Objawy HIV - po jakim czasie występują i jak je rozpoznać?

Objawy HIV - budowa wirusa HIV

Ludzki wirus niedoboru odporności (HIV od Human Immunodeficiency Virus) należy do grupy lentiwirusów z rodziny retrowirusów. Jego działanie polega przede wszystkim na niszczeniu limfocytów T-pomocnicze, które w układzie immunologicznym organizmu człowieka pełnią funkcję ochronną przed drobnoustrojami i nowotworzeniem. Na genom HIV składają się dwie identyczne nici RNA. Sam wirus ma wielkość około 0,01 mikrometra, a w formie dojrzałej przybiera postać kulistą. W jego strukturze wyizolowano 3 geny wspólne dla grupy retrowirusów: gag, pol i env. Wirus zawiera jeszcze minimum 6 innych genów, odpowiedzialnych za kodowanie białek regulatorowych - nef, rev, tat, vpr, vif, vpu.

Objawy HIV - po jakim czasie pojawiają się pierwsze symptomy?

Objawy HIV przeważnie uwidaczniają się po kilku tygodniach od momentu zakażenia (zwykle po 3-6 tygodniach), choć znane są przypadki, że nie pojawiają się wcale. W tej fazie, symptomy zakażenia można łatwo pomylić z grypą lub ze zwykłym przeziębieniem. Jest to okres, w którym wirus HIV namnaża się w organizmie nosiciela i właśnie wtedy jest najbardziej zakaźny. Następnie wirus przechodzi w fazę uśpioną, która nie daje żadnych objawów. Ten okres może trwać nawet 10-15 lat. Tylko czasami zdarza się, że nosiciel odczuwa ogólne osłabienie i zmęczenie. Niekiedy może pojawić się nawracająca drożdżyca i infekcje wątroby.

Nasilone symptomy pojawiają się, dopiero gdy wirus HIV przechodzi w AIDS - chorobę, będącą ostatnią fazą zakażenia. Wczesne rozpoznanie zakażenia umożliwia podjęcie leczenia, które daje nosicielowi szansę na normalne życie, odsuwając widmo choroby na wiele lat. Niektórzy zakażeni, którzy przyjmują leki, nigdy nie zachorują na AIDS. Jeżeli jednak nosicielstwo zostanie rozpoznane dopiero w ostatniej fazie, rokowania nie są już tak pomyślne.

Pierwsze objawy zakażenia wirusem HIV

Objawy HIV w początkowej fazie zakażenia są na tyle niespecyficzne, że można z łatwością pomylić je z grypą lub inną niegroźną infekcją wirusową. Wśród nich można wymienić m.in.:

• Gorączkę.
• Ogólne osłabienie organizmu.
• Ból stawów.
• Ból mięśni.
• Infekcje gardła.
• Powiększone węzły chłonne.
• Wysypka.
• Owrzodzenia.

Gorączka należy do najczęściej występujących, wczesnych objawów zakażenia wirusem HIV (zwykle nie przekracza 38,5 stopnia Celsjusza). Jej obecność świadczy o tym, że organizm próbuje się uporać z infekcją. Niestety, o ile podniesiona temperatura - naturalna broń organizmu, jest skuteczna w przypadku wielu słabszych wirusów, to nie jest w stanie pokonać wirusa HIV. Podniesiona temperatura może utrzymywać się przez 7-14 dni, choć zdarza się, że gorączka przechodzi już po jednym dniu.

Zakażenie wirusowe wywołuje stan zapalny, który może objąć gardło. W tym przypadku nie dochodzi jednak do pojawienia się białych wykwitów jak przy anginie. Widoczne jest jedynie zaczerwienienie, czasami dochodzi też do spulchnienia śluzówki. U 1/3 zakażonych dochodzi do wyczuwalnego powiększenia węzłów chłonnych - pod pachami, w pachwinach i na szyi. To właśnie tam produkowane są komórki zwalczające wirusy, a ich powiększenie świadczy o aktywności węzłów. Niekiedy u osoby zakażonej pojawia się wysypka plamisto-grudkowa. Najwyraźniej zaznacza się na tułowiu i twarzy, czasami obejmuje także dłonie i stopy. Wysypka przybiera formę wyraźnych skupisk i przypomina nieco różyczkę. Pojawiające się krostki najczęściej nie powodują uczucia swędzenia. U niektórych zakażonych pojawiają się ostro ograniczone owrzodzenia. Najczęściej występują one w okolicach odbytu, narządów płciowych, błony śluzowej jamy ustnej i przełyku.

