Spis treści
Od 26 kwietnia nowy urlop z powodu siły wyższej
Od 26 kwietnia wejdzie w życie nowelizacja kodeksu pracy uwzględniająca unijne dyrektywy dotyczące tzw. work-life balance. Przepisy te reguluje dyrektywa (UE) 2019/1158 z dnia 20 czerwca 2019 roku w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów. W związku z tym pracownik otrzyma prawo do urlopu tzw. urlopu z powodu siły wyższej. Będą to dodatkowe 2 dni lub 16 godzin zwolnienia od pracy w ciągu roku.
W kodeksie pracy został więc umieszczony nowy paragraf o następującym brzmieniu:
§ 1. Pracownikowi przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy, w wymiarze 2 dni albo 16 godzin, z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli jest niezbędna natychmiastowa obecność pracownika. W okresie tego zwolnienia od pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia w wysokości połowy wynagrodzenia.
§ 2. O sposobie wykorzystania w danym roku kalendarzowym zwolnienia od pracy, o którym mowa w § 1, decyduje pracownik w pierwszym wniosku o udzielenie takiego zwolnienia złożonym w danym roku kalendarzowym.
Czym jest siła wyższa?
Jako siłę wyższą ustawa uznaje chorobę lub wypadek któregoś z członków rodziny. Jednak za siłę wyższą można ogólnie uznać każde zdarzenie zewnętrzne, a więc mające miejsce poza pracą, które jest nagłe, nieprzewidywalne i niezależne od woli pracownika oraz utrudnia lub uniemożliwia mu wykonywanie jego obowiązków pracowniczych.
Pojęcie siły wyższej często stosowane jest w prawie cywilnym i zwykle utożsamiane z siłami przyrody takimi jak powodzie, śnieżyce, huragany czy nawałnice. Za siłę wyższą można także uznać działania człowieka odbywające się na masową skalę takie jak wojna czy ścisłe restrykcje wprowadzane na dużym obszarze lub terenie całego kraju.
Urlop z powodu siły wyższej to nie urlop na żądanie
W założeniach urlop z powodu siły wyższej przypomina urlop na żądanie, który może być udzielony pracownikowi w wyjątkowych i niespodziewanych sytuacjach. Jednak urlop na żądanie dostępny w wymiarze maksymalnie 4 dni na rok wliczony jest do przysługujących pracownikowi dni urlopu wypoczynkowego. W przypadku skorzystania z urlopu na żądanie każdy dzień jest odliczany od puli przysługujących dni urlopowych w danym roku kalendarzowym. Jest on również pełnopłatny, a więc tak jak każdy inny dzień urlopu wypoczynkowego jego wysokość to 100 proc. wynagrodzenia.
W przypadku urlopu na żądanie pracownik nie musi wskazywać powodu nieobecności w pracy, ale powód zwykle jest nagły i nieoczekiwany. Jednak nowy urlop z powodu siły wyższej różni się od urlopu na żądanie tym, że nie zostanie on wliczony do dni urlopu wypoczynkowego. Będą to więc dodatkowe 2 dni wolne od pracy (lub 16 godzin). Będzie on jednak inaczej rozliczany, ponieważ pracownik zachowa prawo do 50 proc. wynagrodzenia za każdy dzień trwania tego rodzaju urlopu. Zarówno w przypadku urlopu na żądanie, jak i urlopu od siły wyższej wniosek o udzielenie dnia wolnego od pracy musi zostać złożony najpóźniej w dniu rozpoczęcia danego urlopu.
Urlop od siły wyższej nie zastępuje więc urlopu na żądanie, ale jest jego uzupełnieniem i daje możliwość dodatkowych dni wolnych w przypadku nieoczekiwanych zdarzeń. Dzięki temu, zgodnie z unijną dyrektywą, zapewnia pracownikowi utrzymanie tzw. work-life balance, czyli równowagi pomiędzy życiem zawodowym a prywatnym i daje większe poczucie bezpieczeństwa.
Kto i jak może skorzystać z dodatkowego urlopu od siły wyższej?
Urlop od siły wyższej wynosi dodatkowe 2 dni lub 16 godzin w ciągu całego roku kalendarzowego płatne 50 proc. wynagrodzenia. Jest on udzielany na wniosek pracownika, więc pracownik nie ma obowiązku z niego korzystać. Przysługuje on każdej osobie zatrudnionej na umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy, a także:
- policjantom,
- strażakom,
- żołnierzom zawodowym,
- funkcjonariuszom Straży Granicznej,
- funkcjonariuszom Służby Więziennej,
- funkcjonariuszom Krajowej Administracji Skarbowej.
Według nowelizacji kodeksu pracy pracownik zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy (poniżej 8 godz./dziennie) urlop od siły wyższej ma ustalany w wymiarze godzinowym proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika. Niepełną godzinę zwolnienia od pracy zaokrągla się w górę do pełnej godziny.
Wykluczeni z prawa do urlopu będą natomiast pracownicy zatrudnieni na podstawie umów cywilnoprawnych takich jak umowa o dzieło, umowa zlecenia czy kontrakt B2B.
Należy zaznaczyć, że pracodawca nie może odmówić pracownikowi udzielenia takiego urlopu po złożeniu przez pracownika wniosku o jego udzielenie. Z powodu niższego wynagrodzenia z pewnością będzie on mniej pożądany przez pracownika niż urlop wypoczynkowy czy na żądanie, ale w nagłych przypadkach na pewno będzie dużym wsparciem i pozwoli łatwiej godzić życie osobiste z pracą.
Uzupełnij domową apteczkę
