraźnie, że rak jelita grubego przestał być chorobą wyłącznie seniorów. Jeśli nie zaczniemy działać teraz, w kolejnych dekadach będziemy mierzyć się z epidemią nowotworów przewodu pokarmowego wśród ludzi w sile wieku
– podkreśla prof. Rydzewska.
Czego się bać? Mit o bolesnej kolonoskopii
Kolonoskopia to złoty standard w diagnostyce raka jelita grubego – badanie, które nie tylko pozwala wykryć chorobę na wczesnym etapie, ale również może zapobiec jej rozwojowi poprzez usunięcie zmian przedrakowych. Mimo to wielu pacjentów zwleka z jego wykonaniem, obawiając się bólu i dyskomfortu. To jeden z najczęściej powielanych mitów, który skutkuje niską zgłaszalnością na badania przesiewowe.
Współczesna kolonoskopia to badanie bezbolesne i bezpieczne. Dzięki sedacji dożylnej pacjent zasypia i nie odczuwa żadnego dyskomfortu
– podkreśla prof. Jarosław Reguła, krajowy konsultant w dziedzinie gastroenterologii.
Obecne standardy przygotowania do badania również uległy poprawie – stosowane preparaty przeczyszczające są skuteczniejsze, a ich smak i formuła zostały dostosowane do potrzeb pacjentów.
To, co odróżnia kolonoskopię od innych badań przesiewowych, to jej podwójna rola – diagnostyczna i terapeutyczna. Podczas jednego badania lekarz może wykryć nowotwór na wczesnym etapie, ale również usunąć polipy, które mogłyby przekształcić się w zmiany nowotworowe. Skuteczność tej metody jest niepodważalna – badania pokazują, że profilaktyczna kolonoskopia zmniejsza ryzyko zachorowania na raka jelita grubego nawet o 70-90%.
Mimo to w Polsce udział w programach badań przesiewowych wciąż jest niski. Aby zwiększyć wykrywalność wczesnych zmian nowotworowych, eksperci wskazują na potrzebę szerszego stosowania testu FIT – badania na obecność krwi utajonej w kale. Jest ono prostsze i mniej inwazyjne niż kolonoskopia, a w wielu krajach europejskich stanowi pierwszy etap diagnostyki.
To rozwiązanie, które może zwiększyć zgłaszalność na badania, a w konsekwencji poprawić wskaźniki wykrywalności nowotworu – podkreśla prof. Reguła.
Dzięki nowoczesnym metodom diagnostycznym kolonoskopia jest dziś bardziej precyzyjna niż kiedykolwiek. Endoskopowa pełnościenna resekcja (EFTR) oraz endoskopowa dyssekcja podśluzówkowa (ESD) pozwalają na skuteczne usunięcie nawet większych zmian przednowotworowych bez konieczności interwencji chirurgicznej. Zastosowanie nowoczesnych systemów obrazowania zwiększa wykrywalność wczesnych zmian i minimalizuje ryzyko przeoczenia patologicznych tkanek.
Czekanie na objawy nowotworu to jeden z największych błędów, jakie można popełnić
– przestrzega prof. Reguła.
Większość wczesnych zmian jest bezobjawowa, a moment, w którym pojawiają się dolegliwości, często oznacza już zaawansowane stadium choroby. Kolonoskopia to najlepsza metoda, by temu zapobiec – traktujmy ją jak standardowy przegląd techniczny organizmu.
Eksperci podkreślają, że skuteczna profilaktyka jest kluczowa nie tylko dla pacjentów, ale i dla całego systemu ochrony zdrowia. Modele wdrażane w krajach skandynawskich pokazują, że przesunięcie wydatków z leczenia na profilaktykę znacząco zmniejsza liczbę nowotworów wykrywanych w zaawansowanych stadiach. Im więcej osób skorzysta z badań przesiewowych, tym mniej będzie pacjentów wymagających kosztownego leczenia onkologicznego.
„Wejdź w to głębiej” – zdrowie jest w Twoich rękach
Firma Servier od lat angażuje się w działania edukacyjne w zakresie profilaktyki nowotworowej, prowadząc kampanię Servier - Wyłącz raka. Tegoroczna edycja, realizowana pod hasłem „Wejdź w to głębiej”, ma jeden główny cel – uświadomić, że rak jelita grubego nie musi być wyrokiem. Odpowiednia dieta, aktywność fizyczna oraz regularne badania profilaktyczne mogą znacząco zmniejszyć ryzyko zachorowania i pozwalają wykryć nowotwór na etapie, gdy jest całkowicie wyleczalny.
Nieustannie pracujemy nad tym, aby edukacja zdrowotna była skuteczna i dostępna dla każdego. Wciąż zbyt wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że rak jelita grubego jest jednym z tych nowotworów, którym można zapobiec. Dlatego naszym celem jest obalanie mitów i budowanie świadomości, że profilaktyka może uratować życie
– mówi Ewa Ciepałowicz z firmy Servier Polska, organizatorka kampanii.
Eksperci zgodnie podkreślają, że edukacja jest najskuteczniejszą drogą do profilaktyki. Im więcej osób dowie się o prostych metodach zapobiegania rakowi jelita grubego, tym mniej pacjentów trafi do gabinetów onkologicznych w zaawansowanym stadium choroby.
To naprawdę niewielki wysiłek w porównaniu z tym, co możemy zyskać – zdrowie, życie i spokój na długie lata
– dodaje Ciepałowicz.
Badania profilaktyczne powinny stać się tak samo naturalnym elementem dbania
o siebie, jak kontrola ciśnienia czy przegląd stomatologiczny. Bo najlepszym sposobem na pokonanie raka jelita grubego jest niedopuszczenie do jego rozwoju.