Rzadko u nosicieli pojawia się aseptyczne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, któremu towarzyszy nieznaczna pleocytoza z przewagą limfocytów, zwiększenie stężenia białka i prawidłowe stężenie glukozy. Jeszcze rzadziej dochodzi do rozwoju infekcji oportunistycznych. Ta faza klasyfikowana jest jako kategoria kliniczna A. Kiedy pojawiają się pierwsze objawy HIV? Zwykle po 3-6 tygodniach. Należy jednak pamiętać, że symptomy występują średnio u 6 na 10 osób. Nie muszą one jednak świadczyć o zakażeniu HIV, podobnie jak ich brak nie świadczy o tym, że do zakażenia nie doszło.

Zakażenie wirusem HIV - faza bezobjawowa

Objawy HIV mijają, gdy po okresie ostrej choroby retrowirusowej, dochodzi do częściowego odtworzenia układu immunologicznego. Tej fazie towarzyszy spadek wiremii HIV. Okres bezobjawowy może trwać od 8 do 10 lat, nie dając żadnych symptomów, świadczących o zakażeniu. W tym czasie rozpoczyna się jednak replikacja wirusa, a liczba limfocytów CD4+ ulega stałemu, powolnemu zmniejszeniu. W rezultacie pogarszają się funkcje układu odpornościowego. Trudno jest określić tempo postępu choroby, ponieważ wpływ na to ma wiele czynników, jak choćby typ wirusa i jego wysoka skłonność do zmienności genetycznej. Duże znaczenie ma także indywidualna podatność nosiciela na zakażenie. Nie oznacza to jednak, że skłonność organizmu do intensywnej kontroli immunologicznej HIV, zahamuje proces stopniowego upośledzania układu odpornościowego, który wynika z powolnego zmniejszenia liczby limfocytów CD4+. Trwała kontrola wiremii HIV w czasie dłuższym niż 10 lat, została zaobserwowana jedynie u jednego procenta osób zakażonych.

Objawy HIV - przewlekłe powiększenie węzłów chłonnych

Objawy HIV uwidaczniają się dopiero w momencie, gdy postępująca choroba przechodzi w fazę poprzedzającą kategorię kliniczną B, czyli moment rozwoju objawowego okresu zakażenia. Jego symptomem jest uogólnione powiększenie węzłów chłonnych o charakterze przewlekłym. O wystąpieniu objawów można mówić wówczas, gdy stwierdzone zostanie powiększenie minimum dwóch grup węzłów chłonnych, o wielkości przekraczającej 1 cm. Faza przewlekłego powiększenia utrzymuje się przez minimum 3 miesiące. Szacuje się, że zespół ten występuje u 50-70 proc. nosicieli wirusa HIV.

W przypadku wystąpienia zespołu powiększeniu najczęściej ulegają:

• Węzły chłonne szyjne.
• Węzły chłonne podżuchwowe.
• Węzły chłonne pachowe.
• Węzły chłonne potyliczne.
• Węzły chłonne podkolanowe.
• Węzły chłonne łokciowe,
• Węzły chłonne krezkowe.

Zakażenie wirusem HIV - faza objawowa

Objawy HIV ulegają znacznemu zaostrzeniu, w chwili, gdy choroba wchodzi w fazę kliniczną B, tzw. objawową. W tym okresie niedobór odporności komórkowej doprowadza do wystąpienia infekcji oportunistycznych, jednak te nie wykazują jeszcze kryteriów charakterystycznych dla AIDS, a cechują się raczej łagodnym przebiegiem.

Najczęstsze symptomy fazy objawowej to:

• Kandydoza pochwy lub jamy ustnej.
• Leukoplakia włochata.
• Angiomatoza bakteryjna.
• Listerioza.
• Plamica małopłytkowa.
• Neuropatia obwodowa.
• Półpasiec.
• Zapalenie narządów miednicy mniejszej.

