Najnowsze rekomendacje w zwalczaniu COVID-19. To konsensus światowych ekspertów odn. walki z pandemią. Zobacz stanowisko polskich naukowców

COVID-19 nadal stanowi zagrożenie dla systemów opieki zdrowotnej, w szczególności poprzez budzące niepokój nowe warianty. Do października 2022 r. na świecie odnotowano ponad 630 mln przypadków zakażenia SARS-CoV-2 i ponad 6,5 mln zgonów. Według niektórych szacunków liczba ofiar pandemii mogła przekroczyć nawet 20 mln. W obliczu problemu zespołowi 386 ekspertów ze 100 państw świata udało się osiągnąć konsensus (#COVIDconsensus) dotyczący metod trwałej eliminacji wirusa oraz zaleceń, które pozwolą bronić się przed pandemiami w przyszłości.

Badanie, którego wyniki zawarto w publikacji, zostało przeprowadzone przez Barcelona Institute for Global Health (ISGlobal) i opisane w najnowszym numerze magazynu „Nature”. Według specjalistów z różnych dyscyplin nauki zagrożenie związane z COVID-19 nie zostało zażegnane. Dla ratowania zdrowia i życia osób najbardziej zagrożonych potrzebne są dalsze skoordynowane, szeroko zakrojone działania, które pozwolą bronić się przed pandemią bez zwiększania obciążeń społecznych.

Zobacz: Zaburzenia po COVID-19 utrzymują się do 2 lat, również u dzieci. Long covid istnieje i wciąż daje się nam we znaki – ostrzega wirusolog.

Eksperci panelu ocenili, że reakcja świata na pandemię nie może być uznana za wystarczającą. Wskazali, że utrudniły ją czynniki polityczne, społeczne i behawioralne, m.in. takie, jak fałszywe informacje rozprzestrzeniane nie tylko w mediach społecznościowych, niechęć do szczepień przeciwko SARS-CoV-2, brak globalnej koordynacji oraz niesprawiedliwa dystrybucja sprzętu, szczepionek i leków.

– Każdy kraj zareagował inaczej i często nieodpowiednio, co w znacznej mierze wynikło z braku porozumienia, a także jasno określonych celów – powiedział prof. Jeffrey V. Lazarus, badacz ISGlobal i koordynator badania.

Multidyscyplinarny panel specjalistów ds. ochrony zdrowia, w skład którego weszli także przedstawiciele organizacji pozarządowych i władz państwowych, wydał dziesięć rekomendacji z najwyższym stopniem uzgodnień. Oto najważniejsze z zaleceń.

Zdaniem ekspertów, aby uzyskać gotowość na wypadek kolejnej pandemii, należy przyjąć wspólne podejście dla całego społeczeństwa, w tym dla wielu dyscyplin i sektorów, np. biznesu, społeczeństwa obywatelskiego, sektora technologicznego.

Kolejną istotną kwestią jest koordynacja działań między poszczególnymi ministerstwami w celu zapewnienia większej efektywności systemu opieki zdrowotnej, w tym zmniejszenie obciążenia szpitali i wzmocnienie roli podstawowej opieki zdrowotnej. Zdaniem specjalistów, ważna jest również promocja wielosektorowej współpracy mającej na celu przyspieszenie rozwoju nowych terapii, które można zastosować na wszystkich etapach zakażenia COVID-19 (opieka ambulatoryjna, hospitalizacja, długi covid).

Kolejnym zaleceniem jest utrzymanie koncepcji „szczepienia plus” obejmującej masowe szczepienia przeciwko COVID-19. W opinii naukowców, rządy, prywatni darczyńcy oraz branża farmaceutyczna powinni skoncentrować się na finansowaniu prac mających na celu opracowanie szczepionek zapewniających długotrwałą ochronę przed wieloma mutacjami SARS-CoV-2.

Zobacz: Cerber to nowy wariant koronawirusa Omikron, który już dominuje w Europie. Co wiemy o wariancie BA.1.1 – i czy jest się czego bać?

Zdaniem specjalistów, konieczne jest także wspólne opracowanie komunikatów, które budują i wzmacniają zaufanie do naukowców i przedstawicieli władz odpowiedzialnych za zdrowie publiczne i walkę z pandemią. Bardzo ważne w tym kontekście jest aktywne zwalczanie tzw. fake newsów dotyczące szczepionek. Według naukowców istotne jest dostarczanie precyzyjnych, łatwo dostępnych informacji o pandemii i sposobach reagowania na nią.

W celu niwelowania nierówności pandemicznych, eksperci rekomendują umożliwienie producentom z krajów o niskich i średnich przychodach dostępu do transferu technologii, dzięki której mogliby zaoferować szczepionki i leki wysokiej jakości w przystępnych cenach. Konieczne jest także usunięcie barier ekonomicznych w dostępie do wiarygodnych testów PCR lub antygenowych.

Ważne są także inne środki profilaktyczne, jak również dostęp do optymalnego leczenia i wsparcia finansowego.

Dotychczasowe doświadczenia w zakresie walki z pandemią COVID-19 w Polsce zostały omówione przez krajowych ekspertów w debacie zorganizowanej w Warszawskim Uniwersytecie Medycznym. Odnieśli się oni także do wypracowanego przez ekspertów globalnego konsensusu w celu ochrony zdrowia i życia osób najbardziej zagrożonych zakażeniem COVID-19.

– Wirus SARS-CoV-2, który jest stosunkowo niewielkim drobnoustrojem, zawierającym kilkanaście genów, był w stanie w tak znaczący sposób wpłynąć na funkcjonowanie całego świata. COVID-19 był i jest wyzwaniem dla nauki, życia społecznego, medycyny, gospodarki. Chcę podkreślić, że nauka stanęła tu na wysokości zadania. Identyfikacja wirusa i opracowanie testu wykrywającego zakażenie trwało nie miesiące, nie lata, a tygodnie. Szczepionka pojawiła się po jedenastu miesiącach, kiedy opracowanie tradycyjnej szczepionki trwa 15-20 lat. Z kolei w styczniu tego zarejestrowano pierwsze leki przeznaczone do zwalczania infekcji koronawirusem dla pacjentów niewymagających hospitalizacji – powiedział w środę prof. Zbigniew Gaciong, rektor Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego otwierając debatę.

Jak wskazał, „to, z czym zostawił nas COVID-19, to tzw. dług zdrowotny”. Miliony pacjentów onkologicznych oraz osób cierpiących na choroby przewlekłe doświadczyło niebezpiecznych opóźnień w dostępie do opieki zdrowotnej. Następstwa zdrowotne, w tym tzw. długi covid, wciąż stanowią znaczące zagrożenie dla rekonwalescentów. Wiele osób nadal cierpi z powodu różnego rodzaju powikłań po przejściu zakażenia COVID-19. Trwały ślad zostawia także w psychice, zwłaszcza u osób, które przeszły chorobę bardzo ciężko lub straciły kogoś bliskiego.

– Wyniki panelu wskazują, na co powinniśmy zwrócić uwagę i jak pracować, żeby następnym razem działać skuteczniej. Dotyczy to zarówno ewentualnej groźnej mutacji COVID-19, której pojawienia się nie można wykluczyć, jak i – szerzej – scenariusza reagowania na wybuch każdej pandemii – powiedział prof. Mariusz Gujski, Dziekan Wydziału Nauk o Zdrowiu WUM, współautor artykułu i uczestnik badania.

(PAP)
Milena Motyl
mmi/ mhr/ arz