Jakie są objawy HIV oraz AIDS?

Objawy HIV znacząco nasilają się, gdy infekcja wejdzie w kategorię kliniczną C. Ostatnim stadium choroby jest pełnoobjawowe AIDS. O tej fazie choroby możemy mówić, gdy liczba limfocytów CD4+ spadnie poniżej 200 komórek/μl lub gdy u osoby zakażonej wystąpi jedna z chorób wskaźnikowych. Należą do nich:

• Kandydoza płuc, oskrzeli, przełyku lub tchawicy.
• Gruźlica.
• Bakteryjne zapalenie płuc o charakterze nawracającym.
• Pneumecystozowe zapalenie płuc,
• Uogólniona salmonelloza o charakterze nawracającym.
• Izosporoza.
• PML.
• Cytomegalia,
• Toksoplazmoza narządowa.
• Histoplazmoza pozapłucna.
• Kryptosporydioza.
• Kryptokokoza pozapłucna.
• Węgorczyca pozajelitowa.
• Rak szyjki macicy o charakterze inwazyjnym,
• Mięsak Kaposiego (jego formy należy sklasyfikować jako objawy HIV u mężczyzn poniżej 60 roku życia).

Test na HIV

Objawy HIV, choć nie są charakterystyczne, powinny skłonić do wykonania testu na nosicielstwo, zwłaszcza jeżeli poprzedzały je ryzykowne zachowania seksualne. Nawet jeżeli symptomy nie wystąpiły, osoby, które nie mają stałego partnera seksualnego powinny wykonać badania.

Test na HIV wykonywany jest na pobranej z żyły próbce krwi i nie wykrywa samego wirusa, a jedynie przeciwciała anty-HIV. Właśnie dlatego badania nie można wykonać tuż po potencjalnym zakażeniu. Zanim organizm zacznie wytwarzać przeciwciała, mijają minimum 2 tygodnie. Przed tym czasem, mówimy o tzw. okienku serologicznym, kiedy test da wynik ujemny, nawet gdy badany jest nosicielem (mówimy wówczas o wyniku fałszywie ujemnym). Test w kierunku HIV najlepiej wykonać jednak po minimum 12 tygodniach. W tym czasie należy unikać wszelkich ryzykownych zachowań, które potencjalnie mogą być źródłem zakażenia.

W pierwszej kolejności wykonywany jest test przesiewowy. Ta metoda stwarza pewne ryzyko uzyskania wyniku fałszywie dodatniego, więc gdy badanie wykaże obecność przeciwciał, na próbce wykonywany jest znacznie dokładniejszy test Western bolt. Jeżeli w tym przypadku wynik także okaże się dodatni, należy stwierdzić, że pacjent jest nosicielem wirusa HIV.

Test na HIV można wykonać nieodpłatnie i anonimowo w jednym z punktów konsultacyjno-diagnostycznych (PKD). Obecnie, w całym kraju jest 31 takich miejsc. Osoba chcąca wykonać badanie nie musi podawać swoich danych i przedstawiać żadnego dokumentu tożsamości. Warunek jest tylko jeden - anonimowemu testowi może poddać się wyłącznie osoba pełnoletnia. Odbiór wyników następuje na podstawie hasła, ustalonego przy pierwszej wizycie. Samo badanie poprzedzone jest rozmową z doradcą, który wstępnie ocenia ryzyko wystąpienia zakażenia. Doradca jest też kompetentny w zakresie udzielania odpowiedzi na wszelkie pytania badanego, z zakresu tematyki HIV i AIDS.

Badanie w kierunku obecności wirusa HIV można też przeprowadzić w jednym z prywatnych laboratoriów analitycznych. Co bardzo istotne, taka placówka nie musi znajdować się w mieście, w którym mieszka osoba chcąca wykonać test. Wystarczy udać się do jednego z punktów pobrań. Należy jednak pamiętać, że w tym przypadku badanie jest odpłatne, a potencjalnie zakażony nie porozmawia z wykwalifikowanym doradcą. Test na HIV powinna wykonać każda osoba, która kiedykolwiek przyjmowała narkotyki dożylnie lub wykazywała ryzykowne zachowania seksualne.

Przełomowe terapie leczenia wirusa HIV